William Rowland

William Rowland is hoof uitvoerende beampte van die Nasionale Raad vir Blindes en ’n digter en kinderverhaalskrywer.

Lewe en werk

William Peter Rowland is op 7 Maart 1940 in Seepunt in Kaapstad uit ’n Engelssprekende huis gebore. Hy word op vierjarige ouderdom verblind in ’n skietongeluk. Sy ouers stuur hom na die Skool vir Blindes op Worcester vanaf 1948 tot met sy matrikulasie in 1958, waar hy deur medium Afrikaans sy skoolonderrig ontvang. Sy Nasionale Senior Sertifikaat behaal hy met onderskeiding, insluitende die hoogste punte landwyd in Afrikaans en Engels.

Daarna is hy in 1959 na Londen waar hy as fisioterapeut opgelei word by die Royal National Institute for the Blind en in 1962 kwalifiseer. In Engeland het hy ook ’n drieman poporkes. Ná kwalifikasie werk hy ’n paar maande lank in Engeland om geld te spaar om deur Europa te reis.

Met sy terugkeer uit Europa werk hy eers as fisioterapeut by die Lady Michaelis Ortopediese Hospitaal en daarna in privaat praktyk, waarna hy in 1966 ’n betrekking aanvaar as skakelbeampte van die Suid-Afrikaanse Nasionale Raad vir Blindes. Hy studeer verder aan die Universiteit van Suid-Afrika en behaal die B.A.-graad en in 1968 die B.A. Honneurs-graad met onderskeiding, insluitende die Tafelberg-prys vir die beste student in Afrikaans. Die M.A.-graad in wysbegeerte behaal hy in 1977 met onderskeiding aan Unisa, met ’n verhandeling oor die waarneming en ruimtebegrip van die blinde getitel “Space and blindness – a philosophical study”. Aan die Universiteit van Kaapstad behaal hy in 1984 sy Ph.D. met ’n proefskrif getitel “Being-blind-in-the-world – a phenomenological analysis of blindness and a formulation of new objectives in rehabilitation”. Hierdie proefskrif word deur die Suid-Afrikaanse Nasionale Raad vir Blindes gepubliseer en versprei in meer as 25 lande.

In Mei 1975 word hy bevorder tot assistent-direkteur, in Januarie 1976 tot direkteur en in 1996 tot uitvoerende hoof van die Suid-Afrikaanse Nasionale Raad vir Blindes. Hy verteenwoordig Suid-Afrika op talle internasionale konferensies oor blindes, onder meer in Madrid in 1972, Oxford in 1978, Washington in 1982, Trieste in Oostenryk in 1983 en Riyadh in Saoedi-Arabië in 1984, en hy lewer ook referate op laasgenoemde twee konferensies. Hy neem ook deel aan die Wêreldunie vir Blindes se Komitee vir Rehabilitasie en Indiensneming wat in 1986 in Sofia in Bulgarye gehou is.

Sy vele belangstellings en bedrywighede sluit in dat hy komponis is, raadgewer vir die Suid-Afrikaanse Nasionale Kunsmuseum in Kaapstad, lid van verskeie beplanningskomitees en organisasies en redakteur van Blinde Welsyn se tydskrif Imfama. Hy het ’n besondere belangstelling in die rehabilitasie van gestremdes en dien as voorsitter van die South African Federal Council for Rehabilitation of Disabled People en hierdie organisasie se Committee on Rural Rehabilitation.

Die radioprogram In Touch is deur sy toedoen geloods en hy was die toerleier vir twee In Touch-toere na Israel en Griekeland. Hy inisieer en was die eerste voorsitter van die Suider-Afrikaanse Konferensie vir agentskappe wat met gestremdes werk in Johannesburg in 1983 en was ook adviseur vir Suid-Afrika se Jaar vir Gestremdes in 1986. Verder was hy voorsitter van die Ontwikkelingsfonds vir Gestremdes en is die stigter-voorsitter van Disabled People South Africa.

Hy onderneem verskeie studietoere, waaronder ’n besoek aan 77 welsynsorganisasies in veertien lande in 1972, opgevolg deur verdere studietoere in 1978 en 1982. Hy neem ook deel aan die televisieprogram Flinkdink in 1981. In 2005 tree hy af, maar aanvaar dan die tydelike amp as voorsitter van die Wêreldunie vir Blindes. Hierna stig hy ’n maatskappy wat vir blindes verbale beskrywings doen van film en televisie. Sedert 2014 is hy president van die Christoffel Blindenmission (CBM) in Suid-Afrika.

