Yster: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
→Geskiedenis: spelling |
|||
Lyn 77:
== Geskiedenis ==
Die vroegste bewyse van die gebruik van yster kom van die Soemeriërs en die
Ystervoorwerpe afkomstig uit die tydperk 3000 v.C. en 2000 v.C. is toenemend in [[Mesopotamië]], [[Anatolië]] en [[Egipte]] gevind (en is onderskeibaar van voorwerpe wat uit meteoriete vervaardig is vanweë die gebrek in [[nikkel]] daarin). Dit wil egter voorkom asof die gebruik van hierdie voorwerpe hoofsaaklik seremonieël was en was yster waarskynlik 'n baie duur metaal, selfs duurder as [[goud]].
Wapens wat in die Iliad beskryf word, is hoofsaaklik van [[brons]], maar word gietblokke van yster as handelsmiddel gebruik. Sommige bronne (Sien verwysing ''What Caused the Iron Age?'' hieronder) beweer dat yster waarskynlik 'n byproduk (sponsyster) van [[koper]]raffinering was en kon nie andersins deur die mettalurgiese kennis van die dag, vervaardig word nie. Teen 1600 v.C. en [[1200 v.C.]] is
[[Lêer:Axe of iron from Swedish Iron Age, found at Gotland, Sweden.jpg|duimnael|links|140px|'n [[Byl]] van yster uit die Sweedse Ystertydperk wat te [[Gotland]], [[Swede]] gevind is.]]
In die tydperk tussen die 12de tot die 10de eeu v.C. het die gebruik van yster in gereedskap en wapens vinnig dié van brons vervang in die Midde-ooste. Die belangrikste faktor vir hierdie oorskakeling wil nie voorkom asof dit die tegonologiese verbeterings in ysterbewerking was nie, maar eerder die onderbreking van [[tin]]voorsiening. Hierdie oorgangstydperk wat in verskillende tydperke in verskillende wêrelddele plaasgevind het, het die beskawingstydperk wat algemeen as die [[Ystertydperk]] bekend staan, ingelui.
Lyn 91:
In [[China]] was die eerste yster ook afkomstig uit meteorietiese yster, voorwerpe wat uit smee-yster vervaardig is wat naby Xinjiang gevind is en uit die 8ste eeu v.C. dateer, dien as argeologiese bewysstukke daarvoor. Hierdie voorwerpe, uit smee-yster vervaardig is met dieselfde prosesse gemaak as dié afkomstig uit die Midde-ooste en Europa en daar word geglo dat dit deur mense wat nie van Chinese afkoms was, ingevoer is.
In die latere jare van die [[Zhou-dinastie]] (± 550 v.C.), het 'n nuwe ystervervaardigingsvermoë ontstaan as gevolg van hoogs ontwikkelde oondtegnologie. Die Chinese het hoogoonde gebou wat in staat was om temperature van meer as 1300 K te bereik, en het hiermee die vervaardiging van
In Indië is yster al so vroeg as [[250 v.C.]] gebruik. Die beroemde ''Pilare van Ashoka'' naby [[Delhi]] is uit yster met 'n hoë suiwerheid (98%) vervaardig en het tot op hede nog nie verroes of verweer nie.
| |||