Staatsmodelschool

Die Staatsmodelschool is geleë op die hoek van Van der Walt- en Skinnerstraat in Pretoria, Suid-Afrika. Dit het ontstaan as 'n skool wat in 1893 gestig is om onderwysers in die Zuid-Afrikaansche Republiek (ZAR) op te lei.

Die Staatsmodelschool in Van der Waltstraat, Pretoria.

’n Skets van ds. Adriaan Hofmeyr toe hy gevange gehou is in die Staatsmodelschool in Pretoria.

Sytze Wierda, hoofargitek van die ZAR, het die gebou in 1895 ontwerp en bouwerk is in 1896 deur Te Groen voltooi. Die struktuur bestaan uit stene en sandsteen en is volgens die Neo-Hollandse Renaissance-argitekskool gebou. Mnr. F. Wagner was die eerste hoof van die skool. Mnr. Alfred Fernandez Harington is 1 Oktober 1895 aangestel as onderwyser in die Engelse taal. Die beeldhouer Anton van Wouw het tussen 1895 en Oktober 1896, toe hy van Sammy Marks bevestiging ontvang het dat hy moes voortgaan met werk aan 'n standbeeld van Paul Kruger, by die skool en by die Staatsmeisjesschool klasse gegee.

Op 11 Oktober 1899 is die skool gesluit as gevolg van die uitbreek van die Anglo-Boere Oorlog. Gedurende die oorlog is Britse offisiere in die gebou aangehou en die ontsnapping van Winston Churchill, wat later eerste minister van die Verenigde Koninkryk geword het, is legendaries. Churchill is op 15 November 1899 by Chieveley in Natal deur boeremagte gevangene geneem en het op 18 November in Pretoria aangekom. Hy het op 12 Desember 1899 ontsnap en te voet en per trein na Lourenço Marques gevlug. Drie ander gevangenes was Haldane van die Gordon Highlanders, luitenant Mesurier van die Dublin Fusiliers en sersant Brockie, 'n koloniale vrywilliger. Britse krygsgevangenes het 'n aantal sketse teen 'n muur van die skool aangebring wat bewaar word deur glas wat daaroor aangebring is. Die sketse sluit 'n kaart in wat die slagvelde in Natal en die opmars na Pretoria uitbeeld. Na die Britse besetting van Pretoria is die skool en die nabygeleë Staatsmeisjesschool as 'n militêre hospitaal gebruik.

Die skool het heropen op 3 Junie 1901 met 32 leerlinge, toe bekend as die Pretoria High School met Charles Hope as skoolhoof. In 1903 het die meisies na die Staatsmeisjesschool geskuif en is die skool tot 1909 as die Pretoria College for Boys bedryf, wat later Pretoria Boys High School geword het. In 1910 het die kollege na 'n groter perseel by Waterkloofkop geskuif en daarna het die gebou verskeie ander skole gehuisves. Die meisieskool is later as die Pretoria High School for Girls in Hatfield gevestig.

In 1951 het die Biblioteekdienste van die Transvaalse Onderwysdepartement (TOD) die gebou betrek. Die gebou is op 8 April 1960 tot nasionale gedenkwaardigheid verklaar.

Sien ook

• Prof. Jan Kamp