Wikipedia

Tragedie van die gemene goed

Eiebelange wat die uitputting van 'n gedeelde hulpbron veroorsaak

In ekonomiese wetenskap is die tragedie van die gemene goed 'n situasie waarin individuele gebruikers, wat vrye toegang tot 'n hulpbron het, ongehinderd deur gedeelde sosiale strukture of formele reëls wat toegang en gebruik beheer,[1][2] onafhanklik optree volgens hul eie belange en, in teenstelling met die algemene belang van alle gebruikers, uitputting van die hulpbron veroorsaak deur hul ongekoördineerde optrede.[3] Die konsep het ontstaan ​​in 'n opstel wat in 1833 geskryf is deur die Britse ekonoom William Forster Lloyd,[4] wat 'n hipotetiese voorbeeld gebruik het van die gevolge wat ongereguleerde weiding op gemeenskaplike grond (ook bekend as 'n "commons") in Groot-Brittanje en Ierland het.[5] Die konsep het meer as 'n eeu later wyd bekend geword as die "tragedy of the commons" na 'n artikel wat in 1968 deur Garrett Hardin geskryf is.[6]

Alhoewel ooptoegang-hulpbronstelsels kan ineenstort as gevolg van oorbenutting (soos in oorbevissing), het baie voorbeelde bestaan ​​en bestaan vandag steeds waar lede van 'n gemeenskap met gereguleerde toegang tot 'n gemeenskaplike hulpbron saamwerk om daardie hulpbronne omsigtig te ontgin sonder om te veroorsaak dat dit in duie stort,[7][8] of selfs die skepping van'n "perfekte orde" veroorsaak.[9] Elinor Ostrom is bekroon met die 2009 Nobelprys in Ekonomiese Wetenskap vir die demonstrasie van presies hierdie konsep in haar boek Governing the Commons,[10] wat voorbeelde ingesluit het van hoe plaaslike gemeenskappe in staat was om dit te doen sonder oorhoofse regulasies of privatisering.[11]

In 'n moderne ekonomiese konteks word "algemeen" beskou as enige vrye toegang en ongereguleerde hulpbronne soos die atmosfeer, oseane, riviere, seevisvoorrade of selfs 'n kantooryskas.[12] In 'n regskonteks is dit 'n tipe eiendom wat nie privaat of publiek is nie, maar eerder gesamentlik gehou word deur die lede van 'n gemeenskap, wat toegang en gebruik deur sosiale strukture, tradisies of formele reëls beheer.[13]

In omgewingswetenskap word die "tragedie van die gemeenskaplike gemeenskappe" dikwels aangehaal in verband met volhoubare ontwikkeling,[14] Dit is ook gebruik in die ontleding van gedrag in die velde van ekonomie, evolusionêre sielkunde, antropologie, spelteorie, politiek, belasting en sosiologie.[15]

Verwysings

wysig
  1. ↑ Access to information on social networks, 2013. dx.doi.org. 2015-07-15. doi:10.1787/9789264232440-graph84-en. ISBN 9789264232273. Retrieved 2021-05-24.
  2. ↑ 1974-, Wolde Amanuel Habebo, T. (Teshale) (2011). Dryland resources, livelihoods and institutions : diversity and dynamics in use and management of gum and resin trees in Ethiopia. s.n.] ISBN 978-90-8585-962-8. OCLC 768135442.
  3. ↑ Purvis, V. (1970-03-14). "Self-interest and the Common Good". BMJ. 1 (5697): 692. doi:10.1136/bmj.1.5697.692-c. ISSN 0959-8138. S2CID 71492205.
  4. ↑ "Thompson, William (1775–1833), socialist and economist". Oxford Dictionary of National Biography (online). (2004-09-23). Oxford University Press. DOI:10.1093/ref:odnb/27284.  (Subscription or UK public library membership required.)
  5. ↑
  6. ↑ Hardin 1968
  7. ↑ Wade, R. (1986). "Common Property Resource Management in South Indian Villages" (PDF). Proceedings of the Conference on Common Property Resource Management, April 21-26, 1985. Washington, D.C.: National Academy Press. pp. 231ff. ISBN 978-0-309-04258-1. OCLC 16727857.
  8. ↑ Cox, Susan Jane Buck (1985). "No Tragedy on the Commons" (PDF). Environmental Ethics. 7 (1): 49–61. doi:10.5840/enviroethics1985716. hdl:10535/3113.
  9. ↑ Lansing, Stephen, J. (2006). Perfect Order: Recognizing Complexity in Bali. Princeton, NJ: Princeton University Press.
  10. ↑ Aligica, Paul Dragos (March 2010). "Elinor Ostrom - Nobel Prize in Economics 2009". Economic Affairs. 30 (1): 95–96. doi:10.1111/j.1468-0270.2009.01982.x. ISSN 0265-0665. S2CID 153765190.
  11. ↑ "Elinor Ostrom - Facts". www.nobelprize.org. Besoek op 15 Augustus 2018.
  12. ↑ Kaczynski, W. (1979). "Economic Aspects of the Open Ocean Fishery Resources Development". Oceans '79. IEEE: 392–397. doi:10.1109/oceans.1979.1151251.
  13. ↑ Rowe, Jonathan (2008). "The parallel Economy of the Commons". State of the World 2008: Innovation for a Sustainable Development. London, UK: Earthscan: 140.
  14. ↑ Burger, Joanna; Gochfeld, Michael (December 1998). "The Tragedy of the Commons 30 Years Later". Environment: Science and Policy for Sustainable Development. 40 (10): 4–13.
  15. ↑ Qing, Liao (December 1981). "Many Parents have also been Badly Hurt". Chinese Sociology & Anthropology. 14 (2): 50–51. doi:10.2753/csa0009-4625140250. ISSN 0009-4625.
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Tragedie_van_die_gemene_goed&oldid=2595344"