Woodbroodboom

Die Woodbroodboom (Encephalartos woodii) is 'n broodboom wat in die natuur uitgesterf het en nou net as aangeplante, manlike bome oorleef, met geen vroulike monster bekend nie. Aangesien palmvarings of broodbome tweehuisig is, kan hierdie plant nie meer geslagtelik voortplant nie. Dit het in die Ongoyewoudstreek voorgekom. Die boom se FSA-nommer is 14.

Woodbroodboom
Woodbroodboom in Durban se botaniese tuine
Bewaringstatus
Uitgestorwe in die wildernis  (IUCN 3.1)
Wetenskaplike klassifikasie
Koninkryk:	Plantae
Divisie:	Cycadophyta
Klas:	Cycadopsida
Orde:	Cycadales
Familie:	Zamiaceae
Genus:	Encephalartos
Spesie:	E. woodii
Binomiale naam
Encephalartos woodii Sander, (1908)
Sinonieme
Encephalartos altensteinii var. bispinnus J.M.Wood

Beskrywing

Die plant word tot 6 m hoog met een of meer stamme met 'n deursnee van gewoonlik 30-50 cm, maar dit kan 2 m oorskry. Die kroon is sambreelvormig en bestaan uit vyftig tot honderd-en-vyftig blare. Die blare is glansend donkergroen, 2-3 m lank, in die lengte geboë en geveerd in sewentig tot honderd-en-vyftig pamflette. Die pamflette is V-vormig. Die plant produseer ses tot agt helderoranjegeel keëls. Dit is silindries, gewoonlik 40-90 cm lank, maar met uitskieters tot 1,2 m en 15-20 cm breed.

Herkoms en moontlike terugteling

In 1895 ontdek John Medley Wood 'n enkele manlike plant met vier stamme teen 'n steil, suidelike helling aan die rand van die Ngoye-woud, ongeveer 30 km van Mtunzini in KwaZulu-Natal, Suid-Afrika. Kantsteggies is vanaf die basis van die plant se stamme geneem en in die Durban Botaniese Tuine in Durban gekweek. Uiteindelik is alle stamme in die natuur vernietig en ondanks vele soektogte, is plante nooit weer in die natuur gevind nie. Waarom die plant in die natuur uitgesterf het, was nog nooit duidelik nie. Dit is moontlik uitgewis deur die gebruik van Zoeloes in seremoniële rites. Sommige owerhede het voorgestel dat hierdie voorbeeld nie 'n spesie was nie, maar 'n natuurlike baster, en dat geen verdere eksemplare ooit bestaan het nie.

Daar word bespiegel oor metodes om Encephalartos woodii geslagtelik te vermeerder. Een metode kan wees om die plant te kruis met 'n vroulike eksemplaar van Encephalartos natalensis, die naaste familielid. Die gevolglike baster, Encephalartos woodii × natalensis, kan dan met Encephalartos woodii teruggekruis word. Uiteindelik word kruisteling so gereeld gedoen totdat 'n plant opkom wat 'n redelike akkurate benadering van Encephalartos woodii is en 'n bevolking van manlike en vroulike plante geskep word. 'n Ander opsie is die waarneming dat broodbome wat aan trauma blootgestel word, soos liggaamlike beserings, geslag kan verander. Dit kan op Encephalartos woodii gebruik word om 'n geslagsverandering te veroorsaak.

Fotogalery

• 
• 
• 
  Koloniale tydperk in Ongoye-plantasie
• 
• 
  Blaar
• 
  Stam
• 
  Manlike keël in Kalifornië
• 
  'n Verbasterde E. woodii x E. natalensis

Sien ook

• Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome

Bronne

• Watter Boom is dit? Eugene Moll 2013 ISBN 978 1 77007 832 1
• Plants of the World Online
• REDLIST Sanbi