Jameson-inval: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
No edit summary |
k →Die Uitlandervraagstuk: Interne skakel |
||
Lyn 41:
In 1893 en in 1894 het die TNU versoekskrifte aan Kruger voorgelê waarin hulle om stem reg gevra het. Hulle het egter geen welslae daarmee behaal nie en die gedagte het by hulle begin posvat dat Kruger persoonlik die grootste struikelblok was en dat die Eerste Volksraad meer inskiklik sou wees sodra sy invloed verdwyn. In hul openbare agitasies en in hul persveldtogte het hulle hulle nie net teen die "wanbestuur" en die "korrupsie" van die regering uitgespreek nie, maar ook persoonlike aanvalle op Kruger gedoen. In die presidentsverkiesing van 1893 het die TNU hom by Kruger se teenstander, die meer progressiewe kommandant generaal [[Piet Joubert]], geskaar. Die skrale meerderheid waarmee Kruger die verkiesing gewen het, was in groot mate aan die Uitlanders se propaganda te wyte. In 1894 het die regering van die ZAR die taktiese flater begaan om die Uitlanders vir militêre diens op te kommandeer in die oorlog teen Mapog in Noord-Transvaal. Baie Uitlanders het geweier en protesvergaderings gehou. Hulle het daarop gewys dat hulle geen burgerregte geniet het nie en dat hulle dus nie burgers van die land was en tot militêre diens verplig kon word nie. Brittanje het die versoek van die Uitlanders as 'n gulde geleentheid beskou om hom met die binnelandse aangeleenthede van die ZAR te bemoei en sodoende die soewereiniteit van die staat te ondermyn.
Die Britse Hoë Kommissaris in Suid-Afrika, sir [[Henry Loch]], is na Pretoria gestuur om met Kruger te onderhandel. Met die aankoms van Loch op [[Pretoriastasie]] op 25 Junie 1894 is die president van die ZAR deur ʼn groot groep Uitlanders beledig. Nadat hulle Loch geesdriftig toegejuig het, het hulle die perde voor die koets waarin Loch en Kruger gesit het, uitgespan en self die koets na die hotel getrek terwyl hulle Rule Britannia gesing en die [[Union Jack]] gewaai het. Loch het die hotel saam met die Uitlanders binnegegaan en Kruger net so in die koets laat sit. Loch het niks gedoen om die voorval af te keur nie, maar het tog aan Kruger se versoek voldoen en nie 'n besoek aan Johannesburg gebring nie.
Hoewel die opkommandering van die Uitlanders as gevolg van Loch se besoek gestaak is, is daar nie tot 'n vergelyk aangaande toekomstige militêre diens deur die Uitlanders gekom nie. Kruger was bereid om hulle kwyt te skeld mits Brittanje sekere wysigings aan die [[Londen-konvensie]] van 1884 aanbring. Daarvoor was Loch nie te vinde nie. Met die ontmoeting tussen Loch en Kruger het die Uitlandervraagstuk 'n nuwe wending geneem. Dit was nou nie meer 'n suiwer binnelandse aangeleentheid van die ZAR nie, maar 'n internasionale aangeleentheid waarmee Brittanje, op grond van die Londen-konvensie, hom in die toekoms in toenemende mate sou bemoei.
Lyn 54:
== Die inval ==
Rhodes het self die Uitlanders as 'n onvoorspelbare faktor beskou. Toestande aan die Witwatersrand kon moontlik so verander dat die Uitlandervraagstuk nie meer deur [[Brittanje]] en die imperialiste in Suid-Afrika gemanipuleer kon word nie. Daarom het hy reeds in 1894 besluit om 'n opstand onder die Uitlanders te organiseer waaroor hy self beheer kon uitoefen. Die Britse premier, [[lord Salisbury]], die Minister van Kolonies, Joseph Chamberlain en die nuwe Britse Hoë Kommissaris in Suid-Afrika, sir [[Hercules Robinson|Hercules Robinso]]<nowiki/>n, was deeglik bewus van Rhodes se planne, maar slegs op nie-amptelike vlak, en het dit goedgekeur.
Die opstand aan die Rand wat deur die [[Transvaal National Union]] georganiseer moes word, sou ondersteun word met 'n militêre inval, kwansuis om die lewens van Britse onderdane te beskerm. Indien die opstand slaag, sou Robinson as bemiddelaar optree tussen die Transvaalse regering en die TNU. Hy sou toesien dat voorsiening gemaak word vir die byeenroeping van 'n wetgewende vergadering wat 'n nuwe grondwet, op die grondslag van stemreg vir die Uitlanders, moes opstel.
| |||