Tiger Oats-gebou, Moorreesburg

Die Tiger Oats gebou (2014)
Erkenning: Christopher Murphy

Aansig op die hoek van Graan- en Corporationstraat (2014). Die mure van die voorste geboutjie met die trappie is ondertussen al afgebreek.
Erkenning: Christopher Murphy

Die Tiger Oats-gebou is ‘n bouval geleë langs die treinspoor, op die hoek van Graan- en Corporationstraat, Moorreesburg.

Aanloop

In Julie 1886 word die Kaffrarian Steam Milling Company in King William’s Town gestig. Daniel Bolton Redler kom in Suid-Afrika aan om in 1903 (of 1904) John James Whitaker as besturende direkteur op te volg. Redler het hom as meulenaar bekwaam.

In die 1890’s kom Frederick John Collier in Natal aan met sy £50 000 erfgeld om te belê. Sy pa was doenig in die meelbedryf in Somerset, Engeland, waar Collier gebore is. Maar Frederick het self sy eie onderneming bedryf. In Durban ontmoet Collier vir Arthur May, van die meelinvoermaatskappy Arthur May & Co., wat oor vier takke en agente in New York en Londen beskik het. Collier koop by hierdie besigheid in en bemoei hom met die plaaslike bedrywighede. Hy bring ’n meul op die been wat later sou opgaan in Union Flour Mills, wat daarna deur Premier oorgeneem sou word. Arthur May & Co. trek voordeel uit die Anglo-Boereoorlog. Maar Collier is glo ’n moeilike mens om mee saam te werk en die verhouding versuur; gevolglik besluit hy en Arthur May om die vennootskap enkele jare ná die oorlog maar te ontbind. Wie egter al die bates moet kry bly ’n netelige kwessie, en Isador Kahn, ’n hoogaangeskrewe graanmakelaar van Johannesburg, se hulp word ingeroep om die geskil te besleg. Daar is besluit dat Arthur May al die bates moet kry, maar Collier moet uitkoop. Op sy beurt moet Collier ’n ooreenkoms teken om nie met May in Natal mee te ding nie. Arthur May & Co. word later omgedoop tot die Union Flour Milling Company.

Hierdie ooreenkoms is belangrik, soos later gesien sal word. Collier begeef hom in die wattelbedryf, waarvan hy absoluut geen ervaring het nie (wattelbas bevat tannien, wat in die leerlooiery gebruik word om die regte kleur en tekstuur te verkry).

Uiteindelik kom Moorreesburg nou ter sprake.

Collier neem The African Compressed Fodder Company oor

Collier word deur Alfred Marshall genader. Marshall en Gustav Mauritz Ljungdahl het “kort na die oorlog” (dus, nadat die treinspoor gelê is) ’n onderneminkie op Moorreesburg op die been gebring wat kuilvoer uit lusern, boontjies (waarskynlik gemaalde boontjiemeel van minderwaardige of kalanderbesmette boontjies, wat tog voedsaam is) en grashooi gemaak het. Dit het bekend gestaan as Manna. Hierdie Manna-kuilvoer is bedink deur John Martin Cuthbert O’Grady, ‘n produktehandelaar van Commissionerstraat 139 in Johannesburg. Dit is op 13 Junie 1905 gepatenteer. Op 4 Augustus 1905 word die helfte van die patentereg afgestaan aan Ljungdahl, met ten doel dat laasgenoemde en Marshall op Moorreesburg die African Compressed Fodder Company kon bedryf.

Teen Oktober 1905 het Collier in vennootskap getree met Charles Stevens en die onderneming word voortaan die Cereal Manufacturing Company genoem. Stevens het ’n veeplaas in Swaziland gehad, wat ’n moontlike afsetgebied vir die kuilvoer was. Deur hierdie vennootskap kon genoeg geld bekom word om die onderneming op Moorreesburg nou uit te koop. Omrede kalwer- en koeimeelformules steeds in 1913 onder die Tiger-naam geregistreer is, kan mens van die standpunt uitgaan dat die maatskappy vir ’n lang ruk nog kuilvoer (van welke aard dan ook) gemaak het.

