Proteas: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Bygewerk, nog besig
verwyder 1652 Kaapse politieke geskiedenis; nie van belang in krieket nie!
Lyn 72:
Die '''Proteas''' is [[Suid-Afrika]] se nasionale [[krieket]]span en word deur [[Krieket Suid-Afrika]] geadministreer. Krieket is een van Suid-Afrika se nasionale sporte en die Proteas behoort tot dié land se vernaamste nasionale spanne. Suid-Afrika is ’n volle lid van die [[Internasionale Krieketraad]] (IKR) en neem aan [[toetskrieket]] sowel as [[Internasionale eendagwedstryd]]e (EDI) en [[Twintig20]] deel. Die Proteas is tans (3 Februarie 2020) vyfde op die IKR-toetsranglys, vierde op die eendagranglys, en vyfde op die Twintig20-wêreldranglys.<ref name="Toetsrang">{{en}} {{cite web |url=https://www.icc-cricket.com/rankings/mens/team-rankings/test |title=Men's Test Team Rankings |publisher=[[Internasionale Krieketraad]] |date=27 Januarie 2020 |accessdate=3 Februarie 2020}}</ref><ref name="EDI-rang">{{en}} {{cite web |url=https://www.icc-cricket.com/rankings/mens/team-rankings/odi |title=Men's ODI Team Rankings |publisher=[[Internasionale Krieketraad]] |date=20 Januarie 2020 |accessdate=3 Februarie 2020}}</ref><ref name="T20I-rang">{{en}} {{cite web |url=https://www.icc-cricket.com/rankings/mens/team-rankings/t20i |title=Men's T20I Team Rankings |publisher=[[Internasionale Krieketraad]] |date=3 Februarie 2020 |accessdate=3 Februarie 2020}}</ref>
 
Suid-Afrika het in die 1888–89-seisoen hul eerste klas- en internasionale krieketdebuut gemaak toe hulle ’n toerende [[Engelse nasionale krieketspan]] gehuisves het. Aan die begin kon die span nóg teen [[Australiese nasionale krieketspan|Australië]] nóg teen Engeland meeding, maar nadat hulle beide ervaring en kundigheid verkry het, kon die Proteas aan die begin van die 20ste eeu ’n mededingende span op die veld stuur. Die span het tot in die 1960’s gereeld teen Australië, Engeland en [[Nieu-Seelandse nasionale krieketspan|Nieu-Seeland]] gespeel, maar nadat ’n beduidende weerstand teen Suid-Afrika se [[Apartheid]]sbeleid ontstaan het, is ’n internasionale verbanning deur die IKR afgekondig, nadat ander internasionale beheerliggame Suid-Afrika ook uitgesluit het. Toe die verbanning ingestel is, het Suid-Afrika oor ’n span met spelers soos [[Eddie Barlow]], [[Graeme Pollock]] en [[Mike Procter]] beskik wat destyds as die beste span ter wêreld beskou is en pas self Australië oortref het.
 
Die uitsluiting uit internasionale krieket was tot in 1991 in werking en ná hul hertoelating kon Suid-Afrika nou ten ander toetslande soos [[Indiese nasionale krieketspan|Indië]], [[Pakistanse nasionale krieketspan|Pakistan]], [[Sri Lanka nasionale krieketspan|Sri Lanka]] en [[Wes-Indiese nasionale krieketspan|Wes-Indië]] begin speel. Die span is sedert hul herinstelling meestal sterk en het by tye die eerste plekke op die onderskeidelike internasionale ranglyste beklee, maar het tot dusver min sukses tydens internasionale toernooie behaal. Al is Suid-Afrika telkens een van die gunstelingspanne om die [[krieketwêreldbeker]]toernooi te verower, het die eer hulle nog nie te beurt geval nie. Hul beste prestasie tot dusver is die halfeindstryd, wat die Proteas vier keer gemaakgehaal het (in [[Krieketwêreldbeker 1992|1992]], [[Krieketwêreldbeker 1999|1999]], [[Krieketwêreldbeker 2007|2007]] en [[Krieketwêreldbeker 2015|2015]]). Internasionale titels, wat dieDie Proteas al ingepalm het, sluit in die IKR se Kampioenetrofee tydens hul debuut en die goue medalje tydens die [[Statebondspele]] ingepalm (albei in 1998). Noemenswaardige spelers sedert hertoelating sluit in [[Allan Donald]], [[Makhaya Ntini]], [[Shaun Pollock]], [[Jacques Kallis]], [[Graeme Smith]], [[Kagiso Rabada]], [[AB de Villiers]], [[Dale Steyn]], [[Herschelle Gibbs]], [[Faf du Plessis]], [[Imran Tahir]] en [[Hashim Amla]].
 
