Oranje-Vrystaat

Die Oranje-Vrystaat (Nederlands: Oranje-Vrijstaat) was een van die onafhanklike Boererepublieke. Die Oranje-Vrystaat was een van die provinsies van die Republiek van Suid-Afrika. Dit bestaan vandag steeds as 'n provinsie van Suid-Afrika met die verkorte naam Vrystaat.

Oranje-Vrijstaat
Oranje-Vrystaat

← 1854-1902 →
Vlag Wapen
Volkslied: Volkslied van den Oranjevrijstaat
Ligging of Oranje-Vrystaat Die Oranje-Vrystaat in 1890
Hoofstad	Bloemfontein 29°06′S 26°13′O
Taal/Tale	Nederlands, Engels, Suid-Sotho, Zoeloe
Godsdiens	Nederduits Gereformeerde Kerkfamilie Anglikaanse Kerk Baptisme Rooms-Katolieke Kerk Gereformeerde Kerk
Regering	Republiek
President
- 1854–1855	Sias Hoffman
- 1855-1859	Jacobus Nicolaas Boshoff
- 1860-1863	Marthinus Wessel Pretorius
- 1864–1888	Jan Brand
- 1889-1895	Francis William Reitz
- 1896-1902	Marthinus Theunis Steyn
Wetgewer	Volksraad van die Oranje-Vrystaat
Geskiedenis
- Sandrivierkonvensie	17 Januarie 1852
- Stigting	17 Februarie 1854
- Eerste Vryheidsoorlog	16 Desember 1880 – 23 Maart 1881
- Tweede Vryheidsoorlog	11 Oktober 1899 – 31 Mei 1902
- Verdrag van Vereeniging	31 Mei 1902
- Oranjerivierkolonie opgeneem in Unie van Suid-Afrika	31 Mei 1910
Oppervlakte
- 1875	181 299 km2 70 000 sq mi
Bevolking
- 1875 skatting	100 000
Digtheid	0,6 /km²  1,4 /sq mi
Geldeenheid	Pond

Kaart van die Boererepublieke

Die Oranje-Vrystaat (OVS) was 'n onafhanklike staat in Suidelike-Afrika gedurende die tweede helfte van die negentiende eeu, en het later 'n provinsie geword van die hedendaagse Suid-Afrika. Dit was die geskiedkundige voorloper van die huidige Vrystaatprovinsie. Dit is geleë tussen die Oranje- en Vaalrivier, en is gestig as 'n Vrye staat deur die Afrikaner Boere, nadat hulle die Britse beheerde Kaapkolonie gedurende die Groot Trek verlaat het. Die Vrystaat is geannekseer deur Brittanje in 1848, en op 17 Februarie 1854 het Brittanje die onafhanklikheid van die Oranje Vrystaat erken. Op 23 Februarie 1854 het die Oranje-Vrystaat amptelik onafhanklikheid verkry by die ondertekening van die Konvensie van Bloemfontein. Die Zuid-Afrikaansche Republiek (Transvaal), 'n susterstaat van die Boere, het ongeveer op dieselfde tyd onafhanklikheid verkry.

Die Oranje Vrystaat het as 'n politieke en ekonomiese suksesvolle staat ontwikkel, maar desnieteenstaande het dit voortdurende konflik met Brittanje ervaar, totdat dit uiteindelik amptelik gedurende die Tweede Vryheidsoorlog deur Brittanje geannekseer was as die Oranjerivierkolonie in 1900. Dit het by die Unie van Suid-Afrika aangesluit in 1910. Die Republiek se naam het gedeeltelik ontstaan vanuit die naam van die Oranjerivier, net soos die Republiek van Transvaal sy naam vanuit die Vaalrivier verkry het. Beide name is deur die Boere ter ere van die Hollandse Monarg, die Huis van Oranje-Nassau, gegee.