Op daardie stadium was hawermout in Suid-Afrika nog ingevoer en veral geliefd as ontbyt. Die Engelse was nou nie juis besonder lief vir mieliepap nie. En net daar kry Collier ’n blink gedagte: hy gaan self hawermout maak. Op Moorreesburg. Kort na die oorname van die onderneming gaan Collier vir ’n paar jaar op sy wêreldtoer – op sy reis kyk hy bietjie na die masjinerie en meule wat in Amerika, Kanada, Australië, Hongarye, Rusland en Brittanje gebruik word.

Die Tiger-embleem kan mens besigtig in die Staatskoerant van 7 Desember 1906. Daar staan ook onderaan die bladsy:

We hereby give notice that we intend, on and after the 11th of January, 1907, to apply to the Registrar of Deeds for the resignation of Alfred Marshall and Gustav Mauritz Ljungdahl, trading as The African Compressed Fodder Company, of Moorreesburg, Cape Colony, Merchants, as the Proprietors of the Trade Mark represented above, this day lodged and deposited by us in the Office of the said Registrar of Deeds in Cape Town, for inspection, according to the provisions of Act No. 22 of 1877; and we desire that the said Trade Mark shall be registered in respect of the following description of Goods, that is to say: All goods included in Class 12, except Tea. Dated at Cape Town, this 24th day of November, 1906.

Die Tiger-naam kon nie op tee gebruik word nie, omdat "Tiger Tea" nog op 5 September 1906 bemark is deur gebroeders McDougall van Manchester, Engeland.

As mens na die embleem so kyk, lyk die vollengte dier, met genoeg verbeelding (en sonder die strepe), nogal na ’n luiperd. Daar is ook diegene, soos die destydse besturende direkteur (Clive Apsey) van die Jungle Oats by Maitland, wat hartgrondig daarvan oortuig is dat die naam Tiger sy herkoms kan terugvoer na die ou Afrikaanse naam "tijger", later "tier" vir ’n Kaapse luiperd. Die kop-embleem wat vandag nog deur Tiger Brands Limited gebruik word, put sy inspirasie uit die tekening deur Charles Edward Turner van Engeland. Dit is op 25 Oktober 1910 op sy naam en Collier s’n by Stationers Hall registreer.

Collier het sy fabriek met van die modernste masjinerie toegerus; sodat geen mensehande hoegenaamd met die hawermout of hawermeel in aanraking sou kom nie – byna ondenkbaar vir daardie tyd. In die Cape Colony: It's History, Commerce, Industries and Resources (1910/1911), word die meul omskryf as 'n baksteengebou met vier verdiepings; 90 voet lank, 50 voet breed (ongeveer 27 meter x 15 meter). Die stoor is gebou op betonpylers met 'n houtvloer, wat aan beide kante 'n vierkant van 200 voet (omtrent 61 meter) beslaan. Op bladsy 141 is daar ook foto's van die gebou en die skure te sien.

Frankel erken in sy outobiografie: toe die fabriek in die vroeë 1970’s heeltemal oorgedoen is, was die gehalte van die verpakkings- en etiketteermasjinerie volgens die eietydse standaarde nog so goed, dat daar geen rede was om hulle enigsins te vervang nie.

Collier kry ’n nuwe vennoot

Vroeg in 1908 begin die produksie, en uitstallings vind plaas by die Randse Paasskou en die landbouskoue te Kimberley en Port Elizabeth. Collier het veral te kampe met die vooroordeel jeens goedere wat in Suid-Afrika vervaardig is (en die neerbuigende houding teenoor alles wat koloniaal is) en moes met aggressiewe bemarkingstrategieë uithaal en wys. Om daardie rede voer hy teen 1911 tog maar pêrelgort / pêrelgars in as die nuutste toevoeging tot sy reeks produkte.

Collier kry in 1910 nog ’n vennoot by: Daniel Bolton Redler. Frankel vermoed Collier het van Redler te hore gekom deur sy broer, Arnold Redler, hoof van Redler Patents Ltd. Sharpness te Gloucester, wat later moontlik die masjinerie kon verskaf het om die gort by Moorreesburg te kook en te steriliseer.

Hoe dan ook, in 1910 word Daniel Bolton Redler, nog voor hy enigsins kon bedank, deur die Kaffrarian Steam Milling Company in die pad gesteek, op grond van ontrouheid teenoor die onderneming. Moontlik het Collier vir Redler genader en die bestuur het snuf in die neus gekry.

