Wonderboom-natuurreservaat

Wonderboom-natuurreservaat is geleë in die noordelike deel van Pretoria, weerskante van die Magaliesberg. Hierdie reservaat van 200 ha is bekend vir sy reuse Ficus salicifolia, 'n wonderboomvy bekend as die "Wonderboom". Op 28 Desember 1949 het die Stadsraad van Pretoria ‘n terrein rondom die boom en op beide oewers van die Apiesrivier tot natuurreservaat verklaar. Ook die bouval van Fort Wonderboom, ‘n oorblyfsel uit die Tweede Vryheidsoorlog, lê in die park. Argeoloë het oorblyfsels uit die Yster- en Steentydperke rondom die boom opgegrawe.

Wonderboom-natuurreservaat
Die Wonderboom in die Wonderboom-natuurreservaat
Land	Suid-Afrika
Provinsie	Gauteng
Naaste dorp	Pretoria
Wonderboom-natuurreservaat
Koördinate: 25°41′20″S 28°11′38″O
Oppervlak	200 ha
Openingsjaar	1949
Bestuursliggaam	Tshwane Metropolitaanse Munisipaliteit
Webblad	Wonderboom-natuurreservaat

Die Wonderboom

Die Wonderboom in die Wonderboom-natuurreservaat is ‘n nasionale gedenkwaardigheid. Hierdie beroemde wildevyeboom, Ficus salicifolia, is minstens 700 jaar oud en groei op die noordelike helling van die Wonderboomrif, ‘n uitloper van die Magaliesberge. Waar die takke die vrugbare grond geraak het, het nuwe dogterstamme ontwikkel. Hierdie proses is voortgesit sodat daar nou 13 duidelike stamme oor 1,5 ha staan. Die takke sprei uit oor ‘n gebied met ‘n deursnee van 50 m. Die moederstam is 4 m in omtrek en meer as 20 m hoog. Afgesien van sy besondere hoogte vir ‘n wildevyeboom, sorg die manier waarop die boom hom voortplant vir ‘n unieke natuurverskynsel.

Omdat die boom so merkwaardig is, het die oorspronklike bewoners van die Magaliesberge dit as heilig beskou, veral nadat ‘n kaptein daar begrawe is. In 1836 het Hendrik Potgieter en sy trekgeselskap daar uitgespan en die naam aan die boom gegee. Later het ander trekgeselskappe ook daar kamp opgeslaan. Daarom is die boom en omgewing belangrik vir die inwoners van Suid-Afrika wat hulle met die geskiedenis van die Voortrekkers identifiseer. Jare lank is Geloftedag in die skadu van die boom gedenk.

Totdat ‘n brand in 1870 skade aan die uitgebreide boom aangerig het, kon ‘n duisend mense in sy skadu sit. Volgens rekords was die boom ook eenmaal groot genoeg om skaduwee te maak vir 22 ossewaens met 20 osse aan die voorkant van elke wa.

Die boom is 1985 onder kwarantyn geplaas nadat dit deur 'n swamsiekte getref is. Dit is toe omhein om te keer dat die swam versprei. Die swam is uitgeroei en in 2003 is die kwarantyn opgehef.

Wonderboomlughawe en die woonbuurt Wonderboom-Suid is na die boom genoem.

Lekkerruikpeulboom in die Wonderboom-natuurreservaat

Voormalige dienskamers en woonkwartier van Fort Wonderboompoort in die Wonderboom-natuurreservaat

Dierelewe

Wonderboom-natuurreservaat het 'n groot aantal klipdassies wat hulle in grotte teen die Apiesrivier tuisgemaak het. Hulle is 'n bron van kos vir 'n broeipaar witkruisarende wat nesgemaak het op 'n rotslys en wat dikwels gesien word wanneer hulle oor die reservaat sirkel. Die reservaat was ook die tuiste van 'n paar klein boksoorte, alhoewel daar niks van oor is nadat die diere deur stropers uitgeroei is nie. Daar is wel ape, en 'n groot verskeidenheid voëls.

Fort Wonderboompoort

Die ruïnes van Fort Wonderboompoort is geleë op die Wonderboomkoppie. Die fort was een van vier forte wat gebou is deur die voormalige Zuid-Afrikaansche Republiek om Pretoria te verdedig teen die Britse magte aan die einde van die 19de eeu. Die fort was nooit gebruik nie, en is later opgeblaas, waarskynlik in opdrag van die Eerste Minister Jan Smuts, in die begin van die Tweede Wêreldoorlog, sodat dit nie deur die opposisie gebruik kon word nie.

Argeologiese terreine

Aan die voet van die koppie, naby die Wonderboom, is daar 'n belangrike ystertydperkterrein. Aan die oostekant van die Wonderboomnek in die Magaliesberg is een van ons land se belangwekkendste steentydperkterreine. Die grootste enkele versameling van klip-artefakte in Afrika is hier blootgelê, met bewyse van vroeë, middel en laat steentydperkse nedersettings. Handbyle, skrapers, kloofbyle en pylpunte uit elke tydperk is hier gevind.

Fasiliteite en aktiwiteite

Die reservaat het piekniekgeriewe en kan besoek word tussen 07h00 en 18h00 (toegang slegs tot 16h00).

Eksterne skakels

• Die Wonderboom-natuurreservaat
• Die Wonderboom Geargiveer 13 Julie 2014 op Wayback Machine

Bronne

• Standard Encyclopaedia of Southern Africa, deel 11. Kaapstad: Nasou,1975. ISBN 0-625-00327-6
• van Tonder, J.J.: Historiese bome – radiopraatjies en 50 foto’s. Krugersdorp, 1976.
• Magiese boom lok toeriste. Beeld. 31 Desember 2012.
• Wonderboom Nature Reserve Geargiveer 31 Desember 2014 op Wayback Machine www.tshwane.gov.za, Besoek op 21 Junie 2014