Wikipedia

Spica

Spica (ook bekend as Alpha Virginis of α Vir) is die helderste ster in die sterrebeeld Maagd en een van die 20 helderste sterre in die naglug. Volgens parallaksmetings is dit sowat 250 ± 10 ligjare van die Son af.[3] Dit is ’n spektroskopiese dubbelster en ’n roterende ovaalvormige veranderlike: ’n stelsel waarvan die twee sterre so na aan mekaar is dat hulle ovaalvormig eerder as rond is en wat net deur hulle spektrums van mekaar onderskei kan word. Die primêre ster is ’n bloureus en Beta Cephei-veranderlike.

Spica
Spica se ligging (in die rooi sirkel).
Spica se ligging (in die rooi sirkel).
Sterrebeeld Maagd
Bayer-naam Alpha Virginis
Spektraaltipe B1 V[1] (B1 III-IV + B2 V)[2]
Soort Dubbelster
Waarnemingsdata (Epog J2000)
Regte klimming 13h 25m 11.579s[3]
Deklinasie -11° 09′ 40.75″[3]
Skynmagnitude (m) 0,97[4] (0,97-1,04[5])
Absolute magnitude (M) -3,55 (-3,5/-1,5)[6]
B-V-kleurindeks  -0,23[4]
U-B-kleurindeks  -0,94[4]
Besonderhede
Komponent 1 Primêre ster
Massa (M☉) 11,43±1,15
Radius (R☉) 7,47±0,54
Ligsterkte (L☉) 20 512+5 015−4 030
Temperatuur (K) 25 300±500
Rotasiespoed (km/s) 165,3±4,5
Komponent 2 Sekondêre ster
Massa (M☉) 7,21±0,75
Radius (R☉) 3,74±0,53
Ligsterkte (L☉) 2 254+1 166−768
Temperatuur (K) 20 900±800
Rotasiespoed (km/s) 58,8±1,5
Eienskappe
Afstand (ligjaar) 250 ± 10
Ouderdom (jaar) 12,5 miljoen
Veranderlikheid β Cep + Ovaal[5]
Ander name
Azimech, Alaraph, Alpha Virginis,
67 Virginis, HR 5056, BD-10°3672,
HD 116658, GCTP 18144, FK5 498,
CCDM 13252-1109, SAO 157923, HIP 65474[7]
Portaal  Portaalicoon   Sterrekunde

Spica, Arcturus en Denebola (of Regulus, na gelang van die bron) is deel van die asterisme Lentedriehoek.

Waarneming

wysig
 
Hoe om Spica op te spoor.

Spica is een van die naaste groot dubbelsterre aan die Son en dus die onderwerp van baie waarnemingstudies.[8] Dit is vermoedelik die ster waarvan Hipparcos die data gekry het wat hom aksiale presessie laat ontdek het.[9]

Die ster lê 2,06 grade van die sonnebaan af en kan dus deur die Maan verduister word, en soms deur planete. Die laaste verduistering deur ’n planeet was toe Venus op 10 November 1783 voor Spica verbybeweeg het soos van die Aarde af gesien. Die volgende verduistering deur Venus sal op 2 September 2197 wees.[10]

Eienskappe

wysig

Spica is ’n nabydubbelster waarvan die twee komponente elke vier dae om mekaar wentel. Hulle is so na aan mekaar dat hulle nie deur ’n teleskoop van mekaar onderskei kan word nie. Die veranderings in hul wentelbeweging lei tot ’n Dopplerverskuiwing in die absorpsielyne van hul onderskeie spektrums, wat hulle ’n dubbellyn- spektroskopiese dubbelster maak.[11]

Spica is ’n roterende ovaalvormige veranderlike, waar albei sterre deur hulle swaartekragwisselwerking verwring word. Dit veroorsaak dat die skynbare magnitude van die stelsel met 0,03 wissel oor ’n tydperk wat met die wentelperiode ooreenstem. Hierdie effense afname in helderheid is skaars visueel sigbaar.[12] Albei sterre roteer vinniger as hul gemeenskaplike wentelperiode. Die gebrek aan sinchronisasie en die groot elliptisiteit van hul wentelbaan dui daarop dat dit ’n jong sterstelsel is. Hulle wedersydse getywisselwerking kan mettertyd lei tot rotasiesinchronisasie en ’n kleiner baaneksentrisiteit.[13]

