Yongle-ensiklopedie
Die Yongle-ensiklopedie of Yongle Dadian (letterlik die Groot Kanon van Yongle) was ’n Chinese leishu-ensiklopedie wat in 1403 deur keiser Yongle van die Ming-dinastie laat skryf is. Dit is teen 1408 voltooi. Die omvang van die inhoud het dit in dié tyd die wêreld se grootste algemene papierensiklopedie gemaak.[1]
| Yongle-ensiklopedie | ||
| ||
| Bladsye van die Yongle-kanon uit die Changling-graftombes. | ||
| Name (taalvariante) | ||
| Tradisionele Chinees | 永樂大典 | |
| Vereenvoudigde Chinees | 永乐大典 | |
| Pinyin | Yǒnglè Dàdiǎn | |
| Wade-Giles | Yung-lo Ta-tien | |
| Ander name | Groot Kanon van Yongle | |
Ontwikkeling wysig
Opdrag vir die skryf van die Yongle Dadian is in 1408 deur keiser Yongle gegee. Altesaam 2 169 geleerdes het vier jaar lank onder die hoofredakteur, Xie Jin, gewerk om die leishu-ensiklopedie saam te stel.[2]
Die geleerdes het 8 000 tekste uit van die antieke tyd tot vroeg in die Ming-dinastie ingesluit. Baie onderwerpe is gedek, insluitende landbou, kuns, sterrekunde, drama, geologie, geskiedenis, letterkunde, geneeskunde, natuurwetenskappe, godsdiens en tegnologie, sowel as beskrywings van ongewone natuurverskynsels.[3]
Die ensiklopedie is in 1408 voltooi[4] by die Guozijian in Nanjing (nou die Universiteit van Nanjing). Dit het bestaan uit 22 937 manuskriprolle,[4] of hoofstukke, in 11 095 volumes. Dit het sowat 370 miljoen Chinese karakters bevat.[3][5] Dit het alles ingesluit wat al geskryf is oor die Konfusiaanse Kanon, sowel as geskiedenis, kuns en wetenskap. Dit was ’n enorme versameling van alle kennis.
Verdwyning wysig
Die Yongle Dadian is nie vir die algemene publiek gedruk nie omdat die staat teen dié tyd nie geld gehad het nie. In 1557, tydens die bewind van keiser Jiajing, is die ensiklopedie net-net gered tydens ’n groot brand in die Verbode Stad. ’n Kopie is in 1567 gemaak.[2]
Die oorspronklike manuskrip het feitlik heeltemal verlore gegaan teen die einde van die Ming-dinastie,[2] maar 90 persent van die 1567 manuskrip het behoue gebly tot met die Tweede Opiumoorlog tydens die Qing-dinastie. In 1860 is dele van die stad verbrand en geplunder,[6] en die Britse en Franse soldate het groot dele van die manuskripte as aandenkings geneem.[2] Sowat 5 000 volumes het tot in 1875 bewaar gebly, minder as die helfte, en dit het teen 1894 tot 800 afgeneem. Tydens die Bokserrebellie en die beleg van Beijing in 1900 het Geallieerde soldate honderde volumes gevat en baie is in 'n brand verwoes. Net 60 volumes het in Beijing oorgebly.[2]
Huidige status wysig
Minder as 400 volumes is vandag oor.[3] Dit is 800 hoofstukke, of 3,5 persent van die oorspronklike werk.[6] Die volledigste versameling (221 volumes) is in die Nasionale Biblioteek van China in Beijing.[3] In die Nasionale Paleismuseum in Taipei is 62 volumes.[7]
Verwysings wysig
- ↑ "Encyclopedias and Dictionaries". Encyclopædia Britannica (15de) 18. (2007). 257–286.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Wilkinson, Endymion (2000). Chinese History: A Manual. Harvard University Asia Center. pp. 604–5. ISBN 978-0-674-00249-4.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 "Yongle Encyclopedia" (in Engels). World Digital Library. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Januarie 2020. Besoek op 24 Januarie 2013.
- ↑ 4,0 4,1 Kathleen Kuiper (31 Augustus 2006). "Yongle dadian (Chinese encyclopaedia)". Encyclopædia Britannica Online (in Engels). Chicago, Illinois. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Oktober 2014. Besoek op 9 Mei 2012.
- ↑ 陈红彦 (2008). "国家图书馆《永乐大典》收藏史话" (PDF). National Library of China. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 26 Desember 2016.
- ↑ 6,0 6,1 Foot, Sarah; Woolf, Daniel R.; Robinson, Chase F. (2012). The Oxford History of Historical Writing: Volume 2: 400-1400. Oxford University Press. p. 42. ISBN 978-0-19-923642-8.
- ↑ Yung-lo ta-tien (Vast Documents of the Yung-lo Era) Geargiveer 2 Februarie 2018 op Wayback Machine National Palace Museum
- ↑ "Experts Urge Collectors To Share World's Earliest Encyclopedia". Xinhua News Agency (in Engels). April 2002. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 31 Desember 2018. Besoek op 16 Februarie 2018.
Bronne wysig
- Ebrey, Patricia Buckley, Anne Walthall, James B. Palais. (2006). East Asia: A Cultural, Social, and Political History. Boston: Houghton Mifflin Company. ISBN 0-618-13384-4.
- Guo Bogong 郭佰恭. Yongle dadian kao 永樂大典考. Shanghai, Commercial Press, 1937.
Eksterne skakels wysig
- Destruction of Chinese Books in the Peking Siege of 1900. IFLANET.
- Biggest and Earliest Encyclopedia. chinaculture.org.
- Experts Urge Collectors To Share World's Earliest Encyclopedia. china.org.cn. April 2002.
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Yongle-ensiklopedie.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
