Biologiese oorlogvoering
Biologiese oorlogvoering (BW) - ook bekend as kiemoorlogvoering - is die gebruik van biologiese gifstowwe of aansteeklike agente soos bakterieë, virusse, insekte en swamme met die doel om mense, diere of plante dood te maak as 'n oorlogsdaad. Biologiese wapens (wat dikwels 'bio-wapens', 'biologiese bedreigingsagente' of 'bio-agente' genoem word) is lewende organismes of repliserende entiteite (virusse wat nie as 'lewendig' beskou word nie). Entomologiese (insek) oorlogvoering is 'n subtipe van BW. Giftige organiese stowwe wat deur lewensvorme geproduseer word, word ook as deel van biologiese oorlogvoering beskou.
Biologiese oorlogvoering is te onderskei van kernoorlogvoering en chemiese oorlogvoering, wat saam met biologiese oorlogvoering beskou word volgens die militêre akroniem as KBC (kern-, biologiese en chemiese oorlogvoering, in Engels as NBC) beskou. Hierdie drie wapens word beskou as wapens van massavernietiging (weapons of mass destruction - WMD's). Konvensionele wapens daarenteen word hoofsaaklik vanweë hul plofbare, kinetiese of brandende potensiaal ontplooi.
Biologiese wapens kan op verskillende maniere gebruik word om 'n strategiese of taktiese voordeel bo die vyand te kry, hetsy deur dreigemente of deur daadwerklike ontplooiings. Soos sommige chemiese wapens, kan biologiese wapens ook nuttig wees as wapens om gebiede ontoeganklik te maak. Hierdie middels kan dodelik of nie-dodelik wees en kan teen 'n enkele individu, 'n groep mense of selfs 'n hele bevolking gebruik word. Dit kan ontwikkel word, aangeskaf, gestoor of ontplooi word deur state of deur nie-staatsgroepe. In laasgenoemde geval, of as 'n staat dit klandestien gebruik, kan dit ook as bioterrorisme beskou word.[1]
Biologiese oorlogvoering en chemiese oorlogvoering oorvleuel tot 'n mate, aangesien die gebruik van gifstowwe wat deur sommige lewende organismes geproduseer word, onder die bepalings van die Biologiese Wapenkonvensie en die Chemiese Wapenkonvensie verbied word. Daar word dikwels na gifstowwe en psigochemiese wapens verwys as middenspektrumagente. Anders as biowapens, reproduseer hierdie middelspektrumagente nie in hul gasheer nie en word dit tipies gekenmerk deur korter inkubasietydperke.[2]
Die gebruik van biologiese wapens is verbode volgens die internasionale humanitêre reg[3], sowel as ingevolge 'n verskeidenheid internasionale verdrae.[4] Die gebruik van biologiese agente in gewapende konflik is 'n oorlogsmisdaad.[5]
Oorsig
wysig
Offensiewe biologiese oorlogvoering, met inbegrip van massaproduksie, voorraadbou en gebruik van biologiese wapens, is verbied deur die Biologiese Wapenkonvensie van 1972 (BWK). Die rasionaal agter hierdie verdrag, wat vanaf April 2013 deur 170 lande bekragtig of toegetree is, is om 'n biologiese aanval te voorkom, wat moontlik tot groot getalle burgerlike ongevalle kan lei en ernstige ontwrigtinging in die ekonomiese en samelewingsinfrastruktuur kan veroorsaak.[6] Baie lande, insluitend ondertekenaars van die BWK, doen tans navorsing oor die verdediging of beskerming teen BW, wat nie deur die BWK verbied word nie.
Geskiedenis
wysig
Biologiese oorlogvoering is baie oud. Suid-Amerikaanse Indiane het hul pylpunte met gif bedek. Die Mongoolse veroweraars onder Djengis Khan het soms weerstandge stede op hul knieë gedwing deur lyke van plaagslagoffers met katapulte oor die stadsmure te skiet. In die Middeleeue is daar ook in Europa, tydens stadbeleggings lyke van plaagslagoffers oor die mure van 'n stad of in drinkwater gegooi om die siekte in die beleërde stad te versprei.