Spica se sterreklassifikasie word algemeen beskou as dié van ’n vroeë B-tipe hoofreeksster.[1] Dit is moeilik om aparte spektraaltipes vir die twee komponente vas te stel; die Bright Star Catalogue gee ’n spektraalklas van B1 III-IV vir die primêre ster en B2 V vir die sekondêre ster aan,[2] maar latere studies het verskeie ander waardes aangegee.[14][15]

Die ligsterkteklas van "III-IV" vir die primêre ster stem ooreen met die spektrum van ’n ster wat halfpad tussen ’n subreus en reusester is, en dit is dus nie meer ’n hoofreeksster nie. Dit is ’n swaar ster met ’n massa van meer as 10 keer dié van die Son en ’n radius van sewe keer die Son s'n. Sy bolometriese ligsterkte is sowat 20 500 keer die Son s’n en nege keer dié van sy metgesel.[16] Dit is een van die naaste sterre aan die Son wat as ’n tipe II-supernova kan ontplof.[17][18]

Die primêre ster is ’n Beta Cephei-veranderlike waarvan die helderheid oor 0,1738 dae wissel. Die spektrum toon ’n wisseling in radiale snelheid oor dieselfde tydperk, wat aandui dat die oppervlak van die ster gereeld uitwaarts pulseer en dan weer saamtrek. Die ster roteer baie vinnig, met ’n rotasiespoed van 199 km/s by sy ewenaar.[11]

Die stelsel se sekondêre ster is een van die min sterre waarvan die spektrum deur die Struve-Sahade-effek geraak word. Dit is ’n onreëlmatige verandering in die sterkte van die spektraallyne deur die loop van sy wentelbaan, waar die lyne swakker word terwyl die ster wag van die waarnemer beweeg.[8] Dit kan die gevolg wees van ’n sterk sterwind van die primêre ster af wat die lig van die sekondêre ster verstrooi wanneer dit wegbeweeg.[19] Hierdie ster is kleiner as die primêre ster, met ’n massa van sowat sewe keer dié van die Son en ’n radius van 3,6 keer die Son s'n.[11] Sy sterreklassifikasie is B2 V, wat beteken dit is ’n hoofreeksster.[20]

Name

wysig

Die ster se Bayer-naam is "Alpha Virginis". Die tradisionele naam "Spica" kom van die Latynse spīca virginis, "die maagd se graanaar". Johann Bayer het die naam "Arista" genoem.

Nog ’n tradisionele naam is "Azimech", van die Arabiese السماك الأعزل al-simāk al-ʼaʽzal, "die ongewapende 'simāk'" (betekenis onbekend).

In 2016 het die Internasionale Astronomiese Unie se sternaamwerkgroep (WGSN)[21] die naam "Spica" vir die ster goedgekeur.[22][23]

