Jupiter: Verskil tussen weergawes

Die kern van Jupiter het 'n deursnee van 14 000 km en bestaan deels uit nikkel-yster ('n mengsel van sowat 90% yster en ca. 8% nikkel) en deels uit klip, en het 'n temperatuur van 25 000 K. Daar om is 'n ongeveer 40 000 km dik laag van [[metaal-waterstof]] (90%) en [[helium]] (10%). Hierdie laag word deur 'n relatief dun oorgangslaag geskei van die buitenste laag van vloeibare molekulêre waterstof wat 'n dikte van 20 000 km het waar die temperatuur en druk na binne toe toeneem. Behalwe waterstof en helium kom in laer konsentrasies ook [[metaan]], [[etaan]] en [[koolstofdioksied]] voor.

Normaalweg absorbeer planete lig van die [[son]] en straal weer eweveel energie uit na die ruimte in die vorm van hitte. [[Infrarooi]]metings dui egter an dat Jupiter twee maal soveel energie uitstraal as wat dit absorbeer. Hierdie ''ekstra'' energie is vermoedelik 'n overblyfseloorblyfsel uit die tyd toe Jupiter gevorm is<! en lig opgeslagen in de kern-->. 'n Ander moontlike verklaring vir die verskeinselverskynsel is dat die stadige digter wordingdigterwording van Jupiter onder involedinvloed van sy eie [[swaartekrag]] met uitstraling van hitte gepaard gaan.

Jupiter is vroeër<!--eens - moet ons eerder sê soms?--> ook 'n ''mislukte ster'' genoem. Maar die planeet is te klein vir 'n [[bruin dwerg]]. Vir 'n bruin dwerg moet daar ten minstelminste 13 keer die massa van Jupiter wees. As die massa so 'n 100 maal groter was as wat nou die geval is, sou daar [[kernfusie]] plaas konplaasgevind vindhet waarvolgens [[waterstof]] en [[helium]] omgesetomgesit word in [[energie]] en dan sou Jupiter 'n [[ster]] gewees het.

Aangesien Jupiter geen vaste oppervlakte het, is die grens met die [[atmosfeer]] niemoeilik maklikom aan te geeweertegee. Meestal wordtword die hoogte waarop dedie druk 1 bar bedrais as verwysinspuntverwysingspunt geneem. Die atmosfeer van Jupiter bestaan hoofdsaaklikhoofsaaklik uit waterstof en helium. Ander gasse wat aangetref word is [[metaan]], [[ammoniak]], [[waterstofdeuteried]], [[ethaanetaan]] en [[water]]damp. [[Waterstoffosfied]], [[waterstofsulfied]] en [[ammoniumhydrosulfiedammoniumhidrosulfied]] kom slegs sporadies voor. Hierdie gasse is verantwoordelik vir die rooi, bruin en wit [[wolk]]e. Die digtheid en die lae temperatuur sorg daarvoor dat die atmosfeer van Jupiter meer soos 'n vloeistof eerder as 'n gas optree. Die vele storme in die atmosfeer word vermoedelik veroorsaak deur die hoë temperatuur in die kern van dedie planeet en die snellevinnige rotasierotasiespoed.

Een van die mees opvallende eienaardighede van Jupiter is die Groot Rooi Vlek effens suid van die [[ewenaar]]. Die vlek word veroorsaak deur 'n [[sikloon]] wat al minstens 300 jaar duur. Sedert die eerste waarnemings in die begin van die [[18de eeu]] het die vlek in omvang afgeneem. In vergelyking met 100 jaar gelede het die vlek teen [[2000]] in grootte halveergehalveer. Dit is nie bekend of dit veroorsaak word deur skommelinge en of die vlek ooit volledig sal verdwyn nie.

Tussen [[16 Julie|16]] en [[22 Julie]] [[1994]] stort 21 fragmente van die [[komeet]] [[Shoemaker-Levy 9]] op die suidelike halfrond van Jupiter neer. Dit was die eerste keer dat botsings tussen [[hemelligaam|hemelligame]] direk waargeneem is. Daar wordkan verwag word dat as gevolg van die groot omvang, massa en swaartekrag van Jupiter die soort botsings veel gereelder sal voorkom.

