Toearegs
Die Toearegs (endoniem: Kel Tamasheq, Kel Tagelmust[4]) is 'n groot etniese Berberkonfederasie. Hulle bly veral in die Saharawoestyn waar hulle 'n gebied vanaf die verre suidweste Libië tot suidelike Algerië, Niger, Mali en Burkina Faso bewoon.[4] Toearegs is tradisioneel nomadiese pastorale veeherders; kleiner groepe bly ook in die noorde van Nigerië.[5]
| Toearegs | |
|---|---|
 'n Kunstenaarsvoorstelling van Tin Hinan, 'n antieke koningin van die Hoggar | |
| Totale bevolking: | ca. 3 miljoen |
| Belangrike bevolkings in: |  Niger 2 116 988[1]
|
| Taal: | Toearegtale (Tamasheq, Tamaghit, Tafaghist, Tamahaq, Tamasheq, Tamajeq, Tawellemmet); Arabies; Frans |
| Geloofsoortuiging: | Islam |
| Verwante etniese groepe: | Ander Berbervolke |
Die Toearegs besig die Toearegtale (ook bekend as Tamasheq), wat tot die Berbertale van die Afro-Asiatiese taalfamilie behoort.[6]
Die Toearegs is al "blou mense" vanweë hul met indigo gekleurde klere wat hulle tradisioneel aantrek en ook op hul vel afvryf.[7][8] Hulle is halfnomadiese Moslem en waarskynlik afstammelinge van die inheemse Berbers van Noord-Afrika.[9] Die Toearegs was een van die etniese groepe wat tydens die verspreiding van Islam en sy vestiging in Noord-Afrika en die aangrensende Sahelstreek histories invloedryk was.[10]
Die Toearegs se samelewing bestaan tradisioneel uit 'n clan-, sosiale status en kastehiërargieë binne elke politieke konfederasie.[7][11][12] Die Toearegs het verskeie handelsroetes deur die Saharawoestyn gekontrolleer en was 'n belangrike party in die konflikte van die Saharastreek tydens beide die Wedloop om en Dekolonisasie van Afrika.[7]
Hoewel die Toearegs vandag veral 'n bestaan maak deur handel in sout, dadels en graan, heg hulle steeds groot waarde aan hul ou wapens soos die groot metaalspiese, tweesnydende swaarde (soos die van die Kruisvaarders) en hul groot velskilde. Trouens, hul kode van eer is soos die van die ridders van die Middeleeue. Die Toeraegs betaal altyd hul skuld, en as 'n Targui sy woord gegee het, kan 'n mens daarop vertrou. Die Toearegs het 'n uitdrukking wat sê: "Selfs die hel verafsku oneerlikheid".
In 2012 het Toearegs in Noord-Mali teen die sentrale regering van Amadou Toumani Touré in opstand gekom en omvergewerp. Vervolgens het Toearegs in Noord-Mali 'n eie staat, Azawad, gestig, wat Mali se troepe met Franse ondersteuning herower het. Die staat se hoofstad was Gao langs die Nigerrivier.
Toeareg-kinders
wysig
Die Toeareg-kinders word goed opgevoed en bulle het baie goeie maniere. Wanneer hulle nog baie klein is, was hul moeders hulle gereeld met seep en water, maar soos hulle groter word, leer hulle om hulself soos hul ouers, met droë sand te was. Dit is noodsaaklik omdat water baie kosbaar en baie keer uiters skaars in die woestyn is.
Ondanks die feit dat hulle hulself met sand was, slaag die Toearegs altyd daarin om skoon te lyk, maar daar is eienaardige blou kolle op die vel van die mans sowel as die vroue: die kolle is afkomstig van die tuisgemaakte kleursel van die klere wat bulle dra, wat gewoonlik donkerblou is. Die vroue dra 'n lang stuk materiaal wat hulle rondom hul liggame draai in die vorm van 'n romp. Hieroor dra hulle partykeer 'n stuk materiaal wat soos 'n moulose jas lyk, maar wat in werklikheid 'n vierkantige stuk materiaal is met 'n gat in die middel waardeur hulle hul koppe steek. Soos te verstane, is baie min naaldwerk nodig om hierdie klere te maak, en die Toeareg-vroue is nie juis bedrewe met die naald en garing nie. Maar hulle verstaan die kuns om leer te versier en het 'n groot voorliefde vir juweliersware. Die vroue het ook 'n eie, spesiale manier om hulself mooi te maak; hulle gebruik 'n poeier van oker ('n soort klip) wat glo woestynvlieë weghou, en kleur hul vinger- en toonnaels met henna, 'n struik waarvan oranje-rooi kleurmiddels verkry word.
