Marie Linde: Verskil tussen weergawes

Elizabeth Johanna Bosman, wat onder die skrywersnaam Marie Linde publiseer, is op [[1 Mei]] [[1894]] te [[Seepunt]] in [[Kaapstad]] gebore. Sy het ’n ouer broer en suster. Haar vader was ’n landmeter van [[Stellenbosch]] en later direkteur van Sekondêre Driehoeksmeting en haar moeder, ’n nooi Moorrees, ’n predikantsdogter van [[Tulbagh]]. Sy is die kleindogter van Wilhelmus Johannes (Piet Ribbe) Bosman van Rosendal (vandag [[Mooiplaas, Mpumalanga|Mooiplaas]]) in die Bottelary, wie se gedigte in [[1894]] privaat uitgegee word as ''Nagelaten gedichten van P.W. Bosman, uitgegeven tot aandenken voor de familieleden''. ’n Agterkleinkind van hom is [[Elisabeth Eybers]].

Die gesin is baie lief vir lees en haar vader het ’n uitgebreide biblioteek van Nederlandse en Engelse boeke. Met haar vader praat sy Nederlands en met haar moeder Engels. As jong kind het sy swak gesondheid en word tuis onderrig, wat meebring dat sy reeds op jeugdige ouderdom wyd belese is. [[Melt Brink|Melt J. Brink]] is ’n persoonlike vriend van haar vader en sy lees dan ook gretig sy ''Grappige versies'' en die koerant ''De Goede Hoop''. Wanneer sy uiteindelik wel skool toe gaan, word haar vordering belemmer deur haar onvermoë om syfers baas te raak, hoewel sy besonder begaaf is in tale. Op ’n besoek na [[Europa]] in [[1905]] leer sy byvoorbeeld [[Duits]] op die bootreis aan en sy is ook [[Frans]] magtig.

Sy matrikuleer in [[1913]] aan die Goeie Hoop Seminarie en studeer dan verder in die moderne tale ([[Engels]], [[Nederlands]] en Duits) aan die Kaapse Universiteit.

Vir ’n ruk gee sy in [[Kaapstad]] onderwys in Nederlands en Afrikaans, maar besluit dan om voltyds te skryf en haar inkomste aan te vul deur die gee van private lesse. Sy is ook etlike jare bibliotekaresse by ’n Nederlandse boekery in Kaapstad. In hierdie tyd is sy lid van die Oranje-klub, ’n Afrikaanse kultuurvereniging, waar sy aansluit by die orkes onder leiding van Charles Weich.

Vanaf die dertigerjare is sy betrokke by die amateurteater en is vir lank lid van die Kaapstadse Amateur Toneelvereniging (KAT). Sedert [[1935]] is sy bevriend met suster F. Bradford, met wie sy ’n huis in [[Plumstead]] deel.

Sy skryf gesellige ontspanningslektuur waarin sy ’n voorkeur gee aan gegoede mense wat hulle verlange na romantiek bevredig in die kunste of deur te reis, ook na die buiteland. Haar eerste boek, ''Onder bevoorregte mense'', verower in [[1925]] die eerste prys in die romanwedstryd van die uitgewer Van Schaik en dit word later ook die eerste Afrikaanse roman wat in Engels vertaal word (as ''Among privileged people''). In hierdie roman bevind ’n blanke weeskind, Bettie Ertel, haar as diensmeisie by ’n gegoede Kaapse familie. Die snobistiese en talentvolle sangeres Adeline Rademeyer is die vrou van die gesin en Bettie se aspoesterlewe staan in sterk kontras met die lewe van Adeline. Die opleiding wat sy as weeskind gehad het, is totaal ontoereikend vir die rol wat sy in die weelderige huis en tussen gesofistikeerde mense moet vervul. Die standverskil tussen haar en haar nuwe werkgewer is pynlik groot en selfs die bruin huishulp behandel haar aanvanklik redelik stief. Hoewel sy geleidelik ontdooi en self meer aandag bestee aan haar voorkoms en maniere, sny haar nederige betrekking toegang tot die hoër kringe af en verydel dit al haar romantiese drome. Eindelik kan sy egter haar verlede aflê wanneer sy aan die einde met Adeline se ryk kunstenaarsneef, Ben Maritz, trou. Hierdie troue vind natuurlik plaas ondanks sterk teenstand van Adeline en haar gesin en Ben se ouerhuis en familie. Philip John toon in sy bespreking van die roman aan die wyse waarop Marie Linde in hierdie boek reeds besef dat die Europese kunsideaal nie in Afrika suksesvol kan wees nie, maar slegs kuns gekoppel aan ’n groep of volk.<ref>''Tydskrif vir Letterkunde'' Mei 1994</ref> In hierdie siening is sy haar tyd ver vooruit en het sy waarskynlik haar eietydse kritici vervreem, wat aanleiding gee daartoe dat die werk nie die erkenning kry wat dit verdien nie. In [[1935]] wys die lesers van ''[[Die Vaderland]]'' in ’n peiling vir ''Onder bevoorregte mense'' aan as die derde beste Afrikaanse prosawerk tot op daardie stadium.