Teen Mei [[2001]] was daar ongeveer 28 mane rondom Jupiter bekend, waaronder [[Io (maan)|Io]], [[Europa (maan)|Europa]], [[Ganymedes (maan)|Ganymedes]] en [[Callisto (maan)|Callisto]]. Later is daar met behulp van nuwe tegnieke en verbeterde apparatuur nog 'n groot aantal ander mane ontdek en teen [[2004]] is daar 63 voorwerpe geïdentifiseer. 'n Volledig oorsig hiervan is te vinde in die [[yslys van mane van Jupiter]].

Rondom Jupiter word ook 'n aantal dun ringe wat uit stof- en ysdeeltjies bestaan aangetref. Die binnenste ring, <!--systematisch-->genaamd ''1979 J1R'', het vermoedelik ontstaan uit losgeraakte materiaal van die mane [[Metis (maan)|Metis]] en [[Adrastea (maan)|Adrastea]] na inslae deur [[meteoriet]]e. 1979 J1R lê op 'n afstand van 110&nbsp;000&nbsp;km van die middelpunt van Jupiter en is 22&nbsp;000&nbsp;km breed. Nog verder na buite lê nog twee ringe (''1979 J2R'' en ''1979 J3R'') op 'n afstand van onderskeidelik 125&nbsp;000 en 170&nbsp;000&nbsp;km. Van die buitenste ring word aangeneem dat dit ontstaan het uit <!--ingevangen--> interplanetêre stof. Die bestaan van die ringe is eers in 1979 bevestig en is veel kleiner as die ringe van Saturnus.

Jupiter vervul 'n belangrike funksie binne die [[sonnestelsel]]. Omdat dit swaarder is as al die ander planete tesame is dit 'n belangrike onderdeel van die massa-ewewig van die sonnestelsel. Deur sy gewig stabiliseer Jupiter die [[asteroïdegordel]]; sonder Jupiter sou daar elke 100&nbsp;000 jaar 'n [[asteroïde]] uit die asteroïdegordel die [[aarde (planeet)|aarde]] tref en sodoende lewe op aarde so ernstig belemmer het dat lewe nie moontlik sou wees nie. Daar word daarom tans vermoed dat die aanwesigheid van 'n Jupiteragtige planeet 'n voorwaarde kan wees vir die aanwesigheid van lewe in 'n sonnestelsel.

[[Pioneer 10]] was die eerste [[ruimtesending]] na Jupiter en is op [[3 Maart]] [[1972]] gelanseer. Op [[3 Desember]] [[1973]] <!--scheerde--> beweegskuur Pioneer 10 op 'n afstand van 130&nbsp;000&nbsp;km langs Jupiter verby en stuur die eerste detailopnames na die Aarde.

Op [[18 Oktober]] [[1989]] word vanaf [[Cape Canaveral]] die [[Galileo ruimtesending|Galileo ruimtetuig]] vanaf [[Cape Canaveral]] gelanseer om die mane van Jupiter en die planeet self te bestudeer. Galileo was die eerste sending wat in plaas van verby te vlieg in 'n baan om Jupiter gebring sou word en dit uitgevoerig sou bestudeer. Na 'n reis van ses jaar en ondanks probleme met die antenne, het Galileo ruim 14&nbsp;000 foto's geneem. Galileo het Jupiter bestudeer van Desember 1995 tot September 2003 en het gedurende die tydperk 'n skat van nuwe insigte versamel.

[[New Horizons]] is 'n sending na [[Pluto (dwergplaneet)|Pluto]] wat op [[19 Januarie]] [[2006]] gelanseer is om in [[2015]] die Pluto te bereik. Om die vlug te bespoedig is daar in Februarie 2007 van die aantrekkingskrag van Jupiter gebruik gemaak. Hiertydens kon Jupiter vir ongeveer vier maande uitgebreid waargeneem word.