Vroeg in 1911 word die onderneming registreer met Collier as voorsitter en Redler as besturende direkteur. Dit gaan voor die wind.

Die meule trek ook die buiteland se aandag. Op 10 November 1913 staan daar in La Dépêche coloniale et maritime:

Frans	Afrikaans
Bien que l'Afrique du Sud ne produise pas autant de céréales qu'elle en devrait fournir, il est agréable de constater qu'il existe aujourd'hui d'importants moulins bien aménagés à Moorreesburg, où se préparent la farine d'avoine, les farines de potage et l'orge perlé, en quantités considérables.	Al lewer Suid-Afrika nie soveel graan soos dit moet nie, is dit verblydend om te sien dat daar nou groot, goed toegeruste meulens in Moorreesburg staan, waar daar aansienlike hoeveelhede hawermout, sopmeel en pêrelgars verwerk word.

In 1919 sluit Peter Murray King hom by hulle aan; hy moes ’n kantoor op Durban gaan oopmaak en beman. Toe hy eendag sy besoek op Moorreesburg kom aflê, ondervind hy ’n haaksheid tussen Collier en Redler.

In April 1920 word die Cereal Manufacturing Company genoop om tydelik te sluit, omdat die hawer te duur is. Na bewering kan dit toegeskryf word aan “the completion of a successful corner”, bedoelende, iemand, of ’n maatskappy, het op ’n manier al die hawer opgekoop.

In November 1920 is die fabriek weer in bedryf en nou word Jungle Oats vir die eerste keer gemaak; dit was die geesteskind van Collier. Redler het die hawermout aanvanklik as “babakos” afgemaak, maar die bovermelde krisis het hom anders laat besin. Jungle Oats was dan van die begin af ook ’n topverkoper.

Collier en Redler se paaie skei

In 1924 begin Collier weer sy ou streke uithaal wat Arthur May destyds moes verduur. Hierdie keer land die saak egter in die hof. Die hof het beslis: die Cereal Manufacturing Company moet likwideer word. Al die bates word toegewys aan die hoogste bieder tussen hierdie twee litigante. Redler se aanbod was aansienlik hoër as Collier s’n. Hy tree as wenner uit die stryd en weer ondergaan die hawermoutfabriek ’n naamsverandering: “The Tiger Oats Company (Incorporating the Cereal Manufacturing Co.)”

Maar moenie glo Collier stap stert tussen die bene weg nie. In Kaapstad stig hy ’n konkurrent: die Western Cereal Company Limited, met ’n kapitaal van £100 000. Collier word die voorsitter, maar trek kort daarna Londen toe.

Onthou nou dat Collier nie in Natal met May mag meegeding het nie. Nie dat dit veel saak sou maak nie, want Natal is, net soos die Kaap, nou ’n provinsie van die Unie van Suid-Afrika, en nie meer ’n aparte kolonie nie. Maar die skade wat kon gevolg het, moet tog in ag geneem word.

Collier se besturende direkteur hier te lande, William Henry Zingel, begin meedoënloos die pryse van hul Pioneer Oats te verlaag, véél laer as dié van Jungle Oats of dié van die ingevoerde Quaker Oats. Radeloos gaan klop Redler aan by mnr. Reichman van die Old Church Grocer in Pleinstraat, Johannesburg. Reichman telegrafeer Collier in Londen. Collier besef die skade wat hierdie praktyk van Zingel aan sy eie besigheid kon berokken en verkoop die Western Cereal Company Limited sonder meer aan Bokomo, oftewel De Boeren Ko-operatieve Molen Maatschappy Beperkt. Daarna staan die produk steeds bekend as Pioneer Oats.

Die verskuiwing na Maitland

Geen, maar géén rede word deur Frankel in sy outobiografie verstrek waarom Redler in 1926 na Maitland in die Kaap begin uitbrei het nie. Let wel: hierdie stuk grond het Redler reeds ’n paar jaar tevore al aangeskaf. Eers word die meul opgerig, met bergplek by.

Daar word aangevoer dat die aanvraag na die produk die meule in Moorreesburg se kapasiteit in 1930 oorskry het. Iets wat min of meer in ’n bemarkingsartikel herhaal word.