Sy skryf ook die roman ''Dina en Lalie'' oor ’n liefdesdriehoek. Die tweelingsusters Dina en Lalie raak verlief op dieselfde man, dr. Le Grange. Lalie is getroud en verbreek die verhouding uit pligsgevoel teenoor haar man. Dina het dr. Le Grange slegs eenmaal gesien, maar volg hom nietemin tot in ’n verre uithoek van Suidwes. Daar omhels hy haar dadelik omdat hy meen dat sy Lalie is. Die bedrog lei natuurlik tot verwikkelinge veral na die dood van Lalie se man, maar alles kom tog weer reg tussen die tweeling en ook dr. Le Grange is gelukkig. Die mensbeelding bly oppervlakkig dwarsdeur die verhaal, hoewel die skildering van die skinderlustige gemeenskap van Brandvlei nie sonder meriete is nie.

Die hooftema van die roman ''<nowiki/>'n Huis verdeeld'' is die gespanne verhouding tussen Boer en Brit. Die Engelse skryfster Patricia van der Vyver is in Suid-Afrika gebore uit ’n Boer-Britse huwelik, maar verengels geheel en al in taal en gesindheid by haar skoonfamilie in Engeland, wat haar waarsku teen verhoudings met Afrikaners. Terug in Suid-Afrika verontagsaam sy egter hulle raad en trou met die nasionalis dr. Hartman, wat lei tot allerlei meningsverskille. Die tema van die roman is interessant, maar die gebrekkige mensbeelding veroorsaak dat dit slegs by idees bly en die dialoog kunsmatig en selfs ongemotiveerd aandoen.

Marie Linde skryf ook ’n hele aantal verhale oor bonatuurlike verskynsels en ''Kaparrings'' bevat ’n aantal spookstories.

Verskeie van haar kortverhale verskyn in tydskrifte en koerante soos ''[[Huisgenoot|Die Huisgenoot]]'', ''[[Die Boerevrou|Die Boervrou]]'', ''[[Die Brandwag]]'', ''Vrouewêreld'', ''Die Naweek'', ''[[Die Suiderstem]]'' en die ''Afrikaanse Byvoegsel'' van die ''[[Cape Argus]]''. Haar kortverhale word in hele aantal versamelings saamgebundel.

Haar hoorspel ''Drie lewens'' is een van die eerste Afrikaanse hoorspele wat uitgesaai is<ref>Sien R.H. Pheiffer se Blokboek 6 oor “Dias” van N.P. van Wyk Louw, Bladsy 7</ref> en  dit word ook in [[1935]] deur die Kaapstadse Amateur Toneelvereniging opgevoer.

Sy skryf ook eenbedrywe wat in ''Drie toneelstukkies'' opgeneem word, waaronder die klugte ''Terwyl daar basaar gehou word'' (wat in [[1936]] opgevoer word deur Ons Teatertjie Toneelgroep), ''Malkop Lettie'' en die misteriespel ''Beatriks Ursula'' (wat in [[1936]] opgevoer word deur die Kaapstadse Amateur Toneelvereniging).

''Die ongelyke worsteling'' verskyn aanvanklik in twee dele op [[18 Januarie|18]] en [[25 Januarie]] [[1929]] in ''Die Huisgenoot''. Dit is ’n drama oor die huislike lewe, met die titel wat verwys na die ongelykheid van die stryd tussen ’n sosiale vlinder en ’n beroepsvrou wanneer dit kom by die wen van ’n man se hart. Dr. Emil Bezuidenhout keer uit Duitsland terug nadat hy daar as geneesheer gekwalifiseer het, net om uit te vind dat sy geliefde, Lydia, intussen met die navorser Albert Serrurier getrou het. Lydia se niggie, Paula Auret, werk vir Albert as sy sekretaresse en is verlief op hom. Lydia probeer om Emil en Paula ’n paartjie te maak en onder hierdie voorwendsel gaan hulle drie gereeld uit, met Paula wat die derde wiel aan die wa is. Wanneer Albert die waarheid uitvind, draai Lydia hom gou weer om haar pinkie, met Paula wat bedroë afkom van alles.

* [[Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum]] (NALN) Bloemfontein. ''Bosman, Elizabeth Johanna (skuilnaam Marie Linde)'' – Biografie