Verwysings

wysig
  1. ↑ 1,0 1,1 Johnson, H. L; Morgan, W. W (1953). "Fundamental stellar photometry for standards of spectral type on the Revised System of the Yerkes Spectral Atlas". The Astrophysical Journal. 117: 313. Bibcode:1953ApJ...117..313J. doi:10.1086/145697.
  2. ↑ 2,0 2,1 Bright Star Catalogue. Yale University Observatory. 1982.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 van Leeuwen, F. (2007). "Validation of the new Hipparcos reduction". Astronomy and Astrophysics. 474 (2): 653–664. arXiv:0708.1752. Bibcode:2007A&A...474..653V. doi:10.1051/0004-6361:20078357. Vizier catalog entry
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Ducati, J. R. (2002). "VizieR Online Data Catalog: Catalogue of Stellar Photometry in Johnson's 11-color system". CDS/ADC Collection of Electronic Catalogues. 2237: 0. Bibcode:2002yCat.2237....0D.
  5. ↑ 5,0 5,1 Ruban, E. V.; Alekseeva, G. A.; Arkharov, A. A.; Hagen-Thorn, E. I.; Galkin, V. D.; Nikanorova, I. N.; Novikov, V. V.; Pakhomov, V. P.; Puzakova, T. Yu. (2006). "Spectrophotometric observations of variable stars". Astronomy Letters. 32 (9): 604. Bibcode:2006AstL...32..604R. doi:10.1134/S1063773706090052.
  6. ↑ Herbison-Evans, D.; Hanbury Brown, R.; Davis, J.; Allen, L. R. (1971). "A study of alpha Virginis with an intensity interferometer". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 151 (2): 161–176. Bibcode:1971MNRAS.151..161H. doi:10.1093/mnras/151.2.161.
  7. ↑ "V* alf Vir -- Variable Star of beta Cep type". SIMBAD. Centre de Données astronomiques de Strasbourg. Besoek op 13 April 2010.
  8. ↑ 8,0 8,1 Riddle, R. L.; Bagnuolo, W. G.; Gies, D. R. (Desember 2001). "Spectroscopy of the temporal variations of α Vir". Bulletin of the American Astronomical Society. 33: 1312. Bibcode:2001AAS...199.0613R.
  9. ↑ Evans, James (1998). The History and Practice of Ancient Astronomy. Oxford University Press. p. 259. ISBN 978-0-19-509539-5.
  10. ↑ "Earth-Sky Tonight, March 26, 2010". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 Julie 2011. Besoek op 15 Augustus 2018.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 Harrington, David; Koenigsberger, Gloria; Moreno, Edmundo; Kuhn, Jeffrey (Oktober 2009). "Line-profile Variability from Tidal Flows in Alpha Virginis (Spica)". The Astrophysical Journal. 704 (1): 813–830. arXiv:0908.3336. Bibcode:2009ApJ...704..813H. doi:10.1088/0004-637X/704/1/813.
  12. ↑ Morris, S. L. (Augustus 1985). "The ellipsoidal variable stars". Astrophysical Journal, Part 1. 295: 143–152. Bibcode:1985ApJ...295..143M. doi:10.1086/163359.
  13. ↑ Beech, M. (Augustus 1986). "The ellipsoidal variables. III – Circularization and synchronization". Astrophysics and Space Science. 125 (1): 69–75. Bibcode:1986Ap&SS.125...69B. doi:10.1007/BF00643972.
  14. ↑ Popper, Daniel M (1980). "Stellar Masses". Annual Review of Astronomy and Astrophysics. 18: 115–164. Bibcode:1980ARA&A..18..115P. doi:10.1146/annurev.aa.18.090180.000555.
  15. ↑ Odell, A. P (1980). "The structure of Alpha Virginis. III – the pulsation characteristics". The Astrophysical Journal. 236: 536. Bibcode:1980ApJ...236..536O. doi:10.1086/157771.
  16. ↑ Tkachenko, A. et al. (May 2016), "Stellar modelling of Spica, a high-mass spectroscopic binary with a β Cep variable primary component", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 458 (2): 1964–1976, doi:10.1093/mnras/stw255, Bibcode: 2016MNRAS.458.1964T 
  17. ↑ Kaler, Jim. "Spica". Stars (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Februarie 2020. Besoek op 15 April 2010.
  18. ↑ Firestone, R. B. (Julie 2014), "Observation of 23 Supernovae That Exploded <300 pc from Earth during the past 300 kyr", The Astrophysical Journal 789 (1): 11, doi:10.1088/0004-637X/789/1/29, 29, Bibcode: 2014ApJ...789...29F, https://zenodo.org/record/895414/files/article.pdf. 
  19. ↑ Gies, Douglas R.; Bagnuolo, William G. Jr.; Penny, Laura R. (April 1997). "Photospheric Heating in Colliding-Wind Binaries". Astrophysical Journal. 479 (1): 408. Bibcode:1997ApJ...479..408G. doi:10.1086/303848.
  20. ↑ Schnerr, R. S.; et al. (Junie 2008). "Magnetic field measurements and wind-line variability of OB-type stars". Astronomy and Astrophysics. 483 (3): 857–867. arXiv:1008.4260. Bibcode:2008A&A...483..857S. doi:10.1051/0004-6361:20077740.
  21. ↑ "IAU Working Group on Star Names (WGSN)" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Mei 2020. Besoek op 22 Mei 2016.
  22. ↑ "Bulletin of the IAU Working Group on Star Names, No. 1" (PDF). Besoek op 28 Julie 2016.
  23. ↑ "IAU Catalog of Star Names" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Mei 2020. Besoek op 28 Julie 2016.

Eksterne skakels

wysig
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Spica&oldid=2427344"