Of was dit toe te skryf aan die Wet van die remmende voorsprong?

Die grond op Maitland het 55 akker (of omtrent 22,3 hektaar) beslaan en is in 50 lappies grond opgedeel. 5 daarvan is vir die meule opsy gesit en heelwat van die grond was nog nie verkoop nie. Die meul is in 1929 voltooi en het oor die modernste graansuiers beskik: sy broer Arnold het die graansuiers ontwerp, asook die voerbande wat graan vanaf die treinwaens kon afskep. Die graansuiers se bergingskapasiteit was 10 000 (Engelse) ton elk. Die grootste op daardie stadium in die Unie. Die graansuiers is in bedryf geneem in 1930, maar die meul eers in 1931. Sonder probleme was die meul in Maitland ook nie – omrede hy so te sê op seevlak was, het die vog by die opslagplek (‘granary’) ingesypel.

Lochner glo in 1979 dit is die dorpsraad van Moorreesburg wat grootliks vir die verskuiwing verantwoordelik gehou moet word:

In September 1924 bied die Kerkraad die Stadsraad 'n stuk grond aan voor Huis van Heerde op voorwaarde dat dit tot 'n park ontwikkel moet word. Die aanbod is aanvaar. In die suidwestelike hoek van die grond is toe 'n boorgat geboor en 'n groot reservoir gebou om nie net die park nie, maar ook die sentrale deel van die dorp van water te voorsien. Ons mag dit vandag eienaardig vind dat die reservoir nie op 'n hoër geleë deel van die dorp gebou is om aan die hele dorp water te verskaf nie, maar ons moet in gedagte hou dat Steynsburg nog nie deel van die dorp was nie. Die skema is in 1925 voltooi en het ongeveer R2 000 gekos. Die reservoir staan vandag nog daar. Voordat hierdie skema aangepak is, het Tiger Oats aangebied om al die materiaal te verskaf as die Stadsraad sou inwillig om water van die Bergrivier af aan te lê, maar die aanbod is van die hand gewys. Die rede vir die aanbiedinge vir die verskaffing van krag en water was dat Tiger Oats se krag vir die fabriek deur stoomenjins ontwikkel moes word en die brak water van die dorp het die masjiene laat roes. In 1931 het Tiger Oats toe voor die probleem te staan gekom om nuwe masjiene te installeer of om hulle fabriek te verskuif. Die nuwe masjiene sou in elk geval weer oproes en toe het die direksie besluit om die fabriek na Maitland te verskuif en net 'n klein afdeling van die fabriek het hier agtergebly. Die verskuiwing was 'n geweldige ramp vir die dorp, want al die sektore van die gemeenskap het daaronder gely. Die Standard Bank alleen moes 10 van sy 16 personeellede prysgee. Wat sou dit nie vir Moorreesburg beteken het as die fabrieke in Maitland vandag hier gestaan het nie? Of wil ons liewer die rustige landelikheid van ons dorp behou?

Die Groot Depressie het almal geraak en die graanpryse moes laat sak word. Redler word in 1935 siek en sterf in 1940, terwyl die Tweede Wêreldoorlog oorsee woed. Al is daar reeds ’n ander besturende direkteur in die tuig met sy afsterwe, was die maatskappy sonder Redler so te sê koersloos. Dit begin later bietjie neuk, want die meeste van die aandele was in die eiendom self gesteek, wat beteken die eiendom moes verkoop word. Mnr. C.W.A. Coulter (prokureur en parlementslid vir Tuine, Kaapstad), die eksekuteur, was dus gretig om die onderneming (dus, Maitland én Moorreesburg se eiendomme saam) te verkoop om sodoende likiditeit te verkry en die laaste wense van die testateur uit te voer.

Coulter het Sir Ernest Oppenheimer van Anglo American in 1944 gekontak, om te hoor of hy dalk belang sou stel. Op sy beurt het Oppenheimer vir Rudy Frankel gekontak. Dit is hoe die Frankels by Tiger Oats betrokke geraak het.

Verandering aan die makro-ekonomiese tendense vanaf die 1900’s tot die 1940’s

Tot en met die 1920’s/1930’s was alle ekonomiese bedrywighede so te sê heeltemal laissez-faire, of dan, heeltemal ’n vrye mark. Pryse het gewissel na gelang van vraag en aanbod, en of jy van die klant se gesig hou, al dan nie. Uit daardie verskil en spekulasie het die produktehandelaars (die veredelde naam vir ‘n smous met ‘n winkel) munt geslaan.

