Archosauria
Archosauria is ’n groep Diapsida-amniote waarvan die lewende lede bestaan uit voëls en krokodilagtiges. Dit sluit ook in alle uitgestorwe dinosourusse, krokodilagtiges en pterosourusse. Die klade is ’n kroongroep wat die laaste gemeenskaplike voorsaat van lewende voëls en krokodille insluit. Dit sluit twee klades in: Crurotarsi (alle krokodille en hul uitgestorwe verwante) en Avemetatarsalia (voëls en hul uitgestorwe verwante soos nie-vlieënde dinosourusse).[1]
| Archosauria | |||
|---|---|---|---|
| |||
| ’n Chinese alligator (Alligator sinensis). | |||
Wetenskaplike klassifikasie 
| |||
| Domein: | Eukaryota | ||
| Koninkryk: | Animalia | ||
| Filum: | Chordata | ||
| Klas: | Reptilia | ||
| Klade: | Eucrocopoda | ||
| Klade: | Archosauria Cope, 1869 | ||
| Subgroepe | |||
| |||
| Sinonieme | |||
| |||
 |
 |
Die Archosauria (die "heersende reptiele") is 'n groot groep diapsiede, wat onder andere kenmerke, van die ander diapsiede onderskei word deur die teenwoordigheid van enkele openinge aan elke kant van die skedel. Voor die oë het hulle antorbitale fenestrae. Dit sit die tetrapod-tendens voort van die vermindering van skedelbene deur die samesmelting van veelvuldige bene en die opening van fenestrae in die skedel. Dit help om die skedel ligter te maak, bied meer ruimte vir spiere en ander weefsels, en laat meer skedelbuigsaamheid (kinesis) toe wanneer hulle eet. [2]
Ander tipiese archosauriese kenmerke sluit in 'n ander opening in die onderkaak (die mandibulêre fenestra), 'n hoë smal skedel met 'n puntige snoet, tande wat in voetstukke vasgesit is (genoem die codont-tand-inplanting), en 'n gemodifiseerde enkelgewrig. Die voorvaderlike archosourusse het waarskynlik sowat 250 miljoen jaar of wat gelede ontstaan, in die laat Perm-tydperk. Hulle afstammelinge (soos die dinosourusse) het die gewerwelde diere vir 'n meerderheid van die Mesosoïese Era oorheers. Vandag bestaan daar net nog die voëls en krokodille wat hulle afstammelinge is. Die res het in die Kryt-Paleogeen-uitwissing uitgesterf.[2]
Die argosourusse, die sogenaamde "Regerende Reptiele" van die Mesosoïkum, is 'n monofiletiese groep wat vandag dus slegs deur krokodiliërs en voëls verteenwoordig word, basies wat oorbly van die klades Crurotarsi en Avemetatarsalia. Skilpaaie word nou, gebaseer op molekulêre studies, beskou as die sustertakson van Crurotarsi + Avemetatarsalia, en hul "anapsiede" skedeltoestand is dus afgelei van 'n diapsiede skedeltoestand. Alhoewel skilpaaie binne Diapsida val, word hulle nie by die Archosauria gereken nie omdat hul posisie met betrekking tot uitgestorwe archosaurs nie bepaal kan word nie.
Crurotarsi wysig
.png)
Die Crurotarsi sluit 'n diverse groep krokodiliërs en familielede in. Die Avemetatarsalia bevat die dinosourusse, pterosourusse en hul familielede. Die divergensie van hierdie twee groepe is duidelik deur die Middel-Trias. Rhinchosaurusse, proterosuchiede, erythrosuchiede en Euparkeria was vroeë uitlopers van die diapsied-lyn wat tot die archosaurs gelei het. Hulle toon 'n geleidelike verandering van die skelet na die archosauriese modus en 'n neiging na toenemende grootte. Die Proterosuchiede (Laat Perm tot Vroeë Trias) het 'n matige grootte gehad; hulle was reptiele wat soos likkewane gelyk het met 'n uitgestrekte gang. Die Erythrosuchiede, teenwoordig vanaf Vroeë tot Middel-Trias, was ongeveer 5 m groot, swaarlywige reptiele met die begin van 'n meer regop houding en die tipiese archosauriese bekkengordel. Euparkeria was egter minder as 1 m lank, en dit was waarskynlik viervoetig en het op al vier ledemate geloop.
Euparkeria, van die Vroeë Trias, word op verskillende maniere as die mees primitiewe van die sustergroep archosourusse beskou. Dit het baie soos 'n kortnek-monitor-akkedis gelyk en is die eerste van hierdie klade met dermale benige wapenrusting, 'n eienskap wat in talle daaropvolgende archosourusse voorkom. Van die archosauriese afstammelinge het die Crurotarsi wyd uitgestraal vanaf die Middel-Trias. [3]
Die Phytosauria van die Laat Trias is die primitiefste Crurotarsi en 'n vroeë uitloper van die hooflyn van die krokodille. Hulle was 2–4 m lang gharial-agtige diere. Hulle tande was egter klein en het binne-in die mond gebly wanneer dit toegemaak is, en hulle neusgate was op 'n verhoogde, benerige heuwel aan die basis van die lang, smal snoet. Die Aetosauria van die Laat Trias is nog 'n vroeë evolusionêre sytak. Hulle het 'n klein, varkagtige kop op 'n swaar gepantserde krokodillyf en stert gehad. Hul klein, blaarvormige tande suggereer 'n plantetende dieet, wat hulle die vroegste plantetende Archosauria sal maak.[3]
Die Avemetatarsalia wysig
Die Avemetatarsalia (pterosourusse en dinosourusse) het eers later verskyn, met die eerste definitiewe dinosourusfossiele vanaf die Trias-Jurassiese grens.[3]
Kladogram wysig
'n Vereenvoudigde kladogram:
| Diapsida |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Verwysings wysig
- ↑ 1,0 1,1 Richard J. Butler; Stephen L. Brusatte; Mike Reich; Sterling J. Nesbitt; Rainer R. Schoch; Jahn J. Hornung (2011). "The sail-backed reptile Ctenosauriscus from the latest Early Triassic of Germany and the timing and biogeography of the early archosaur radiation". PLOS ONE. 6 (10): e25693. Bibcode:2011PLoSO...625693B. doi:10.1371/journal.pone.0025693. PMC 3194824. PMID 22022431.
- ↑ 2,0 2,1 "Archosauria". ucmp Berkeley.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Laurie J. Vitt, Janalee P. Caldwell (2014). Chapter 3 - Evolution of Ancient and Modern Amphibians and Reptiles; in: Herpetology (Fourth Edition). Academic Press. pp. 83–113. doi:10.1016/B978-0-12-386919-7.00003-4. ISBN 9780123869197.
{{cite book}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link)
Bronne wysig
- Benton, M. J. (2004). Vertebrate Paleontology (3rd uitg.). Blackwell Science.
- Carroll, R. L. (1988). Vertebrate Paleontology and Evolution'. New York: W. H. Freeman. ISBN 9780716718222.