== Geskiedenis ==
=== Begin en vroeë ontwikkeling ===
[[Lêer:Donald Currie (1825-1909), by Walter William Ouless.jpg|duimnael|links|upright|[[Donald Currie]], skenker van die Curriebeker in beide krieket en rugby]]
Die Europese kolonisasie van [[Suider-Afrika]] het op Dinsdag, 6 April 1652, begin, toe die [[Verenigde Oos-Indiese Kompanjie]] ’n nedersetting in die [[Nederlandse Kaapkolonie]] aan die [[Tafelbaai]], in die huidige [[Kaapstad]] gestig het, en dié kolonie gedurende die 17de en 18de eeu na die hinterland uitgebrei het. Die nedersetting is as ’n verversingspos aan die Nederlandse handelsroete na [[Asië]] gestig, maar het danksy sy goeie plaasgrond en minerale rykdom vinnig tot ’n belangrike kolonie op sy eie ontwikkel. Tot in 1795 was daar geen noemenswaardige Britse belangstelling nie, wanner Britse troepe onder generaal Sir [[James Henry Craig]] die Kaapkolonie tydens die Franse Rewolusionêre Oorloë beset het, nadat Nederland dieselfde jaar deur Franse troepe binnegeval is. Nadat die Britte die Kaap tydens die [[Napoleontiese Oorloë]] in 1806 ’n tweede keer beset het om Franse belangstelling in die streek te keer, het die [[Kaapkolonie]] ’n permanente [[Britse Ryk|Britse kolonie]] geword. Soos in die meeste ander dele van die wêreld het die Britse kolonisasie die spel van krieket saamgebringna Suid-Afrika gebring, wat vinnig begin ontwikkel het. Die eerste bekende krieketwedstryd in Suid-Afrika het in 1808 tussen twee diensspanne in Kaapstad vir 'n prys van duisend riks-dollarriksdaler plaasgevind.<ref name="auto">{{en}} [http://bleacherreport.com/articles/79768-history-of-south-african-sport-vi-cricket History of South African sport – Cricket] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170909122025/http://bleacherreport.com/articles/79768-history-of-south-african-sport-vi-cricket |date=9 September 2017 }} BleacherReport. 9 November 2008. Besoek op 16 Junie 2017.</ref>
 
Die oudste krieketklub in Suid-Afrika is die Port Elizabeth Krieketklub wat in 1843 gestig is. Vanaf 1862 is ’n jaarlikse "Moederland teen Koloniaalgeborenes"-toernooi in Kaapstad aangebied. Teen die laat 1840’s het die spel van sy vroeë wortels aan die Kaap begin versprei, en ook belangstelling onder die [[Afrikaners]] in hul [[Boererepubliek]]e [[Oranje-Vrystaat]] en [[Zuid-Afrikaansche Republiek|Transvaal]] geprikkel, hoewel hulle as nasate van die oorspronklike [[Nederlanders]] nie as ’n krieketspelende volk beskou is nie; Nederland self het eers ná die Napoleontiese Oorloë ’n krieketspelende nasie geword, te laat vir die ou Nederlandse Kaapkolonie. In 1876 het [[Port Elizabeth]] die "Champion Bat" vir wedywering tussen Suid-Afrikaanse stede bekendgestel; die eerste toernooi is in Port Elizabeth gehuisves. [[King William’s Town]] het die toernooi in 1876 en ook in 1877 gewen.<ref name="auto" />
 
In 1888 het [[Donald Currie|Sir Donald Currie]] die eerste [[Engelse nasionale krieketspan|Engelse]] toer na Suid-Afrika finansieel ondersteun. Dit is deur majoor [[Robert Warton]] gereël en die Engelse span was onder kapteinskap van die toekomstige [[Hollywood]]-akteur [[C. Aubrey Smith]]. Dié toer het, terugwerkend, die aankoms van beide [[eersterangse krieket|eersterangse]] en [[toetskrieket]] na Suid-Afrika gekenmerk. Currie het die [[Sunfoilreeks|Curriebeker]] (oorspronklik bekend as die Kimberleybeker en nie te verwar met die [[Curriebeker]] in Suid-Afrikaanse rugby nie) geskenk wat die trofee sou word van ’n nasionale kampioenskap onder die Suid-Afrikaanse provinsiale spanne in Suid-Afrika en in 1889–90 deur Transvaal vir die eerste keer ingepalm is.<ref name="auto" />
 