Die boer was dus uitgelewer aan sy eie onkunde en algehele gebrek aan bemarkingsvermoë. Daar was wel graansuiers (van die Suid-Afrikaanse Spoorweë en Hawens) waar mens jou graan kon laat gradeer, weeg, skoonmaak en oppot en verseker het, waarna die boer ’n sertifikaat of bewyslewering verkry het om die graan enige tyd te gaan verkoop wanneer die tyd, die prys en die saak reg was. Teoreties gesproke. In die praktyk is die bewys net so weer by produktehandelaars ingelewer om so gou moontlik die skuld wat deur die jaar opgehoop het te gaan delg. Met hierdie sertifikaat het die produktehandelaars verder gewoeker.

Ook het hierdie handelaars en meulenaars dikwels graan vanuit die binneland ingevoer om die valse indruk by die plaaslike en oningeligte boere te skep dat daar oorgenoeg, of liewer, ’n oorskot graan was. Sodoende het die boere maar die graan teen ’n lae prys verkoop, want hy was onder druk om sy skuld te delg. Kartelle onder die meulenaars wat saamgespan het teen watter prys die graan aangekoop sou word, is ook nie uitgesluit nie.

’n Mens moet wel in ag neem dat die eerste Suid-Afrikaanse koöperasies eers ná 1902 ontstaan het, want teen 1907 was daar vyftig koöperasies in die Kaapkolonie alleen, vir onder meer wynkelders, suiwelfabrieke en wolondernemings, maar nog geen graankoöperasie nie. Eers in 1912 is die Westelike Graanboere Koöperatiewe Vereniging (Wesgraan) in die lewe geroep. Hulle sou ’n eie meul aankoop om hul eie lede se graan aan te koop. De Boeren Ko-operatieve Molen Maatschappy Beperk (Bokomo) is daarom op 6 Februarie 1919 gestig.

Die doel van die koöperasies was om ’n einde te maak aan hierdie lukrake prysskommelinge, sodat almal dieselfde prys vir dieselfde graad koring kon betaal. 'n Paar deskundiges is so die graanlande ingestuur, na die wolke laat kyk en dan is bereken hoeveel die graan se prys min of meer werd sou wees. Die einddoel was ook om die kloof te dig tussen die prys wat die verbruiker moet betaal, en die prys wat die boer vir sy produk betaal is.

Met die koms van die Groot Depressie en die groot droogte, het koöperasies toenemend boere probeer oorhaal om hul graan aan die koöperasie te verkoop en by hul graansuiers op te pot. Generaal J.B.M. Hertzog het ook in 1930 die Minister van Landbou, generaal Jan Kemp, die opdrag gegee om die graanboere te help om hul produkte deur middel van koöperasies te beheer.

Die koöperasies was egter nie heeltemal onaantasbaar nie. ‘n Boer kon vir ’n tyd lank steeds besluit die prys by ‘n produktehandelaar is beter en sy graan daar gaan verkoop. As die Sentrale Agentskap vir Koöperatiewe Verenigings reeds ’n ooreenkoms gesluit het met die uitvoerders en die koöperasies het hul bietjie misgis met die lojaliteit van die boere (soos in 1934 gebeur het onder die mielies) en daar is skielik nie die berekende produk nie, dan was daar moeilikheid vir die koöperasies, wat weer afgewentel het na die lede toe.

Aangesien spekulasie deur die prysvasstelling van die graanpryse en die rustof nou so te sê tot ’n einde gekom het, ontstaan ’n nuwe geleentheid – nywerhede, die belegging in nywerhede, en die uitkoop van nywerhede.

Ernest Oppenheimer sou byvoorbeeld aandele in Frankel & Co. belê, wat tot voordeel vir die myne kon strek. Waar daar myne is, is daar myners, en myners moet voedsame kos eet. En hierdie voedsel kan dus teen baie billiker pryse bekom word. Terselfdertyd kon Frankel & Co. steeds ander goedere aan groothandelaars voorsien en versprei. Oppenheimer was bereid om £60 000 in Frankel & Co. as aandele te belê, maar op twee voorwaardes: eerstens moes Frankel & Co. van Newtown, Johannesburg saamsmelt met Tiger Oats, in Maitland en tweedens moes die nuwe onderneming geregistreer word as ’n openbare maatskappy.

