Umkomaasrivier

Die Umkomaasrivier (uMkhomazirivier, Mkomazi, die Umko) is een van die grootste riviere aan die suidkus van KwaZulu-Natal.

Umkomaasrivier uMkhomazi
Die Umkomaasvallei Die Umkomaasvallei
Stroomgebied	Oos-Kaap/KwaZulu-Natal Suid-Afrika
Monding	Indiese Oseaan
Oorsprong-hoogte	3 000 m
Monding-hoogte	0 m
Umkomaasrivier
Koördinate: 30°12′1″S 30°48′4″O

Oorsprong

Die rivier ontspring in die Drakensberge op die grens tussen Suid-Afrika en Lesotho, 3km suidoos van Thabana Ntlenyana, suid van Giant's Castle, en net noord van die Sanipas. Dit is by die Ngaqamdolapas en in die Mkhomazi-wildernisgebied by 29° 28′ suid, 29° 19′ oos en 3000 m bo seespieël.

Loop

Vanaf sy oorsprong in die suidelike Drakensberge na sy mond by Umkomaas is 298 km. Die rivier sak vinnig deur afgeleë en diep klowe en het ‘n algemene vloeirigting van suidoos. Veral in sy bolope is die rivier baie wild. Daar is verskeie stroomversnellings. Dit loop deur die Vergelegen-natuurreservaat, Cobham-staatsbos, verby die Hella-Hella-pas, deur die Soada-natuurreservaat en die Duma Monzi-wildreservaat na Umkomaas, 47 km suidwes van Durban. Daar is geen damme, keerwalle en laagwaterbrûe in die rivier se loop nie. In die winter spoel die mond dikwels toe weens die groot hoeveelheid slik wat die rivier saamsleep see toe weens erosie as gevolg van swak landboumetodes en oorbeweiding. Dorpsaanleg in die Mkomazi-bekken dra verder daartoe by. Vloede weens donderstorms het gelei tot lewensverlies en aansienlike skade aan paaie, brûe, geboue en landerye.

Takriviere

'n Dertigtal riviere voed die Umkomaas. Die beduidendste hiervan is die Elandsrivier, Ixoporivier (Xobho), Lotheni-, Nkhomazame-, Nzinga- en die Nhlaviniriviere.

Dorpies

In die opvanggebied van die rivier is verskeie kleiner vestigings en dorpies. Die bekendstes is Boston, Richmond, Ixopo, Bulwer, Impendle, Nkomazi, Craigieburn, Magabheni en Umkomaas.

Ekonomie

Tot in die 1860’s het die rivier gewemel van die krokodille en seekoeie. Nou word daar op die oewers geboer met suikerriet, katoen en skape. Bloekomplantasies lewer die grondstof vir viskose. Roeitoernooie en vlotresies vind gereeld op die rivier plaas.

Naam

Twee verklarings vir die oorsprong van die naam van die rivier kom voor. Shaka het volgens oorlewering ‘n paar walvisse by die mond gewaar. Hy het hulle inkomo yamanzi, die beeste van die water, genoem. ‘n Ander verklaring is dat die Zoeloe-woord “umkomaas” beteken “versamelaar van die water” en verwys na die baie takriviere van die Nkomazirivier.

Trivia

• C.J. Rhodes en sy broer het in die vallei met katoen geboer.
• Die Umkomaasvallei word genoem in Alan Paton se boek Cry, the Beloved Country.

Bibliografie

• myriver.co.za
• rafting.co.uk
• southcoasthappenings.co.za
• umgeni.co.za