Zemene Mesafint
Die Zemene Mesafint (Ge'ez: ዘመነ መሳፍንት, vertaal as "Era van Regters" of "Era van Prinse", na aanleiding van die Bybelboek Rigters) was ’n tydperk in die geskiedenis van Ethiopië tussen die middel 18de en middel 19de eeu toe die land de facto verdeel was in verskeie streke, sonder ’n sentrale owerheid. Die keisers van die Salomoniese Dinastie was nie veel meer as skynhoofde nie en was beperk tot die destydse hoofstad, Gondar.
Die mag was in die hande van lords, van wie die magtigstes dié van die Yejju-Oromo was[1] (Ras Ali I, Ras Aligaz, Ras Wolde Selassie, Ras Gugsa en Ras Ali II). Ander streeksadellikes sluit in Ras Hailu Yosedeq, Dejazmach Wube Haile Mariam en koning Sahle Selassie van Shewa.
Die lords het aanhoudend teen mekaar baklei om die belangrikheid van hulle gebied te vestig en om die wagters van die keiser (of "koning van konings") in Gondar te word. Die monargie het net in naam bly voortbestaan omdat dit as heilig beskou is, en dit het gekeer dat dit uitsterf.[1]
Geskiedenis
wysig.jpg)
Ras Mikael Sehul
wysigTradisioneel begin dié era op die datum waarop Ras Mikael Sehul keiser Iyoas I afgesit het (7 Mei 1769), en eindig dit by die kroning van keiser Tewodros II (11 Februarie 1855) nadat hy al sy mededingers verslaan het. Sommige historici beskou die moord op Iyasu I (13 Oktober 1706) en die gevolglike agteruitgang van die dinastie as die begin van die tydperk. Ander meen dit het begin aan die begin van Iyoas se bewind (26 Junie 1755).
Iyasu II (1730-1755)
wysigDie ryk was op die rand van rampspoed tydens die bewind van Iyasu II (1730-1755). Hy het as ’n kind die troon bestyg en sy ma, keiserin Mentewab, het van 1723 tot 1730 ’n belangrike rol as regent gespeel. Sy het haar in 1730 as medeheerser laat kroon, die eerste vrou in Ethiopië se geskiedenis wat regeer het. Buite die hoofstad, Gondar, was daar konflik tussen streke wat honderde jare al deel van die ryk was – die Agau-volk, Amhare, Shewa en Tigreane – en die nuwe aankomelinge, die Oromo.
Iyoas (1755-1769)
wysigMentewab het probeer om ook die regent van haar kleinseun te wees nadat hy sy pa in 1755 opgevolg het. Iyoas I (bewind 1755-1769) se ma, Wubit, Iyasu se weduwee, het egter gedink dit is haar beurt om regent te wees. Dit was gou duidelik Iyoas is ten gunste van sy ma se familie.
Die konflik tussen die twee keiserinne het daartoe gelei dat Mentewab haar familie met hulle gewapende ondersteuners na Gondar laat kom het, terwyl Wudit dieselfde met haar familie en hulle aansienlike magte gedoen het. Om gewapende konflik te voorkom het Mentewab die magtige Ras Mikael Sehul laat kom om as tussenganger op te tree. Hy het egter self die mag oorgeneem en teen Iyaos se familie standpunt ingeneem. Iyaos het nie eintlik ’n sê gehad nie, want hy het ’n feitlik leë staatskas geërf en swaar geleun op sy Oromo-familie se geld. Eindelik het Ras Mikael Sehul die keiser afgesit (op 7 Mei 1769). ’n Week later het Mikael Sehul hom laat vermoor. Van toe af het die ryk in die lande van die adellikes en militêre bevelvoerders beland.
Opvolgingskonflikte van 1769 tot 1784
wysig
’n Bejaarde en onbestendige prins is as keiser Yohannes II op die troon geplaas. Ras Mikael het hom gou daarna laat vermoor en die minderjarige Tekle Haymanot II op die troon geplaas. Mikael Sehul is daarna verslaan en die oorwinnaars het hulle eie keiser op die troon geplaas. Mettertyd is hulle deur ander adellikes vervang wat aanhoudend die keisers afgesit en vervang het; Tekle Giyorgis I is beroemd daarvoor dat hy die troon ses keer bestyg en ses keer afgesit is.
Tekle Giyorgis I, wie se eerste bewind van 1779 tot 1784 geduur het, het probeer om ’n deel van die mag, of alles, terug te neem. Hy het egter alles verloor. Ali I het hom vroeg in 1784 verslaan en hom vervang met Iyasu III, wat ’n algehele marionet was.[2] Ali I het ’n Ras geword en ’n al hoe belangriker rol gespeel.
Die einde van die era
wysigMet verloop van 86 jaar was daar 23 keisers op die troon, van wie sommige verskeie kere afgesit en weer gekroon is. Die werklike mag is van een Ras na die ander verplaas, tot met die opkoms van Kassa Hailu, die toekomstige keiser Tewodros II.
Kassa het sy pad na die troon oopgeveg deur een streek ná die ander te verower, totdat hy die hele Ethiopië beheer het. Eindelik was al die mag weer in die hande van een man. Dit word beskou as die einde van die Zemene Mesafint en die begin van moderne Ethiopië.[3][4]
Verwysings
wysig- ↑ 1,0 1,1 Shiferaw Bekele, The State in the Zamana Masafent (1786-1853), p. 25
- ↑ Shiferaw Bekele, Reflections On the Power Elite of the Wara Seh Masfenate (1786–1853), p. 159–160
- ↑ Bekele, Shiferaw (2015). "Monarchical Restoration and Territorial Expansion: The Ethiopian State in the Second Half of the Nineteenth Century". In Prunier, Gérard; Ficquet, Éloi (reds.). Understanding Contemporary Ethiopia (in Engels). Oxford University Press. pp. 159–182. ISBN 9781849042611.
- ↑ Adejumobi, Saheed A. (2007). The History of Ethiopia (in Engels). Greenwood Publishing Group. p. 24. ISBN 9780313322730.
Nog leesstof
wysig- Mordechai Abir, The Era of the Princes: the Challenge of Islam and the Re-unification of the Christian empire, 1769-1855. Londen: Longmans, 1968.
Skakels
wysig
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