Opperhere en lyfeienes
wysigOmdat hulle woestynbewoners is, woon die meeste Toearegs in tente, hoewel party in hutte woon. Elke Toeareg-groep word regeer deur 'n opperheer, wat sy eie hof van edelliede het. Daar is ook 'n aantal lyfeienes, wat hul dienste aan die opperhere aanbied in ruil vir beskerming. Baie van die lyfeienes het 'n donkerder velkleur as die opperhere, aangesien hulle van Afrika suid van die Sahara afkomstig is.
Ander stamme van die woestyn
wysig.jpg)
Die eerste inwoners van die Sahara was Afrikane, Berbers en Arabiere. Hoewel elkeen van hierdie groepe opeenvolgens die woestyn oorheers het; het hulle met verloop van tyd vermeng geraak en die drie groot etniese of bevolkingsgroepe wat vandag die woestyn bewoon, het uit hierdie vermenging voortgespruit. Hierdie drie groepe is die Toearegs, die Tibboe en die More. Die Tibboe, wat in die oostelike Sahara woon, lyk baie soos die Toearegs.
Die More van die westelike Sahara is meestal nomadies. Hulle is ortodokse Moslems. Die naam Sahara is afkomstig van die Arabiese woord sahra, wat “wildernis" beteken. Hierdie groot woestyn strek dwarsoor Afrika, van die Atlantiese kus tot aan die Rooisee. Die totale oppervlakte is omtrent 7 800 000 km², en dit beslaan meer as 'n kwart van die vasteland van Afrika. Hoewel die Sahara een groot woestyn is, word dele daarvan deur verskillende lande besit. Die Sahara is darem nie heeltemal 'n woestyn nie, hoewel die plantegroei, behalwe by die oases, in die algemeen baie min is. 'n Netwerk van antieke karavaan-roetes verbind die oases met mekaar.
Trivia
wysigNa die Toearegs is 'n voertuig, die Volkswagen Touareg, genoem.
Verwysings
wysig- ↑ "Niger". CIA World Factbook (in Engels). Central Intelligence Agency. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 April 2020. Besoek op 28 Oktober 2019.
- ↑ (en) Pascal James Imperato; Gavin H. Imperato (2008). Historical Dictionary of Mali. Scarecrow. p. lxxvii. ISBN 978-0-8108-6402-3.
- ↑ "Burkina Faso". CIA World Factbook (in Engels). Central Intelligence Agency. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 April 2020. Besoek op 28 Oktober 2019.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 (en) Shoup III, John A. (2011). Ethnic Groups of Africa and the Middle East. ABC-CLIO. p. 295. ISBN 978-1-59884-363-7. Besoek op 28 Oktober 2019.
- ↑ (en) Keith Brown, Sarah Ogilvie, Concise encyclopedia of languages of the world, Elsevier, 2008, ISBN 9780080877747, bl. 152.
- ↑ (en) Lewis, M. Paul (ed.), 2009. Ethnologue: Languages of the World, Sixteenth edition. Dallas, Tex.: SIL International. Aanlyn: http://www.ethnologue.com/
- ↑ 7,0 7,1 7,2 (en) Elizabeth Heath (2010). Anthony Appiah and Henry Louis Gates (red.). Encyclopedia of Africa. Oxford University Press. pp. 499–500. ISBN 978-0-19-533770-9.
- ↑ Karl G. Prasse 1995.
- ↑ (en) Susan J. Rasmussen (1996). "Tuareg". In David Levinson (red.). Encyclopedia of World Culture, Volume 9: Africa and the Middle East. G.K. Hall. ISBN 978-0-8161-1808-3.
- ↑ (en) Harry T. Norris (1976). The Tuaregs: Their Islamic Legacy and Its Diffusion in the Sahel. London: Warminster. pp. 1–4, chapters 3, 4. ISBN 978-0-85668-362-6. OCLC 750606862.; opsomming, ASC Leiden Catalogue; 'n Hersiening van Norris se boek: Stewart, C. C. (1977). "The Tuaregs: Their Islamic Legacy and its Diffusion in the Sahel. By H. T. Norris". Africa. 47 (4): 423–424. doi:10.2307/1158348. JSTOR 1158348.
- ↑ Karl G. Prasse 1995, pp. 16, 17–22, 38–44.
- ↑ (en) Tamari, Tal (1991). "The Development of Caste Systems in West Africa". The Journal of African History. 32 (2): 221–222, 228–250. doi:10.1017/s0021853700025718.
Bronnelys
wysig- Kennis, 1980, ISBN 0-7981-0823-1, volume 1, bl. 192, 193
Eksterne skakels
wysig
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Toearegs.- (en) "Tuareg". Encyclopædia Britannica. Besoek op 28 Oktober 2019.