Tiger Oats word gekoop

Al die bates van Maitland, wat ook die eiendom van die fabriek op Moorreesburg ingesluit het, voor die oorname, is in 1944 gewaardeer op £157 000. Coulter was bereid om £450 000 van Anglo American te aanvaar, maar Anglo American se teenaanbod was £425 000. Op die ou end het Coulter die aanbod van Anglo American op die 4de Julie 1944 aanvaar. Wat die naam aanbetref het Rudy Frankel “National Milling Company & Tiger Oats Company” voorgestel. Anglo American het net die naam omgedraai: “Tiger Oats and National Milling Company Limited”, duidend op ‘n openbare maatskappy. Dit is wat die naam sou bly tot en met Frankel se aftrede in 1984, wat daarna Tiger Oats Limited geword het. En ook maar net omdat die handelsregister in die 1980’s van mening was “Tiger” kan slegs met hawermout vereenselwig word. Vandag is Tiger Oats Limited natuurlik Tiger Brands Limited.

Die samesmelting het op 21 September 1944 plaasgevind. Anglo American sou sy aandele van kleiner ondernemings in 1958 begin verkoop om kontant los te maak; daaronder tel Tiger Oats ook.

Verdere makro-ekonomiese veranderinge vanaf Republiekwording tot einde 1980's

Republiekwording in 1961 gaan met drastiese veranderinge in die daaropvolgende dekades gepaard. Groothandelaars en algemene handelaars word verdring deur supermarkte (Tiger se lewering aan Indiese groothandelaars in Natal eindig in 1967). Die toeloop van nuwe intrekkers vanaf die platteland na die groot stede lyk onstuitbaar. Ook die inkomste onder swart stedelinge beteken groter verbruikersbesteding, en dus, ‘n groter mark. Afgesien van die buitelandse sanksies weens Apartheid, het die maatskappy ook die oliekrisis om te trotseer; so ook die spoortariewe wat styg.

Waar dit nog in die 1900’s heeltemal sin sou gemaak het om jou meul in die middel van die Swartland op te rig omrede die bevolking nog yl oor die platteland versprei was, lyk dinge teen die middel van die 20ste eeu heelwat anders. Al hierdie faktore beteken nou dat die meulens, met die tonne meel tot hul beskikking, outomaties in dieselfde sin as bakkerye gebruik moet word, en hierdie bakkerye moet wees waar die grootste mark is om brandstof te bespaar. Net so sou dit onsinnig wees om Sunshine D, die kunsbotter, vanaf die Kaap elke keer spoorlangs Transvaal toe te stuur, omrede 40% van die mark juis in Transvaal te vinde was. Daarom is 'n aanleg in Randfontein oopgemaak. Verder word ‘rasionalisering’ die nuwe modewoord: Tiger het teen 1988 net 41 bakkerye oor waarvan party tot 100 000 brode per dag bak. Die res moet sluit. Tiger se aandeel tot die Suid-Afrikaanse bakbedryf was in 1988 omtrent 20%.

Ander omgewingsfaktore speel ook ‘n rol. Reeds in 1967 word die kantoor in Newtown, waarin hul vader gewerk het, met groot sentimentele gevoel deur die Frankels gesluit, grootliks omrede die kantoor te klein geword het, Newtown ‘n oorgangsone geword het, en die strate druk verkeer ervaar. Dit word ‘n bergplek

Heelwat veranderinge vind in die Kaap ook plaas.

Rainbow Chicken (‘n vertakking van Tiger Oats) maak ‘n aanleg naby Worcester oop. Meadow Feeds (nog ‘n vertakking van Tiger Oats) maak naby die Bergrivier buitekant die Paarl oop. Maitland was te naby aan die see en die uitbreiding is beperk. Rondom Maitland is heelwat van die omliggende plaasgrond vir woonbuurte aangewys; die boere is dus al verder uit die stadsgrense die binneland in, wat afleweringskoste duurder gemaak het. Meadow Feeds in die Paarl is ook ‘n hanetreetjie van Rainbow Chicken af. Daar was sprake dat die Du Toit’s Kloof-tonnel binnekort sou oopmaak. En ook, soos die Wet van die Remmende Voorsprong dit wil hê, is dit dikwels makliker en goedkoper om groter en beter fasiliteite nuut aan te bou as om alles eers te sloop of stelselmatig te vervang. En dit sluit die installering en gebruik van rekenaars in. Hierdie ontwikkeling duur vanaf 1974 tot 1978.

