Volksraad van Suid-Afrika

Die Volksraad van Suid-Afrika (Engels: House of Assembly of South Africa) was die laerhuis van die parlement van Suid-Afrika van 1910 tot 1981, die enigste parlementêre kamer tussen 1981 en 1984, en eindelik die wit verteenwoordigende huis van die Driekamerparlement van 1984 tot April 1994, toe dit vervang is deur die huidige Nasionale Vergadering.

Die Nasionale Party se koukus in die Volksraad omstreeks 1950.

Dwarsdeur die geskiedenis is dit uitsluitlik saamgestel uit wit afgevaardigdes wat hoofsaaklik deur blanke Suid-Afrikaners verkies is, maar tot 1960 en 1970, onderskeidelik, het 'n paar Kleurlinge en Swart mense in die Kaap en Natal 'n beperkte vorm van stemreg geniet.

Verkiesingswyse

Die lede is volgens die Westminster-stelsel verkies, wat beteken dat in elke kiesafdeling die kandidaat met die meeste stemme verkies is, ongeag sy of haar aandeel aan die totale uitgebragte stemme. Ná die afskaffing van die Senaat van Suid-Afrika in 1981, is die lidmaatskap van die Volksraad vergroot, met agt bykomende indirek-verkose lede. Hulle is deur die direkverkose lede verkies deur middel van eweredige verteenwoordiging, en vier is aangestel deur die staatspresident.

Stemreg

Die Suid-Afrika-Wet het vereis dat stemreg in elke provinsie dieselfde sal bly as voor uniewording in 1910, dit wil sê, soos wat dit was onder die Britse kolonie-bewind. Dit sou eers na uniewording deur die nuwe eenheidsparlement verander kon word. Die Suid-Afrika-Wet het wel 'n verskanste klousule ingesluit ten opsigte van die swart en bruin kiesers in die Kaap van Goeie Hoop se insluiting op die gemeenskaplike kieserslys. Dit sou slegs gewysig kon word met die steun van 'n twee-derde meerderheid van beide huise van die Parlement in 'n gesamentlike sessie.

Stemreg, in alle dele van die Unie, was aanvanklik beperk tot mans bo die ouderdom van 21 jaar. Blanke vroue verkry stemreg in 1929, en die oorblywende eiendom- en inkomste- kwalifikasies vir wit mans word afgeskaf in 1930. In die 1960s word die stemouderdom van 21 verlaag na 18. Verder was daar 'n paar bykomende kwalifikasies en diskwalifikasies wat gewissel het van provinsie tot provinsie.

Die kiesers in die Oranje-Vrystaat, Transvaal en Suidwes-Afrika moes almal geklas word as blank onderwyl hierdie gebiede in die Volksraad verteenwoordig was.

Kaapse stemreg

In die Kaap was stemreg gegrond op eiendoms- en loonkwalifikasies, en was ras nie die enigste vereiste nie. Teen die tyd van die Nasionale Konvensie in 1908, waar die Suid-Afrika-Wet opgestel is, was daar 22 784 swart en bruin mense uit 'n totaal van 152 221 kiesers, almal geregtig om in die Kaap te stem.

Van 1930 af het die tradisionele Kaapse stemreg net betrekking gehad op gekleurde kiesers. Toe vroue in 1930 stemreg kry, was dit net van toepassing op blanke vroue sodat die aandeel van gekleurde kiesers in die totaal eensklaps gehalveer is.

Tot 1937 is 'n klein aantal Swartes in die Kaapprovinsie ingesluit op die gemeenskaplike kieserslys. Ingevolge die Naturellewet (1936) is drie wit lede verkies om swart kiesers te verteenwoordig in die provinsie, maar die kieserslys is beperk tot slegs 11 000 mense. Swart en bruin kiesers is egter uitgesluit van die berekening van Kaapland se getal setels. Net blanke volwassenes is hiervoor getel, wat tot gevolg gehad het dat Kaapland se getal kiesers per kiesafdeling hoër was as dié in die ander drie provinsies.

Net so is die bruin kiesers in die Kaapprovinsie van die algemene rol verwyder, onder die Afsonderlike Verteenwoordiging van Kiesers Wet (1951), hoewel die wet gedurende die sogenaamde Kleurlingstemregvraagstuk uitgedaag is en dit gelei het tot 'n grondwetlike krisis. In 1953 het bruin kiesers vir oulaas aan 'n algemene verkiesing deelgeneem. Daarna het vier wit LV's die bruin bevolking van 1958 tot 1970 in die Volksraad verteenwoordig. Hierdie setels is afgeskaf in 1968 deur die Afsonderlike Verteenwoordiging van Kiesers Wysigingswet (1968). Dit het alle politieke verteenwoordiging van gekleurdes in die Suid-Afrikaanse parlement afgeskaf tot met die instelling van die Driekamerparlement.

Natalse stemreg

Natal het in teorie nierassige stemreg gehad, wat soortgelyk was aan die eiendom- en inkomste- gebaseerde stemreg van die Kaap, al het dit bietjie verskil wat besonderhede aanbetref. Vir alle praktiese doeleindes het hierdie regulasies nietemin slegs aan Blankes stemreg verleen. Daar is in 1908 byvoorbeeld beraam dat 200 nie-blankes uit 'n totaal van 22 786 kiesers volle stemreg het.

Suidwes-Afrika

Vanaf 1950 tot 1977 is ses bykomende setels aan lede verkies uit Suidwes-Afrika se wit minderheid gegee.

Driekamerparlement

In die Driekamerparlement, is die Volksraad (teen hierdie tyd bestaande uit 178 lede) behou as die suiwer blanke kamer, terwyl die Raad van Verteenwoordigers en Raad van Afgevaardigdes onderskeidelik die Kleurlinge en Indiërs verteenwoordig het.