Burgeroorlog
'n Burgeroorlog is 'n oorlog waarin die strydende partye burgers van dieselfde land of ryk is. Burgeroorloë word dikwels om godsdienstige, etniese of politieke redes gevoer, maar is soms slegs 'n stryd tussen mededingende groepe. Die doel van een kant kan wees om beheer oor die land of streek te neem, onafhanklikheid vir 'n streek te bereik of om regeringsbeleid te verander.[1] Die stryd kan met 'n bloedbad of selfs volksmoord gepaardgaan. Burgeroorloë lei dikwels tot 'n lang voortslepende stryd. As gevolg hiervan eis die deursnee-burgeroorlog 'n hoë tol aan menselewens.[2]
'n Burgeroorlog is 'n hoë intensiteitskonflik, wat gereeld gewapende magte behels, wat volgehoue, georganiseerde en op grootskaal is. [3] Die burgeroorloë wat sedert die einde van die Tweede Wêreldoorlog gevoer is, het gemiddeld net langer as vier jaar geduur. Dis 'n dramatiese styging van die een-en-'n-half jaar gemiddelde vir die tydperk 1900–1944.[4] Terwyl die aantal nuwe burgeroorloë sedert die middel van die 19de eeu relatief bestendig gebly het, het die toenemende duur daarvan tot 'n toename in die aantal burgeroorloë wat op 'n gegewe tyd gevoer word gelei. As voorbeeld was daar nie meer as vyf gelyklopende burgeroorloë in die eerste helfte van die 20ste eeu nie, terwyl daar meer as 20 konkurrente burgeroorloë net voor die einde van die Koue Oorlog was.
Sedert 1945 het burgeroorloë tot die dood van meer as 25 miljoen mense, asook die gedwonge verplasing van miljoene meer, gelei. Burgeroorloë het verder tot die ekonomiese ineenstorting van verskeie lande, soos Somalië, Burma (Myanmar), Uganda en Angola, gelei.[5]
Formele klassifikasie
wysig
James Fearon, 'n kenner van burgeroorloë aan die Stanford Universiteit, definieer 'n burgeroorlog as 'n gewelddadige konflik binne 'n land wat geveg word deur georganiseerde groepe wat daarop gemik is om in die sentrum of in 'n streek mag te neem, of om regeringsbeleid te verander.[1] Ann Hironaka spesifiseer verder dat die een kant van 'n burgeroorlog die staat is.[3] Die intensiteit waarteen burgerlike onrus oorgaan in 'n burgeroorlog, word deur akademici betwis. Sommige politieke wetenskaplikes definieer 'n burgeroorlog as 'n konflik met meer as 1000 ongevalle[1], terwyl ander verder spesifiseer dat minstens 100 van elke kant af moet kom.[6] Die Correlates of War, 'n datastel wat algemeen gebruik word deur geleerdes van konflik, klassifiseer burgeroorloë as meer as 1000 oorlogsverwante ongevalle per jaar in die konflik. Hierdie koers is byvoorbeeld 'n klein fraksie van die miljoene wat in die Tweede Soedanese Burgeroorlog en in die Kambodjaanse Burgeroorlog gedood is, maar sluit verskeie hoogs gepubliseerde konflikte uit, soos "The Troubles" van Noord-Ierland en die stryd van die African National Congress in die apartheidsera Suid-Afrika.[3]
Op grond van die 1000-sterftes per jaar-kriterium was daar 213 burgeroorloë van 1816 tot 1997, waarvan 104 vanaf 1944 tot 1997 plaasgevind het.[3] As 'n mens die minder streng 1000 ongevalle-kriterium gebruik, was daar tussen 1945 en 2007 meer as 90 burgeroorloë, met 20 deurlopende burgeroorloë vanaf 2007.[1]
Die Geneefse konvensies definieer nie spesifiek die term "burgeroorlog" nie. Desondanks word die verantwoordelikhede van partye uiteengesit in "gewapende konflik wat nie internasionaal is nie". Dit sluit in burgeroorloë. Daar word egter geen spesifieke definisie van burgeroorlog in die teks van die konvensies verskaf nie.
Desondanks het die Internasionale Komitee van die Rooi Kruis (ICRC) probeer om deur middel van sy kommentaar op die Konvensies van Genève 'n verduideliking te gee, en daarop gewys dat die konvensies "so algemeen, so vaag is, dat baie van die afvaardigings gevrees het dat dit gebruik kan word om enige daad te dek wat gepleeg word met geweld". Gevolglik maak die kommentare voorsiening vir verskillende "voorwaardes" waarop die toepassing van die Konvensies van Genève afhanklik sal wees. Die kommentaar wys egter daarop dat dit nie as rigiede toestande vertolk moet word nie. Die voorwaardes wat die ICRC in sy kommentaar gelys is, is soos volg: "Dat die Party in opstand teen die de jure regering 'n georganiseerde militêre mag het, 'n gesag wat verantwoordelik is vir sy dade, wat binne 'n bepaalde gebied optree en die middele het om respek en respek te verseker vir die konvensie."[7][8]
Enkele voorbeelde
wysigVoorbeelde van burgeroorloë ter illustrasie:
Verwysings
wysig- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 James Fearon, "Iraq's Civil War" Geargiveer 17 Maart 2007 op Wayback Machine in Foreign Affairs, Maart/April 2007.
- ↑ Wong, Edward (26 November 2006). "A Matter of Definition: What Makes a Civil War, and Who Declares It So?". The New York Times (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Desember 2016. Besoek op 12 Maart 2012.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Ann Hironaka, Neverending Wars: The International Community, Weak States, and the Perpetuation of Civil War, Harvard University Press: Cambridge, Mass., 2005, p. 3, ISBN 0-674-01532-0
- ↑ Hironaka, 2005, bl. 1, 4-5
- ↑ Hironaka (2005), pp. 1-2, 4-5
- ↑ Edward Wong, "A Matter of Definition: What Makes a Civil War, and Who Declares It So?" New York Times November 26, 2006
- ↑ Final Record of the Fourth Geneva Convention|Diplomatic Conference of Geneva of 1949, (Volume II-B, p. 121)
- ↑ Sien ook die Internasionale Komitee van die Rooi Kruis commentary oor die Third 1949 Geneva Convention, Article III, Section "A. Cases of armed conflict" vir die ICRC se intrepretasie van die definisie en lys van voorgestelde alternatiewe bewoording
Eksterne skakels
wysig
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Burgeroorlog.
Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir burgeroorlog.