=== Vroeë toetsgeskiedenis ===
[[Lêer:South Africa cricket team 1888-9.jpg|duimnael|links|Die eerste Suid-Afrikaanse span wat in 1889 ’n toetswedstryd gespeel het. Die nasionale span sou, soos die rugbyspan, mettertyd die Springbokke genoem word. <small>(''Vergroot die foto om die spelers se name te lees'')</small>]]
In 1889 het Suid-Afrika die derde toetsspelende nasie geword, nadat hulle onder kaptein Owen Robert Dunnell in Port Elizabeth teen Engeland gespeel het,<ref>{{en}} [http://www.espncricinfo.com/ci/engine/current/match/62426.html South Africa's debut Test match 1889 scorecard] ESPNcricinfo. Besoek op 17 Junie 2017.</ref><ref>{{en}} {{cite web|title=Coverdrive: Owen Dunnell, South Africa's first skipper|url=http://coverdrive.co.za/2017/08/23/owen-dunnell-south-africas-first-skipper/|accessdate=31 Maart 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180401075109/http://coverdrive.co.za/2017/08/23/owen-dunnell-south-africas-first-skipper/|archive-date=1 April 2018|url-status=live}}</ref> ’n Kort tyd later is die tweede toets in Kaapstad gespeel. Albei wedstryde het, soos al die ander wedstryde van die destydse "Suid-Afrika XI" teen toerende spanne, nie amptelike toetsstatus geniet nie; Suid-Afrikaanse wedstryde het eers vanaf 1906 oor amptelik erkende toetsstatus beskik, nadat hulle saam met Engeland en Australië die [[Internasionale Krieketraad|Imperiale Krieketkonferensie]] in 1906 gestig het. Die besoekende Engelse span wat deur majoor Warton georganiseer is, het nie eens beweer dat hulle Engeland verteenwoordig nie; die wedstryde is as 'Major Warton’s XI' t 'Suid-Afrika XI' bemark. Die deelnemende spelers was ook nie bewus daarvan dat hulle internasionale krieket gespeel het nie, en die span wat vir Suid-Afrika gespeel het is as van ’n swak gehalte beskou. Die span is aangevoer deur C.A. Smith, ’n ordentlikegesoute mediumsnelbouler van Sussex, en vir twee van die Major Warton’s XI, [[Basil Grieve]] en [[Charles Coventry]], het die twee toetse hul eersterangse loopbaan ingelui. Die ontluikende, jong 'Suid-Afrika XI' was baie swak, en het in albei wedstryde duideliksleg teen Engeland verloor; die Engelse draaier [[Johnny Briggs]] het 15–28 in die tweede toets in Kaapstad aangeteken.<ref>{{en}} [http://www.espncricinfo.com/magazine/content/story/436989.html The ignorant internationals] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170515095405/http://www.espncricinfo.com/magazine/content/story/436989.html |date=15 Mei 2017 }} Martin Williamson, ESPNcricinfo. 28 November 2009. Besoek op 11 November 2011.</ref> Albert Rose-Innes kon egter geskiedenis maak, nadattoe hy die eerste Suid-Afrikaanse bouler geword het om ’n vyf-paaltjie-oes in toetse, in Port Elizabeth, te neem.
 
Suid-Afrika se vroeë toets bly met tien nederlae die ergste onder al die huidige toetsspelende nasies en net ’n enkele trekking uit hul eerste elf toetse,<ref name="auto1">{{en}} [http://www.cricketcountry.com/articles/south-africa-beat-england-in-a-thriller-to-achieve-their-maiden-test-win-86197 South Africa beat England in a thriller to achieve their maiden Test win] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180520053733/http://www.cricketcountry.com/articles/south-africa-beat-england-in-a-thriller-to-achieve-their-maiden-test-win-86197 |date=20 May 2018 }} Cricket Country. 8 Januarie 2016. Besoek op 17 Junie 2017.</ref> en hulle kon eers in 1904 tot ’n internasionale kwaliteitsspan ontwikkel. Suid-Afrika het sy eerste toetsoorwinning oor Engeland op 4 Januarie 1906, ná 17 jaar, behaal. Die laagtepunt van hierdie onvrugbare vroeë periode vir die Suid-Afrikaanse span was ’n Engelse toer in 1895–96, waartydens Engeland skoonskip 3–0 in 3 toetse met Suid-Afrika kon afreken; Suid-Afrika, bestaande uit ’n aan ’n volstoom vergelykbare Suid-Afrikaanse toetsspan, het die drie toetse onderskeidelik met 288 lopies,<ref>{{en}} [http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Scorecards/4/4478.html England vs South Africa 1st Test 1895–96 Scorecard] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170902230143/http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Scorecards/4/4478.html |date=2 September 2017 }} CricketArchive. Besoek op 17 Junie 2016.</ref> ’n beurt en 197 lopies,<ref>{{en}} [http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Scorecards/4/4485.html England vs South Africa 2nd Test 1895–96 Scorecard] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180520125720/https://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Scorecards/4/4485.html |date=20 Mei 2018 }} CricketArchive. Besoek op 17 Junie 2017.</ref> en ’n beurt en 32 lopies verloor.<ref>{{en}} [http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Scorecards/4/4488.html England vs South Africa 3rd Test 1895–96 Scorecard] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180520054456/https://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Scorecards/4/4488.html |date=20 Mei 2018 }} CricketArchive. Besoek op 17 Junie 2017.</ref> Die toerende Engelse span, wat deur Lord Hawke saamgestel is, het vier van die destyds beste krieketspelers ter wêreld ingesluit: Tom Hayward, C. B. Fry, George Lohmann en Sammy Woods.