Abdullah Abdurahman
Abdullah Abdurahman (* 18 Desember 1872, Wellington - † 2 Februarie 1920, Kaapstad) was 'n dokter, 'n gerespekteerde Kaapse politikus en die leier van die Kaapse bruin gemeenskap. Hy was die eerste lid van kleur van die Kaapse stadsraad en die destydse Kaapse Provinsiale Raad. Hy was die leier van die anti-segregasie-beweging African Political Organization wat in 1902 gestig is.[1] Abdurahman is op 2 Februarie 1940 aan 'n hartstilstand oorlede.
Abdullah Abdurahman | |
|---|---|
 | |
| Gebore | 18 Desember 1872 |
| Sterf | 2 Februarie 1940 |
| Nasionaliteit | Suid-Afrika |
| Beroep | Dokter, politikus |
| Titel | Dokter |
| Politieke party | APO |
| Eggenoot | Helen (Nellie) Potter James Margaret May Stansfield |
| Kinders | 2 dogters dogter en 2 seuns |
Vroeë lewe
wysigAbdurahman was die seun van betreklik welgestelde Moslem-Kaapse Maleiers, en sy oupas was slawe wat hul vryheid gekoop het. Hy ontvang sy skoolopleiding aan die Marits Brothers School en die South African College School (SACS), waarna hy medies in Glasgow, Skotland, studeer het. Hy het die grade M.B. en Ch.B. in 1893 verwerf. In 1895 het hy 'n mediese praktyk in sy geboortestad opgerig en binne 'n kort tyd 'n gerespekteerde arts geword.[2]
Plaaslike regering loopbaan
wysigHy het van 1904 tot en met sy dood in die Kaapse stadsraad gedien. As stadsraadslid het hy gewerk om die toestande van die bruin gemeenskap te verbeter, veral op die gebied van onderwys. Hy het gehelp om die eerste sekondêre skole vir bruin mense in Kaapstad op te rig.[2] Van 1923 tot 1937 was hy voorsitter van die Raad se strate en dreineringskomitee, wat hom toenemend sterk invloed op plaaslike regering gegee het. Aburahman was ook die eerste gekleurde persoon wat in 1914 aan die Kaapse Provinsiale Raad verkies is, 'n posisie wat hy tot sy dood gehou het.[3]
African People’s Organization (APO)
wysigDie grootste politieke prestasies van Abdurahman se politieke lewe was egter gekoppel aan sy betrokkenheid by die African People’s Organization (APO). Hy is verkies as president in 1905 en sy bydrae tot die sukses van die party was so groot dat die party dikwels grappig na verwys is as Abdurahman se politieke organisasie.[1] Die party se doel was om die toenemende rasse-onderdrukking in die land te beveg, aanvanklik net namens nie-Afrika-gekleurde. Abdurahman het onsuksesvol twee delegasies na Londen geloods om stemreg vir gekleurde voor die totstandkoming van die Unie van Suid-Afrika te verseker. Later, tussen 1927 en 1934, het Abdurahman en sy party begin om nader met swart politieke leiers te werk, in 'n poging om 'n verenigde front te skep, maar daar het nie veel van gekom nie. Teen die laat 1930's het ander politieke partye, soos die meer radikale National Liberation League, die inisiatief geneem.[1]
Skryfwerk
wysigAbdurahman skryf onder die skuilnaam Piet Uithalder en raak veral bekend vir werk as politikus en vegter vir Afrikaans. Sy rubriek, Straatpraatjies, wat in die tydperk 1909-1922 in die African People’s Organization (APO) tydskrif verskyn het is een van die eerste voorbeelde hoe Afrikaans as politieke versettaal gebruik is met die gebruik van satire.
Dood en nalatenskap
wysigOp 2 Februarie 1940 het Abdurahman aan 'n hartstilstand gesterf. Sy begrafnis is bygewoon deur meer as 30 000 mense.[1] Na sy dood het die party wat hy opgebou het, vinnig agteruit gegaan. Sy politieke nalatenskap is 'n gemengde een; moderne, meer radikale kommentators sien hom as te akkomodeerend teenoor die wit owerhede, en wat die praktiese resultate betref, is die prestasies van sy politieke loopbaan beperk.[2] Aan die ander kant is daar min twyfel dat hy die sterkste Suid-Afrikaanse gekleurde politikus van sy tyd was, en sy gewildheid in die nie-Europese gemeenskap was enorm, net soos die respek wat hy van die wit elite geniet het. In 1999 het Nelson Mandela aan Abdurahman die Orde vir Verdienstelike Diens: Klas 1 (Goud) vir sy werk teen rasseonderdrukking toegeken.[2]
Abdurahman was twee keer getroud: een keer met die Brit Helen (Nellie) Potter James, wat hy in Glasgow ontmoet het. Hulle het twee dogters, Waradea "Rosie" en Zainunnisa (Cissie) Gool, en is in 1923 geskei. Sy jonger dogter van hierdie huwelik, Cissie (1900-1963), het in sy eie reg 'n belangrike politieke figuur geword as 'n munisipale raadslid in Kaapstad.[1] Sy tweede huwelik was in 1925 aan Margaret May Stansfield. Sy het hom een dogter, Begum, gebaar (wat later met die dokter Ralph Hendrickse getroud was), en twee seuns, Abdul en Nizam.
Publikasies
wysig- 1996 Straatpraatjes: Language politics and popular culture in Cape Town, 1909–1922 (redakteur Mohamed Adhikari)
Sien ook
wysigVerwysings
wysig- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bill Nasson (September 2004). "Abdurahman, Abdullah (1872–1940)". Oxford Dictionary of National Biography (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 September 2015. Besoek op 22 Maart 2007.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 "Dr Abdullah Abdurahman, 1872 - 1940". South African History Online (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Junie 2011. Besoek op 3 Desember 2007.
- ↑ Adhikari, Mohamed (2008). "Abdurahman, Abdullah". In Akyeampong, Emmanuel K.; Gates, Henry Louis Jr (reds.). Dictionary of African Biography. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-538207-5.
Bronne
wysig- Potgieter, D.J. (hoofred.) Standard Encyclopaedia of Southern Africa. Cape Town: Nasionale Opvoedkundige Uitgewery Ltd., 1973.
- HAT Taal-en-feitegids, Pearson, Desember 2013, ISBN 978-1-77578-243-8
Eksterne skakels
wysig- Inligting oor hom op sahistory.org.za Geargiveer 7 Januarie 2009 op Wayback Machine
- Inligting oor die APO. Geargiveer 27 September 2007 op Wayback Machine