Blizzard
Blizzard is 'n hewige sneeustorm wat deur lae temperature, sterk winde en hoog opgewaaide sneeu gekenmerk word. Blizzards word gevorm wanneer 'n hoogdrukgebied met 'n laagdrukgebied ontmoet en die eersgenoemde se lugmassas horisontaal na die laagdrukgebied beweeg. Alhoewel sneeu- of winterstorms dwarsoor die wêreld voorkom, word die term blizzard gewoonlik net vir sneeustorms in Noord-Amerika gebruik. Maar selfs Noord-Amerikaanse nuusmedia verwys na 'n sterk winterstorm dikwels as blizzard, alhoewel hy nie aan die amptelike kriteria van hierdie soort storm voldoen nie.
In Noord-Amerika word veral die noordoostelike Verenigde State en die oostelike maritieme provinsies van Kanada deur blizzards getref.
Klassifikasie
wysigAangesien die klassifikasie van 'n sneeustorm as 'n blizzard baie ingewikkelde faktore behels, is daar 'n aantal verskillende definisies. Een van die mees gebruikte definisies is in 1958 deur die Verenigde State se Weerburo opgestel. Voordat 'n sneeustorm deur die Weerburo as blizzard beskou word, moet hy aan verskillende voorvereistes voldoen:
- die storm moet sigbaarheid verswak tot sowat 'n kwart myl of 400 meter,
- daar moet neerslag in die vorm van sneeu of ysreën wees,
- temperature moet daal tot by -7 °C (20 °F) of laer, en
- die storm moet deur windsnelhede van tenminste 35 myl (56 kilometer) per uur vir tenminste drie opeenvolgende ure gekenmerk word (wat gelykstaan aan sewe of meer op die Beaufort-windskaal).
Environnement Canada/Environment Canada het 'n ander definisie opgestel waarvolgens die winterstorm deur windsnelhede van 40 kilometer (25 myl) per uur of meer, 'n sigbaarheid van minder as een kilometer (sowat 5⁄8 myl) en 'n aanvoelbare temperatuur (Engels: wind chill) van minder as -25 °C (-13 °F) gekenmerk moet wees, om as 'n blizzard erken te word. Daarbenewens moet die genoemde kenmerke tenminste drie ure lank optree.
In die Verenigde Koninkryk het die amptelike Weerburo (Met Office) laer standaarde vasgelê en definieer 'n blizzard as "matige of swaar sneeuval", wat saam met 'n gemiddelde windspoed van 30 myl per uur en 'n sigbaarheid van minder as 200 meter optree. Sodra hierdie weersomstandighede ook ná die sneeuval voortduur, word die winterstorm deur Britse weerkundiges ground blizzard (grondblizzard) genoem.
Die uiterste vorm van 'n blizzard word in Engels whiteout genoem; dit tree op wanneer lug vertikaal beweeg en tegelykertyd sneeu val. Sodra hierdie verskynsels baie hewig word, is dit dikwels onmoontlik om tussen grond en lug te kan onderskei. Mense, wat in 'n whiteout vasgevang is, raak hulle oriëntasievermoë kwyt en verdwaal. Whiteouts hou veral gevare vir lugverkeer in, indien vliegtuie teen die hoogte van die storm vlieg of besig is om op 'n vliegveld of lughawe te land. Daarnaas word die vlerke aan 'n sterk verysing blootgestel.
Etimologie
wysigIn die taal van die grensgebied in die Midweste het die term blizzard na 'n slag of skoot verwys, wat iemand op die grond laat neerslaan het. Die term, wat al omtrent 1825 gebruiklik was, is moontlik afgelei van die Duitse Blitz ("weerlig, bliksem"). Later het dit geleidelik ook na 'n hewige sneeustorm begin verwys.[1] 'n Dagblad in Iowa het die term blizzard in die 1870's as 'n sinoniem vir 'n hewige sneeustorm gebruik. Met die strawwe winter van 1880–1881, wat deur 'n aantal swaar winterstorms gekenmerk was, is die term landwyd gebruik en die ouer betekenis van menslike geweldpleging het in vergetelheid geraak.
Kultuurgeskiedenis
wysigDie eerste setlaars in die Noord-Amerikaanse kolonies was verbaas oor die hewigheid van die plaaslike sneeustorms. In 1717 het 'n blizzard, wat later meer as 'n eeu lank as die "Groot Sneeu" (Great Snow) bekend gestaan het, die oostelike kusgebiede getref. Drie tot vyf meter se sneeuval is aangeteken, en die sterk wind het die sneeu tot by 25 voet hoog opgehoop.
Gedurende die 19de eeu het die kolonisasie van die Midweste se Groot Vlaktes begin, en die setlaars was in die winter blootgestel aan die huilende winde en swaar sneeuval van die prairiegebiede. Die spoorwegverkeer is dikwels deur hewige sneeuval ontwrig, en wanneer die blizzards dae lank gewoed het, het die voedsel- en brandstofvoorrade vinnig skaars geword. Aangesien oonde en stowe weens die koue dikwels oorbenut is, was die brandgevaar baie hoog. Die bestryding van brande is egter ontmoontlik gemaak sodra waterleidings weens die koue bevries was. Telegraaf-, telefoon- en kragpale het onder die gewig van die sneeu omgeval, terwyl ook nuut opgerigte hangbrûe weens die las van ys en sneeu ineengestort het.