Vlag

Die nasionale vlag van die Oranje Vrystaat is in 1856 aangeneem. Die OVS se nasionale vlag het bestaan uit oranje en wit horisontale strepe wat mekaar afwissel (3 oranje en 4 wit met die wit strepe aan die buitekant), met 'n weergawe van die Hollandse vlag (oorspronklik gebruik by Graaff-Reinet en Swellendam in 1795) in die een kwart. Die vlag is ontwerp deur die Nederlandse koning Willem III na 'n versoek van die bevolking van die Oranje Vrystaat. Die voormalige nasionale Vlag van Suid-Afrika (vanaf 1927 tot 1994) het die vlag van die OVS wat vertikaal hang, ingesluit in die sentrale wit baan van die vlag.

Posseëls

Posseël van 1 penny

Die Republiek het verskeie posseëls uitgereik gedurende sy bestaan, van 1868 tot 1897. Die ontwerp wat gebruik is, was 'n lemoenboom met die inskrywing “Oranje Vrij Staat” in die kantlyn. Die seëls is gedruk deur De La Rue en Kie, en is in denominasies vanaf een pennie tot vyf sjiellings, in verskeie kleure uitgereik. Sporadiese tekorte het gelei tot die herdruk van seëls in 1877, 1881, 1882, 1888, 1890, 1892, 1896 en 1897. Die seëls van die Republiek is steeds geredelik bekombaar, maar sommige van die herdrukte seëls is skaars en verhandel vir ongeveer VS$200. Verskillende foute is gedurende die herdrukproses begaan en sommige van hierdie foutiewe seëls kan vandag hoë pryse behaal.

Amptelike taal

In die Oranje-Vrystaat is in 1854 'n ordonnansie aanvaar waarin bepaal was dat "de Nederduitsche of Hollandsche taal als de wettige hoofdtaal van den Oranjevrijstaat" sou geld. Die aanhef van hierdie wet het as volg gelui: "Nademaal het gemak en de geregeldheid der publieke bezigheid vereischen; dat in alle Geregtshoven en Kantoren en dezen Staat eene officieele taal bepaald - en vastgesteld worde; en aangezien de groote meerderheid der bewoners van dit land van Hollandsche afkomst en weinig met andere talen bekend is, en dat het dus ongelegen zou zijn dat eenige andere dan de Hollandsche taal in regterlijke verrigtingen, zoowel als in de civiele dienst gebezigd zou worden".

Nademaal dit alles, sou Hollands vanaf 1 Junie 1854 "de hoofdtaal" in alle geregshowe, en staatskantore van die staat wees, en alle dagvaardings, vonnisse, uitsprake, orders, lasskrifte, instruksies, ordonnansies, proklamasies, ensovoorts sou in die Hollandse taal uitgevaardig en gepubliseer moes word, en sou alle briewe, notules of ander skriftelike kommunikasie, van 'n Hollandse vertaling vergesel moes wees, indien dit in 'n ander taal opgestel was. Die Nedelandstalige "Volkslied van den Oranjevrijstaat" was vanaf 1854 tot en met 1902 amptelik in gebruik.

Bronne

• Die Vrystaatse argief. In: Lantern. Tydskrif vir Kennis en Kultuur. Jaargang 8, nr. 2, Desember 1958.
• (en) Davenport, T.R.H. South Africa. A modern history, 1978
• (en) Pakenham, Th. The Boer War, 1979
• (en) Pakenham, Th. The scramble for Africa 1876-1912, London, Abacus 1991
• (nl) Wesseling, H.L. Verdeel en heers. De deling van Africa 1880-1914, Amsterdam, Bert Bakker 1991
• (en) Wilson, M. en L. eds. The Oxford history of South-Africa II: 1870-1966, Oxford, Clarendon 1971

Eksterne skakels

• (en) Chronology South Africa Geargiveer 23 Julie 2011 op Wayback Machine
• (en) The discovery of gold and the Jewish community Geargiveer 1 Desember 2009 op Wayback Machine