Tony Yengeni

Tony Sithembiso Yengeni (11 Oktober 1954 - ) is 'n Suid-Afrikaanse politikus. Hy was 'n anti-apartheidsaktivis en het in 1976 by die ANC aangesluit en later ook by die ANC se gewapende vleuel Umkhonto we Sizwe. Later het hy as parlementslid gedien vir die ANC en in 2003 is hy skuldig bevind op aanklagte van korrupsie en is tot vier jaar tronkstraf gevonnis.

Yengeni is in Kaapstad gebore en het in Gugulethu en Nyanga groot geword. Nadat hy sy matriek in Fort Beaufort voltooi het, het hy die land in tydelike ballingskap verlaat as 'n lid van Umkhonto we Sizwe (MK). In die tydperk ontvang hy militêre opleiding in Angola en ander Afrikalande. Terwyl hy in Lesotho gestasioneer was, het hy bevriend geraak met die voormalige hoof van MK, Chris Hani. Na 'n jaar in Lesotho is hy na Botswana gestuur waarna hy na die Sowjetunie gestuur is om in Moskou politieke wetenskap te studeer. Hy voltooi die diplomakursus in 1982. In 1984 is hy met mede ANC-lid, Lumka Nyamza, in Lusaka, Zambië getroud.

In 1986 keer hy na Suid-Afrika terug waar hy aangestel word as leier van MK in die Wes-Kaap. In 1987 word hy op aanklag van terrorisme in hegtenis geneem. Die saak teen Yengeni en 13 ander beskuldigdes het 269 dae geduur en het die staat blykbaar R5 miljoen gekos. Hy is tydens sy aanhouding deur Jeffrey Benzien gemartel met 'n nat sak oor die kop. Hiervan is getuig tydens die sittings van die Waarheids- en Versoeningskommissie, waar Yengeni en Benzien dit aan die kommissie gedemonstreer het. Na president FW de Klerk die ANC in 1990 ontban het, is al 14 amnestie toegestaan.

Hy was die hoofsweep van die ANC in die Suid-Afrikaanse parlement. Bulelani Ngcuka, op daardie tydstip Nasionale Direkteur van Openbare Vervolging, het aantygings van magsmisbruik teen beide Jacob Zuma en Yengeni ondersoek. In Oktober 2001 is Yengeni gearresteer en op R10 000 borgtog vrygelaat. 'n Dagvaarding is ook uitgereik vir die inhegtenisneming van Michael Woerfel van EADS wat in Julie 1999 weens sy aandeel in die aangeleentheid geskors is. Volgens die BBC het EADS erken dat die maatskappy "hulp verleen" het aan sowat 30 amptenare om luukse motorvoertuie te bekom. In 2003 is Yengeni daaraan skuldig bevind dat hy die parlement bedrieg het deur afslag te aanvaar op 'n luukse motor tydens die tenderproses van die regering se omstrede wapentransaksies. Die saak teen Yengeni se mede-aangeklaagde, Michael Woerfel, is teruggetrek nadat Yengeni vrygespreek is van al die aanklagte waarop Woerfel aangekla is. Yengeni is op 24 Augustus 2006 na die Pollsmoor-gevangenis om sy tronkstraf van vier jaar uit te dien. Hy is egter op 15 Januarie 2007 vrygelaat.

Eksterne skakels en bronne

• The rise and fall of Tony Yengeni BBC News, 3 Oktober 2001, besoek op 18 Januarie 2007.
• RSG-Nuus Geargiveer 23 September 2006 op Wayback Machine 24 Augustus 2006, besoek op 18 Januarie 2007.
• Yengeni bids farewell to parliament
• The 'Gucci socialist'