Tot Nut van 't Algemeen

Tot Nut van ’t Algemeen was ’n privaat skool in Kaapstad waarin Nederlands as onderrigmedium gebruik is en waar van die mees vooraanstaande Afrikaans-Hollandse Kapenaars van die 19de eeu onderrig ontvang het.

Ds. Jan Hendrik Hofmeyr, een van die skool se noemenswaardige oudleerders.

Prof. Jan Lion Cachet het in Januarie 1861 na Suid-Afrika gekom na aanleiding van 'n oproep deur dr. William Robertson om onderwysers en katkiseermeesters uit Europa vir die NG Kerk. Hy gee ongeveer twee maande onderwys in die Kaap aan Tot Nut van 't Algemeen en dan tot Maart 1862 aan ʼn kerkskooltjie in Breëstraat.

Prof. J.I. Marais.

’n Genootskap genaamd Zuid-Afrikaansche Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen is in Augustus 1803 in Kaapstad gestig met J.A. Vermaak as voorsitter en C.L. Neethling as sekretaris. Dit is geskoei op die Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen wat ds. Jan Nieuwenhuyzen in 1784 in Edam, Holland, gestig het. Die doel was om jong mense op te voed, die landbou te verbeter en die kunste en wetenskap te bevorder.

’n Skool met een onderwyser is in Januarie 1804 in Strandstraat geopen, maar dit het ’n paar jaar voor 1832 gesluit, toe dit heropen het onder kragtige leiding van J.R. Mostert. In 1833 was daar sowat 360 leerlinge en 11 onderwysers. ’n Tekort aan geld en die dood van die hoof, Stephanus de Kock, het die vereniging genoop om die skool in 1870 te sluit. Drie broers De Kock – Servaas, Stephanus en Willem – het so ’n groot rol in die skool se sukses gespeel dat dit so te sê ’n "De Kock-skool" geword het.

In ’n stadium was dit ongetwyfeld die mees doeltreffende Nederlandsmediumskool in die Kaapkolonie. Veral die onderrig van Nederlands was van hoogstaande gehalte en die skool het ’n groot rol in die oorlewing van dié taal aan die Kaap gespeel en as teenvoeter vir die versnelde verengelsing van destyds.

Die laaste 40 jaar van die skool se bestaan was dr. Abraham Faure ’n vooraanstaande figuur in die skool se administrasie. Hoewel die Nederduitse Gereformeerde Kerk grotendeels verantwoordelik was vir die skool se uitbreiding, was Tot Nut van ’t Algemeen deurgaans ’n privaat skool.

Van die leerlinge wat uitgeblink het in hul gekose beroepsveld, was:

• Ds. D.P. Faure
• Prof. J.I. Marais
• Prof. N.J. Hofmeyr
• Sir Andries Stockenström
• Jan Hendrik Hofmeyr
• Ds. Jan Hendrik Hofmeyr
• Eerw. Stephanus Hofmeyr
• J.J. de Kock

Noemenswaardige onderwyser:

• Prof. Jan Lion Cachet

Bronne

• (en) Potgieter, J.W. (hoofred.) 1974. Standard Encyclopaedia of Southern Africa, vol. 10. Cape Town: Nasionale Opvoedkundige Uitgewery Ltd.