Sybrandis Abbema
Sybrandis (Sibrand) Abbema (Vianen, provinsie Suid-Holland, Nederland, 17 Junie 1637 — Maarssen, provinsie Utrecht, Nedederland, 4 Junie 1684) was 'n kommissaris van die VOC.
Abbema was die seun van ds. Fredericus Abbema (oorlede 1659), predikant van Polsbroek, Moordrecht en Vianen en eweneens die seun van 'n predikant, Fredericus Abbema. Abbema se vader vertrek in 1655 met die Arnhem na Oos-Indië. Hoewel die skip Tafelbaai binnevaar, kon Abbema weens stormagtige weer (24 Oktober 1655) nie land om in die Fort de Goede Hoop te preek nie. Op 14 Februarie 1656 bereik hy Batavia, gaan na Ambon, maar word in September 1656 na Ternate beroep waar hy in Julie 1659 sterf. Twee van Abbema se susters trou in die Ooste met hoë VOC-amptenare, en een van hulle, Elisabeth, weduwee van die landvoog van Ambon, tree in die huwelik met Joan Maetsuycker (1606-1678), die alombekende goewerneur-generaal van Nederlands-Oos-Indië. Sy sterf ná 'n moeilike huwelik met die prikkelbare en opvlieënde Maetsuycker in November 1674 in Batavia, maar Abbema vorder intussen vinnig in die Kompanjiesdiens, veral ná sy suster se huwelik met Maetsuycker.
Op Ambon word hy onderkoopman en in 1662 word hy hoof van Poeloe Ai (Banda), waar hy in 1665 koopmansrang kry. Met 180 soldate neem hy op 11 Desember 1666 die eilandjie Poeloe Run van die Engelse af, en die jaar daarop word hy tot sekunde van Banda en opperkoopman bevorder. Van 16 Junie 1669 dien hy in Batavia waar hy op 15 Oktober 1669 verlof kry om te repatrieer. In die retoervloot onder Mattheus van den Brouck waarmee Abbema na Patria reis, dien hy as skout-by-nag. Tydens die verblyf aan die Kaap (9 Februarie tot 14 Maart 1670), woon hy uit hoofde van sy rang die vergaderings van die politieke raad by.
Vier jaar later gaan hy weer na die Ooste. As raad-extraordinaris van Indië vertrek hy met drie skepe van Texel, vertoef gedurende Mei 1674 aan die Kaap waar hy weer die sittings van die politieke raad bywoon, en bereik Batavia op 27 Julie 1674 met 'n vloot wat sedert sy vertrek van die Kaap tot 13 skepe aangegroei het. Abbema word in 1676 direkteur van Soerat, maar ontvang in 1678 sy ontslag in omstandighede wat verband hou met die vervanging van 'n aantal lede van die raad van Indië in wie die Here XVII vertroue verloor het.
As vermoënde man vertrek Abbema op 5 Desember 1679 uit Batavia as raad-extraordinaris van Indië en admiraal van die retoervloot na Patria. Hy besoek onderweg die Kaap as kommissaris van 20 Februarie tot 27 Maart 1680 en stel voor sy vertrek 'n instruksie op vir die kommandeur Simon van der Stel (wat net enkele maande tevore diens aan die Kaap aanvaar het) waarin hy hom onder meer opdra om die vrye ingesetenes met alle denkbare middele te help, selfs al sou die Kompanjie daardeur ook 'n weinig skade ly, en veral die landbouers soveel moontlik aan te moedig om genoeg graan vir die koloniste, die garnisoen, die slawe en die verbyvarende Kompanjieskepe te verbou.
Uit Abbema se huwelik met Catharina Burgers is vyf kinders gebore.
Bronne
wysig- De Kock, W.J. (hoofred.). 1968. Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek, deel I. Kaapstad: Nasionale Boekhandel Beperk.