Benedictus Kok

Benedictus Kok (*15 Desember 1907, Heilbron - †27 November 1998, Bloemfontein) was 'n professor en hoof van die Departement Afrikaans-Nederlands aan die Universiteit van die Vrystaat, waar hy later ook Dekaan van die Fakulteit Lettere en rektor van die universiteit word. Hy is die eerste persoon wat vanuit die rektorspos ook as kanselier van die universiteit aangewys word. Kok skryf ook onder die skuilname Sigeuner, Décor (as toneel- en musiekkritikus) en Libretto (musiek- en plateresensies).

Benedictus Kok en gade Alma in 1964

Handtekening

Lewe en werk

Benedictus Kok is op 15 Desember 1907 op Heilbron in die Vrystaat gebore. Hy word groot en ondergaan sy skoolopleiding op Frankfort, waar hy ook matrikuleer. Hy studeer in Bloemfontein verder aan die Grey-Universiteitskollege en behaal in 1927 die B.A.-graad en in 1928 die Hoër Onderwysdiploma. Op universiteit is hy lid van die tennisspan en blink ook uit in atletiek. Na kwalifikasie gee hy onderwys in Afrikaans en Engels aan die Hoërskool Parys en hy skryf ook in 1931 die skool se skoollied. Van 1934 tot 1937 studeer hy in Amsterdam en later aan die Ryksuniversiteit van Utrecht, waar hy in 1936 die Drs.Litt.-graad behaal. Terwyl hy student in Nederland is, verteenwoordig hy hierdie land in rugbywedstryde teen Frankryk en Duitsland. In 1939 behaal hy ’n doktorsgraad aan die Universiteit van die Vrystaat. Hy beklee vanaf 1939 ’n lektoraat in Nederlands aan die Grey-Universiteitskollege en word in 1942 aangestel as die opvolger van D.F. Malherbe as professor in Afrikaans aan hierdie universiteit. In 1942 promoveer hy (D.Litt.-graad) aan die Universiteit van Suid-Afrika met ’n proefskrif oor “Die vergelyking in die Afrikaanse volkstaal”. Hy is reeds professor wanneer hy begin om sang- en klavierlesse te neem en hy slaag al sy eksamens met lof. Saam met die SAUK-orkes vertolk hy onder andere die tenoor-hoofrolle in opvoerings van “Die Messias” van Handel en “Elias” van Felix Mendelssohn. Van 1951 tot 1967 is hy dekaan van die Fakulteit Lettere en hy word dan in 1967 as rektor van die universiteit aangestel. Van 1976 af is hy die universiteit se kanselier en hy is die eerste persoon wat vanuit die rektorspos aangestel word as kanselier. Aan die einde van 1989 tree hy af as kanselier. Hy is getroud met Alma Martha Boshoff en hulle het ’n seun, Ordino, en twee dogters, Meritza en Marietta. Hy is op Vrydag 27 November 1998 in Bloemfontein oorlede.

Benewens sy werk as dosent lewer hy gereeld praatjies oor die radio oor die taal, musiek en sang, terwyl hy ook onder die skuilnaam Décor optree as toneel- en musiekkritikus vir Die Volksblad. Hy is ook boekresensent en skryf selfs gereeld die hoofartikel wat op Saterdae in die koerant verskyn. Later skryf hy musiek- en plateresensies onder die naam Libretto. Op 21 Oktober 1981 lewer hy die heel eerste D.F. Malherbe-gedenklesing onder die titel “D.F. Malherbe: Sy lewe en strewe”. Vir jare is hy orrelis van die NG Kerk Bloemheuwel en van Bloemfontein-Noord, waar hy ook as koorleier en orkesleier optree. As kranige sportman is hy in 1938 lid van die Suid-Afrikaanse studente rugbyspan wat in Duitsland gespeel het, terwyl hy ook uitblink in atletiek en tennis. Hy het ’n basiese kennis van twaalf tale, wat benewens Afrikaans en Engels ook Spaans, Italiaans en Frans insluit

Skryfwerk

Sy proefskrif, “Die vergelyking in die Afrikaanse volkstaal”, word in 1942 gepubliseer. Hy skryf verskeie kortverhale en sy kortverhaal “Wyn van die lewe” word opgeneem in die versamelbundel “Die slagter van Samaria” onder redaksie van P.J. van der Watt. Hy is in 1941 redakteur van die huldigingsbundel “D.F. Malherbe, die mens en sy kuns” en in 1959 redakteur van die bundel “Afrikaans, ons pêrel van groot waarde”, wat verskeie herdrukke beleef. Hy is ook mederedakteur van die boeke “Kruim en kors” en “D.F. Malherbe in beeld en woord”. 

Eerbewyse

By geleentheid van sy 75e verjaarsdag in 1982 word ’n uitgawe van die universiteit se tydskrif Acta Academica aan hom opgedra. In 1990 word erelidmaatskap van die Afrikaanse Skrywerskring aan hom toegeken. Talle straatname en geboue in Bloemfontein word na hom vernoem.

Publikasies

• 1942: Die vergelyking in die Afrikaanse volkstaal

Redakteur

• 1941: D.F. Malherbe: Die mens en sy kuns
• 1959: Afrikaans, ons pêrel van groot waarde
• 1964: Kruim en kors (saam met S.P.E. Boshoff en F.J. Snyman)
• 1981: D.F. Malherbe in beeld en woord (saam met F.V. Lategan en R. de Beer)

Bronne

Boeke

• Beukes, W.D. (red.) “Boekewêreld: Die Nasionale Pers in die uitgewersbedryf tot 1990” Nasionale Boekhandel Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe eerste druk 1992
• Van der Watt, P.J. “Die slagter van Samaria” Voortrekkerpers Tiende druk 1965

Tydskrifte en koerante

• Volksblad Hoofartikel: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/1998/12/1/10/11.html^{[dooie skakel]}