In die tydperk 1997 tot 2003 dien hy op die raad van die Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie en van 2002 tot 2003 dien hy op die raad van die Universiteit van Suid-Afrika. Hy is ’n raadslid van die Universiteit van Johannesburg en word ook aangestel as hoof uitvoerende beampte van die Thabo Mbeki Ontwikkelingstrust. Hy dien ook op ’n paneel wat die Verenigde Nasies adviseer oor standaardreëls vir die gelykberegtiging van geleenthede vir gestremdes en nie-gestremdes. Hy is getroud met Hélène Scholtz, ’n Afrikaanse vrou en vroeër bekende in die Kaapse musiek- en radiokringe. Die egpaar het drie kinders, Frankie, Toni en Bronwyn. Die gesin bly in Tamboerskloof in Kaapstad maar verhuis in 1981 na Pretoria wanneer die Nasionale Raad vir Blindes se hoofkantoor hier geopen word. Hy publiseer verskeie artikels oor maatskaplike aangeleenthede en kuns in Suid-Afrika, Engeland, Indië, die Verenigde State van Amerika en Frankryk.

Skryfwerk

Sy gedigte verskyn in letterkundige tydskrifte soos De Arte en Standpunte waarna hy in 1974 debuteer met die digbundel “Die huis waar ek woon”. Hierdie gedigte tref met die uitbeelding van die vyandige groot wêreld en die soeke na eenvoudige wyshede en waarheid, gesien uit die sintuiglike ervaringswêreld van ’n blinde. Deur sensitiewe nie-visuele waarneming word daarin geslaag om nuwe assosiasies vir woorde te gee wat normaalweg met sig verbind word, soos reeds in die titelgedig waar die huis beskryf word as een met “tien vensters en twee deure wat honger hande na die wêreld reik”, waar die vensters en deure verwysings na sy vingers en ore is. Die voortreflike gedig “Wit klank” verbeeld hoe die mens slagoffer geword het van ’n gemeganiseerde en geroetineerde lewe. Die werklikheid word ondersoek met behulp van al die sintuie, maar die spreker vind dat hy net in die taal van die gedig kan sien. “Pappa en seuntjie stap” beïndruk met knap beelding. Van sy gedigte word in verskeie versamelbundels opgeneem, insluitende “Groot verseboek”, “Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte”, “Digters en digkuns” en “Goudaar”. Hy skryf ook liedere en verskeie van sy komposisies word kommersieel opgeneem en twee, “Draf my ou perdjie” en “Waarskuwing”, word vir koorsang verwerk en gereeld opgevoer.

Benewens gedigte skryf hy ook die kinderverhale “Klaparro die reuse verkleurmannetjie”,“Die dogtertjie en die masjien” en “Die reus van Tafelberg”. In “Die dogtertjie en die masjien” raak die dogtertjie Steiltjie bekommerd oor die stootskraper wat so hard moet werk en sy verwyder ’n wieletjie sodat hy nie meer kan werk nie en moet rus. “Die reus van Tafelberg” bevat vyf kort verhaaltjies, bedoel vir voorlees aan klein kinders. Die reus ry bus, kry tandpyn, verjaar, neem deel aan ’n verspringkompetisie en skryf ’n brief aan sy ouma.

Eerbewyse

In 1974 is hy een van vier jongmanne wat die Jaycee-toekenning ontvang. Die Rotariërs vereer hom in 1984 met hulle Vocational Service Award en in 1985 ontvang hy die Communicator of the Year Award van Pretoria Toastmasters. Die Disability Rights Summit van die South African Social Security Agency vereer hom in Maart 2016 met ’n toekenning vir sy lewensbydrae.

Publikasies

Jaar	Publikasies
1974	Die huis waar ek woon
1978	Klaparro die reuse verkleurmannetjie
1979	Die dogtertjie en die masjien
1982	Die reus van Tafelberg

Bronnelys

Boeke

• Cloete, T.T. (red.) “Die Afrikaanse literatuur sedert sestig” Nasou Beperk Eerste uitgawe 1980
• Kannemeyer, J.C. “Verse vir die vraestel” Tafelberg-Uitgewers Beperk Eerste uitgawe 1998
• Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005
• Nienaber, P.J., Roodt, P.H. en Snyman, N.J. (samestellers) “Digters en digkuns” Perskor-Uitgewers  Kaapstad Vyfde uitgawe Sewende druk 2007

Tydskrifte en koerante

• Fryer, Charles “By die verskyning van ‘Die reus van Tafelberg’ deur William Rowland” “Tydskrif vir  Letterkunde” Jaargang 21 no. 2, Mei 1983
• Kaapstadse kantoor “Hy’s blind en Engels, dig in Afrikaans” “Rapport” 5 Mei 1974
• Rhoode, Aline “Rowland se donker wêreld is vol kleur” “Rapport” 24 Januarie 1982
• Greeff, Rachelle en Van der Merwe, Annari “Hélène Rowland” Sarie” 15 Junie 1988

Internet

• Esaach: http://www.esaach.org.za/index.php?title=Rowland,_William
• Who’s Who SA: http://whoswho.co.za/william-rowland-1938 Geargiveer 5 November 2016 op Wayback Machine

Ongepubliseerde dokumente

• Rowland, William “Curriculum vitae” Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum (NALN) Bloemfontein