Wat dit vir Moorreesburg beteken het:

Maitland is opgeknap in 1972 en 1973. Die ou hawermoutmeul daar is stuk-stuk oorgebou. In 1974 het Tiger se tegniese direkteur, Peter Thomas, te hore gekom van ‘n koringmeul wat teen ‘n appel en ‘n ei in die Noord-Kaap te koop is. Die oorspronklike plan was toe om hierdie meul, met sy meulreg, na Moorreesburg toe te skuif. Om daarvoor plek te maak, is die gesplete ertjie- en gortaanlegte (wat Redler nog jare gelede daar by Moorreesburg agtergelaat het) verskuif na Maitland.

Maar weer – tye verander. Die koringmeul moes nou naby die verbruikers (lees: die meeste eters) wees. In 1977 word besluit om die koringmeul dus eerder na Maitland toe te skuif. Die fasiliteite was daar moderner, en die silo’s wat voorheen vir die voermeul gebruik is, aansienlik groter. Dit was die einde van die ontwikkelingsprogram vir Maitland.

In 1978 word die koringmeul in Maitland, wat oorspronklik vir Moorreesburg bestem was, in gebruik geneem. Dit kan dus tereg beskou word as die jaar toe die doodsklok vir Moorreesburg se fabriek kliphard begin lui het.

Nog ‘n moontlike faktor: in 1982 koop Barlo Rand Limited vir Tiger Oats uit. Barlo is in die beginjare na die oorname nogal baie krities oor die doen en late van die onderskeie vertakkings van Tiger Oats, en staar hul blind teen korttermynwins op papier. Telkemale moes Frankel verduidelik dat die onderskeie fabrieke hul maer jare en hul vet jare beleef, net soos die natuur dit gewil het. Dit spreek uit lewenservaring: Hy het eenmaal so ‘n toets gedop toe hy ‘n vis-inmaakfabriek gekoop en in 1955 weer verkoop het; twee jaar later was daar weer volop vis, en Frankel het spyt gekry dat hy die onderneming (met goedkeuring van die direksie) wel verkoop het.

Rudy Frankel tree in 1984 op 76-jarige leeftyd af; dit is 40 jaar nadat hy Tiger Oats in 1944 gekoop het.

Jungle Oats by Maitland stel in Julie 1985 Oatso Easy bekend, ‘n produk wat in die eerste drie jaar veral onder kinders baie gewild is. Hiervoor moes ‘n spesiale aanleg van oorsee af ingevoer en installeer word, met die nodige lisensie. Dit kan as net nog ‘n laaste geleentheid gesien word wat van die fabriek op Moorreesburg ontneem is.

Blykbaar het die Tiger Oats-fabriek in die jaar 1987 gesluit.

Ná die sluiting

In 2002 word die fabriek aan J.J. Dempers Meesterbouers van die Paarl verkoop.

In 2007 kom die Tiger Oats-gebou in die besit van Moorreesburgse Koringboere Beperk (MKB).

18 Mei 2016: 'n Uitstalling by die Koringbedryfmuseum op Moorreesburg is geopen wat die geskiedenis van die Tiger Oats-gebou uitbeeld.

Op 15 Februarie 2017 kom die Tiger Oats-gebou onder die hamer. Die veilingsmaatskappy van Somerset-Wes, die Michael James Organisation, waardeer die grondwaarde (wat ongeveer 7 000 m² beslaan) alleen op R736 000. Daar was egter geen reserweprys ten tyde van die veiling nie, en daar was slegs een enkele bieër, ‘n inwoner van Moorreesburg self. In die berig van Dié Courant, gedagteken 22 Februarie, stel die voornemende koper dit duidelik dat hy nie wil hê die gebou tot niet moet gaan nie, en behoue moet bly. Hy was dus nie van plan om die gebou te laat sloop nie.