'n Aantal swaar blizzards het die Verenigde State in die loop van die 19de eeu ontwrig. Die sneeustorm, wat Noord-Kalifornië in Oktober 1846 getref het, het agt dae lank voortgeduur en die sneeu in die gebied van Truckee-pas tot by veertig voet opgehoop. 'n Groep mense, wat op 'n bergspits vasgevang was, kon eers in die lente weer afklim. Tientalle mense is dood, en daar is grustories vertel van kannibalisme weens gebrek aan voedsel.
Die groot blizzard van 1873 het in die Groot Vlaktes sewentig menselewens geëis en treinvervoer vir die grootste deel van die winter ontwrig. Die "Blizzard van '88", wat ook as die "Skoolhuis-blizzard" bekend staan, was deur hewige sneeuval en temperature gekenmerk, wat binne agtien ure met sestig graad gedaal het – met tragiese gevolge. Die meeste van die tweehonderd slagoffers was skoolkinders wat in hulle skoolhuise vasgevang was sonder brandstowwe of op pad huis toe in die skielike koue gesterf het. In Maart van dieselfde jaar het 'n blizzard die oostelike kusgebiede getref. Ysige koue en stormwinde met snelhede van meer as 70 myl per uur is in New York Stad aangeteken. Sneeuvalle van meer as twintig voet het motors en selfs die eerste verdiepings van 'n aantal geboue begrawe, en mense was vasgevang in kantore, huise en treine. Meer as vierhonderd mense het gesterf.
In die 20ste eeu was 'n aantal nuwe uitvindings beskikbaar waarmee die nadelige uitwerkings van blizzards verminder kan word. Lokomotiewe en vragwaens is van massiewe sneeuploeë voorsien, en telegrawe en telefoonlyne is gebruik om mense op tyd teen swaar weersomstandighede te waarsku. Later is ook meer gesofistikeerde weerkundige toerusting ingespan om blizzards te kan voorspel.
Desondanks was daar ook in die 20ste eeu 'n reeks swaar blizzards. Die sogenaamde Knickerbocker Storm, wat die hoofstad Washington, DC in Januarie 1922 met twee voet se sneeuvalle getref het, het byna eenhonderd menselewens geëeis nadat die dak van die Knickerbocker Theater ineengestort het. In 1941 het die buitengewoon warm weer in Maart baie eendjagters na die Midweste se mere gelok. 'n Skielike blizzard op 15 Maart het in die twee Dakotas, Minnesota, Wisconsin en Michigan tientalle menselewens geëis. 'n Reeks swaar winterstorms langs die wesoewer van die Michiganmeer het die openbare lewe van Chicago in Januarie 1967 ontwrig nadat twee voet sneeu die stad bedek het. Dit het twee weke geneem om die sneeubedekte strate op te ruim, en sestig mense het hulle lewens verloor. Plunderings was 'n baie groot probleem.
In die laat 20ste eeu is die openbare lewe in die VSA nog deur twee groot blizzards ontwrig. Die "Superstorm van 1993" het in Maart van daardie twee derdes van die land geraak en was langs die ooskus ook deur rekord-sneeuval gekenmerk. Deelstate van Alabama tot by Massachusetts is met sneeu bedek, en daar was selfs sprake van 'n "wit orkaan". Die westelike gebiede van die land is deur 'n aantal donderstorms, oorstromings en tornado's ontwrig. 92 mense het gesterf.
Dié superstorm is nog oortref deur die blizzard van Januarie 1996 wat weer twee derdes van die kontinentale Verenigde State getref het. Die storm het in die suidooste begin en daarna in noordelike rigting beweeg, met sneeuval van vier voet in deelstate soos Virginië. Nege deelstate is heeltemaal ontwrig, en die blizzard het meer as honderd menselewens geëis. In die volgende weke is ook die noordooste en die sentrale en noordelike gedeeltes van die Groot Vlaktes deur blizzards getref.
Massiewe ysstorms in November 1996 in die gebied van die Groot Vlaktes en die Groot Mere met rekord-sneeuval van tussen twee en drie voet per blizzard en ysige koue het tot 'n aantal oorstromings gelei.
Die blizzard van 2005 was een van die eerste swaar sneeustorms in die 21ste eeu wat groot dele van die noordelike Verenigde State ontwrig het. In die suidooste van Massachusetts en die metropolitaanse gebied van Boston is sneeuval van meer as drie voet (90 sentimeter) aangeteken. Ook Philadelphia en New York Stad is deur die storm geraak, met sneeuval van tussen twaalf en vyftien duim (30-38 sentimeter).
Die Valentynsdag-blizzard van 14 Februarie 2007 is deur rekord-sneeuval in Nieu-Engeland gekenmerk – die swaarstes in sowat vier dekades met tot by vier meter in die Oswego-distrik van die deelstaat New York – en het landwyd veertien menselewens geëis.
Verwysings
wysig- ↑ Read, Allen: "Blizzard" Again. In: American Speech, jaargang 5, nommer 3 (Februarie 1930), bl. 232-235. Aanlyn beskikbaar: www.jstor.org: "Blizzard" Again