Engelse boogskutters het die gewoonte gehad om nie hul pyle direk uit die pylkoker te haal nie, maar hulle eers in die grond voor hulle in te steek. Nie net kon hulle vinnig skiet nie, maar die pyle het ook besmet geraak met bakterieë in die grond, wat die kans op 'n infeksie (byvoorbeeld tetanus) verhoog by mense wat raakgeskiet is.
In 1767 het die Britte komberse wat deur pokke besmet is onder die Indiane versprei. Gedurende die Tweede Wêreldoorlog het die Japannese besetters van China die plaag teen die Chinese bevolking gebruik, wat gelei het tot 200 000 sterftes (volgens sommige bronne 440 000). Dit was ook 'n voorbeeld van entomologiese oorlogvoering omdat insekte gebruik is (in hierdie geval besmette vlooie).
Dit is minder bekend dat die Duitsers ook in 1943 biologiese oorlogvoering gebruik het deur die droë grond Pontinie-moerasse in Italië te oorstroom, sodat malaria kon terugkeer en die Geallieerde troepe wat deur die gebied gevorder het, die siekte kon opdoen. Boonop is die voorraad kinien deur die Duitsers na die noorde verskuif. Na raming het ongeveer 100 000 persone malaria opgedoen.
In die onglangse verlede het verskeie lande, soos die Sowjetunie, die Verenigde State, China en Groot-Brittanje, biologiese wapens en biologiese oorlogvoering ondersoek, maar tot dusver het slegs Japan op 'n redelik groot skaal biologiese oorlogvoering uigevoer tydens die Tweede Wêreldoorlog.
Baie biologiese toetse is in die 20ste eeu gedoen en eksperimente/produksie het soms verkeerd geloop. In 1979, byvoorbeeld is 'n wolk van miltsiektebakterieë in die Sowjetunie van 'n biologiese wapenaanleg vrygestel. Daar was 79 gevalle van miltsiekte wat daaruit voortspruit het en 68 pasiënte is dood. In Skotland, tot 1990, was enkele eilandjies (waaronder Gruinard, wat in 1986 met 280 ton formaldehied ontsmet is) beperk weens die 1942 Britse miltsiekttoetse wat daar uitgevoer is. Die miltsiektebakterie is ongewoon gehard en kan na dekades steeds 'n bedreiging inhou.
Verwysings
wysig- ↑ Wheelis, Mark; Rózsa, Lajos; Dando, Malcolm (2006). Deadly Cultures: Biological Weapons Since 1945. Harvard University Press. pp. 284–293, 301–303. ISBN 978-0-674-01699-6.
{{cite book}}: Onbekende parameter|name-list-format=geïgnoreer (hulp) - ↑ Gray, Colin (2007). Another Bloody Century: Future Warfare. Phoenix. pp. 265–266. ISBN 978-0-304-36734-4.
{{cite book}}: Onbekende parameter|name-list-format=geïgnoreer (hulp) - ↑ Rule 73. The use of biological weapons is prohibited. Geargiveer 12 April 2017 op Wayback Machine, Customary IHL Database, International Committee of the Red Cross (ICRC)/Cambridge University Press.
- ↑ Customary Internal Humanitarian Law, Vol. II: Practice, Part 1 (eds. Jean-Marie Henckaerts & Louise Doswald-Beck: Cambridge University Press, 2005), bl. 1607–10.
- ↑ Alexander Schwarz, "War Crimes" in The Law of Armed Conflict and the Use of Force: The Max Planck Encyclopedia of Public International Law Geargiveer 12 April 2017 op Wayback Machine (eds. Frauke Lachenmann & Rüdiger Wolfrum: Oxford University Press, 2017), bl. 1317.
- ↑ "Show Treaty". disarmament.un.org (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 September 2019. Besoek op 5 Februarie 2018.
Eksterne skakels
wysig
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Biologiese oorlogvoering.
