Maritz-rebellie: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Morne (besprekings | bydraes) No edit summary |
Inligting bygewerk |
||
Lyn 33:
Die laaste Rebelle het hulle vroeg in [[1915]] oorgegee, van wie baie gevangenisstraf opgelê is. Pogings is deur die Duitse bewindhebbers in [[Suidwes-Afrika]] aangewend om die Rebellie aan te vuur deur 'n sogenaamde verdrag met genl. [[Manie Maritz]] te sluit, wat hom die vestiging van 'n republiek in die Unie gewaarborg het.
== Agtergrond ==
Die Kabinet wat met die stigting van die Unie van [[Suid-Afrika]] in [[1910]] deur genl. [[Louis Botha]] op versoek van die Goewerneur-Generaal saamgestel is, het verteenwoordigers van sowel die Afrikaanse as die Engelssprekende politieke groepe in die land bevat. Dit was 'n weerspieëling van Botha se begeerte om die Afrikaanse en Engelse elemente in die land met mekaar te versoen en hulle saam te snoer tot 'n verenigde Suid-Afrikaanse nasie wat die imperiale bande met [[Brittanje]] sou handhaaf.
Die stigting van die Suid-Afrikaanse Party (SAP) in [[1911]] was 'n verdere stap in die rigting van Botha se sogenaamde "konsiliasie". Die meeste Afrikaners en baie Engelssprekendes het hul politieke heit by die party gesoek. In die praktyk het dit spoedig geblyk dat baie Afrikaners nie met die konsiliasiebeleid saamgestem het nie. Met genl. [[J.B.M. Hertzog]] as leier het hulle van die SAP weggebreek en in Januarie [[1914]] die Nasionale Party (NP) gestig.
Die NP het hom beywer vir die handhawing van die Afrikanerkultuur parallel met die van die Engelssprekendes. Hulle het Botha daarvan beskuldig dat hy Suid-Afrika se belange verwaarloos ten gunste van Brittanje en was voorstanders van onder andere die republikeinse ideaal, wat na die [[Anglo-Boereoorlog]] onder die Afrikaners voortgeleef het. Op [[4 Augustus]] [[1914]] het Brittanje teen Duitsland oorlog verklaar en versoek dat die Suid-Afrikaanse Regering hom aktief bystaan deur die radiostasies in Duits-Suidwes Afrika te verower.
Die Britse versoek het die regering in 'n moeilike posisie geplaas. Vir baie Afrikaners was die Anglo-Boereoorlog nog te vars in die geheue en hulle sou eerder die wapen teen as vir Brittanje opneem. Hul wantroue is vererger deur die verspreiding van gerugte dat die regering van plan was om burgerkommando's vir die verowering van Suidwes-Afrika te gebruik. Hulle het die oorlog in [[Europa]] beskou as 'n gulde geleentheid om hul onafhanklikheid met geweld terug te kry.
Aan die ander kant het die moontlikheid bestaan dat die Engelssprekende deel van die bevolking, veral [[Natal]] en [[Oos-Kaap]], sou weier om verder deel van die Unie te wees indien daar nie aan die Britse versoek voldoen word nie. Botha en sy adjunk, genl. [[J.C. Smuts]], was ten gunste van aktiewe deelname aan die oorlog. Hulle het ingesien dat Suidwes-Afrika in elk geval deur Brittanje verower sou word, heel moontlik met die hulp van Australiese of Indiese troepe, en dat Suid-Afrika daardeur die inisiatief in Suider-Afrika sou verloor.
Hulle het dit ook as [[Suid-Afrika]] se morele plig beskou om Brittanje by te staan. Die saak moes egter vir beslissing aan 'n spesiale sitting van die Parlement voorgelê word ([[September]] [[1914]]). In die Volksraad is die standpunt van die ontevrede seksie van die Afrikaners deur Hertzog gestel. Hy het erken dat Suid-Afrika as deel van die [[Britse Ryk]] in 'n staat van oorlog met [[Duitsland]] verkeer het, maar het aangevoer dat dit hom nog nie verplig om tot militêre optrede oor te gaan nie.
Die verowering van [[Suidwes-Afrika]] sou volgens hom met onnodige onkoste en lewensverlies gepaard gaan. In die [[Volksraad]] sowel as in die Senaat is daar egter 'n met oorweldigende meerderheid ten gunste van deelname gestem.
== Ooreenkoms ==
Line 64 ⟶ 79:
van Duits Zuid West Afrika.
}}
== Gevolge ==
Die 1914-Rebellie het verreikende gevolge gehad. Baie Afrikaners het teen die Botharegering gekant geraak en aan die [[Nasionale Party]] steun verleen. Die verandering in die politieke klimaat het reeds met die verkiesing van [[1915]] geblyk toe die Nasionale Party, skaars 'n jaar na sy stigting, 78 000 stemme teenoor die 94 000 van die SAP getrek en 26 setels in die [[Volksraad]] verower het teenoor die SAP se 54.
Om aan die bewind te kon bly, was die Botha-regering al hoe meer op die steun van die Unioniste aangewese. Die werklike groei van die Nasionale Party en die nasionale eenheidsgevoel van die Afrikaners dateer van die Rebellie af. Minder as 10 jaar later het die Nasionale Party die regering oorgeneem ([[1924]]).
== Sien ook ==
* [[Slag van Kakamas]], skermutseling tussen Suid-Afrika en die [[Duitse Ryk]].
== Bronne ==
* [[Eric Rosenthal|Rosenthal, Eric]], "Encyclopaedia of Southern Africa", Sewende Uitgawe, Juta and Company Limited, Kaapstad, 1978.▼
* Wêreldspektrum, ISBN 0908409648, volume 23, bl. 169
* [[Jan Kemp|Generaal J.C.G. Kemp en die epiese woestyntog]], [[M.C.E. van Schoor]], ISBN 9781919825434▼
▲*
▲*
[[Kategorie:Eerste Wêreldoorlog]]
| |||