A.J. Hanekom

A.J. Hanekom (*9 Augustus 1906, Ceres – † 22 November 1965, Pretoria) was ’n Afrikaanse skrywer en dramaturg.

A.J. Hanekom

Lewe en werk

Vroeë lewe en herkoms

Albertus Johannes Hanekom was op 9 Augustus 1906 in die distrik Ceres in die Kaapprovinsie gebore. Hy matrikuleer op Somerset-Wes, waarna hy sy studies aan die Universiteit van Stellenbosch voortsit en in 1929 die B.A.-graad behaal, met Afrikaans en Sosiale Wetenskappe as hoofvakke. Hy het reeds die skriftelike eksamen vir toelating tot die Kweekskool afgelê, toe hy besluit om eerder verder in die sosiale wetenskappe te studeer.

Loopbaan en persoonlike lewe

Hy trou in 1932 met Violet Grobbelaar, oorspronklik van Cradock. In Julie 1939 tree hy toe tot die redaksie van Die Oosterlig en is ook nuusredakteur van die gemeente Port Elizabeth-Wes se gemeenteblad Die Hawe. In Januarie 1949 begin hy by die Suid-Afrikaanse Wolraad werk en word hoof van die publikasie-afdeling van hierdie Raad. Op 22 November 1965 is hy in Pretoria oorlede.

Skryfwerk

Hy stel baie belang in die amateurtoneel en neem ook deel aan verskeie opvoerings.

Drama

Die skeidsmuur is ’n drama oor die armblanke probleem, met die titel wat sinspeel op die sosiale grense tussen gegoede en armer Afrikaners. Die drama gee die boodskap dat armoede nie die primêre probleem van armblankedom is nie. Dit is eerder die verlies van selfrespek wat betreurenswaardig is, soos gesien uit die uitbeelding van die arm maar ordentlike spoorwegfamilie van Johan Terblanche, gekontrasteer met hulle alkoholis buurman Gert. Aletta Terblanche, Johan se dogter, werk as huishulp by die burgemeester Van Zeelen, waar sy onderwerp word aan die nukke van die bedorwe dogter Helena, wat haar op haar plek wil hou. Die seun, Johan van Zeelen, is egter van mening dat die ryk Afrikaners deur hulle snobisme die skeidsmuur tussen ryk en arm vergroot en eerder die arm Afrikaner weer moet leer om sy selfrespek te herwin en sy plek as deel van die volk in te neem. Johan raak verlief op Aletta en trou eindelik met haar, teen sy familie se wense.

Ander dramas wat hy skryf is die historiese drama Gideon Scheepers (saam met S.W. Liebenberg) wat hierdie held uit die Anglo-Boereoorlog as tema het; Die swart adelaar, ’n spanningsdrama wat in die veertigerjare deur Otto Wilmot se geselskap opgevoer word; en Berou.

Prosa

Hy lewer ook prosawerke met die speurverhale Die hoogste prys en Greyling op die spoor.

Nie-fiksie

In sy posisie as hoof van die publikasie-afdeling van die Wolraad stel hy die Vertalende en verklarende woordeboek vir die wolbedryf: Engels-Afrikaans, met verklarings in Afrikaans saam. Hierdie woordeboek word in 1958 gepubliseer en hy skryf ook ander werke oor die wolbedryf, soos The South African wool industry.

’n Reeks opvoedkundige boeke wat in beide Afrikaans en Engels deur die Wolraad uitgegee word is Op veld en vlakte, Van skeerskuur tot skeepsruim en Van vesel tot weefsel.

Publikasies

Werke wat uit sy pen verskyn sluit in:

Jaar	Publikasies
	Fiksie
1938	Die skeidsmuur
1939	Gideon Scheepers (saam met S.W. Liebenberg)
1940	Die swart adelaar
1943	Berou
1944	Die hoogste prys
1945	Greyling op die spoor
	Nie-fiksie
1940	The South African wool industry
1957	On veld and farm
	Op veld en vlakte
1958	Vertalende en verklarende woordeboek vir die wolbedryf : Engels-Afrikaans : met verklarings in Afrikaans
	From shearing to shipment
	Van skeerskuur tot skeepsruim
	Wol onder die parsyster
1959	From fleece to fabric
	Van vesel tot weefsel

Bronnelys

Boeke

• Botha, Danie. Voetligte en applous! Protea Boekhuis. Pretoria. Eerste uitgawe. Eerste druk, 2006.
• Dekker, G. Afrikaanse Literatuurgeskiedenis. Nasou Beperk. Kaapstad. Elfde druk, 1970.
• Kannemeyer, J.C. Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1. Academica. Pretoria en Kaapstad. Tweede druk, 1984.
• Nienaber, P.J. Hier is ons skrywers! Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg. Eerste uitgawe, 1949.
• Nienaber, P.J. et al. Perspektief en Profiel. Afrikaanse Pers-Boekhandel. Johannesburg. Derde hersiene uitgawe, 1969.
• Van Coller, H.P. (red.) Perspektief en Profiel Deel I. J.L. van Schaik-Uitgewers. Pretoria. Eerste uitgawe, 1998.

Ongepubliseerde dokumente

• Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum (NALN) Bloemfontein. Hanekom, Albertus Johannes – Biografie.