Wikipedia

Charl-Pierre Naudé

Suid-Afrikaanse digter

Charl-Pierre Naudé is ’n bekroonde Suid-Afrika digter, resensent en maatskaplike kommentator. Hy het drie digbundels in Afrikaans en een in Engels gepubliseer. Van sy gedigte en opstelle is na Nederlands en Duits vertaal en in bloemlesings opgeneem. Sedert 2000 publiseer hy gereeld in Europese literêre tydskrifte.[1] Naudé het die Ingrid Jonkerprys in 1997, die M-Net-prys vir Afrikaanse poësie sowel as die Protea-prys in 2005 ontvang.[2]

Charl-Pierre Naudé
Gebore1958
Kokstad
NasionaliteitSuid-Afrika
BeroepSkrywer
Bekend virDigbundels

Lewe en werk

wysig

Charl-Pierre Naudé is op 27 Augustus 1958 in Kokstad gebore as enigste seun van twee kinders. Sy Afrikaanse pa is ’n dokter en sy Engelse ma, ’n nooi Dönges, ’n onderwyseres van beroep maar meestal ma en huisvrou. Tot op ouderdom sewe bly hy in Durban, waarna die gesin na die Transvaal verhuis, waar hulle onder andere in Rustenburg woon. Hulle bring ook ’n jaar in Londen deur. By hulle terugkeer na Suid-Afrika vestig die gesin hulle op Oos-Londen, waar hy matrikuleer. Hier is sy pa ’n patoloog tot met sy dood. Na matriek reis Charl-Pierre en verrig ’n aantal werke, waarna hy verder studeer in die letterkunde, filosofie en klassieke kultuur aan die Universiteit van Stellenbosch en eindelik ’n B.A. Honneursgraad in Politieke Filosofie behaal. Hy word ’n joernalis in Kaapstad en werk as kunsteresensent en vryskutjoernalis vir onder andere Vrye Weekblad. In 1990 vestig hy hom in Johannesburg en aanvaar ’n pos as subredakteur by Beeld. Hy neem as inwonende skrywer deel aan Sanlam/LitNet se poësieskryfskole en help met kritiek by die Digterby-projek.

Hy word in 1999 deur Gerrit Komrij genooi om saam met vier ander Afrikaanse digters (Wilma Stockenström, Daniel Hugo, Hennie Aucamp en Marius Titus) ’n toer deur Nederland en België te onderneem om Komrij se Afrikaanse bloemlesing te bemark deur van hulle gedigte voor te lees. In 2000 word hy deur Poetry International genooi om in Rotterdam in Nederland op te tree by hulle jaarlikse poësiefees. Vir hierdie geleentheid word etlike van sy gedigte in Nederlands vertaal. Om sy tweede digbundel te voltooi en af te rond en ook te werk aan die Engelse verwerkings van sy eie gedigte, spandeer hy in 2001 drie en ’n halwe maande in Nieu-Bethesda in die Karoo. In 2006 neem hy deel aan die E-POS 2-program tussen België en Suid-Afrika, waaraan hy en Gabeba Baderoon van Suid-Afrika saam met die Belge Peter Holvoet-Hansen en Lut de Block en twee beeldende kunstenaars van elk van die lande deelneem. Hulle spandeer twee tot drie weke in Kasterlee in Vlaandere waartydens kruisbestuiwing ondersoek word tussen konseptuele kuns, grafiese kuns en die poësie en hulle mekaar se gedigte vertaal en verwerk in drie tale, Engels, Afrikaans en Nederlands. Die projek loop oor ’n jaar, waarna die resultate na Belgiese biblioteke en universiteite geneem word. Sy bundel “Sien jy die hemelliggame” ontstaan uit hierdie projek. Hy is tans 'n vryskutskrywer wat in Stilbaai woon en werk. In 2013 is hy die enigste Afrikaanse digter wat in Johannesburg aan die What is Poetry-fees deelneem, saam met ’n aantal plaaslike Engelse digters en digters van ander lande soos Duitsland, Amerika, Zimbabwe, Indonesië, Kanada, Rusland, Japan, Switserland en China. Daarna gaan woon hy in Duitsland, waar hy aktief deelneem aan die kunste in Noord-Europa.

Skryfwerk

wysig

Sy eerste gedig, “Twee wêrelde”, skryf hy reeds wanneer hy nog in standerd vier is. In sy laerskooljare skryf hy verskeie “boeke” vir sy eie “biblioteek”. Dit sluit in “Agter die terroriste aan” en ’n plaasboek, “Sononder”, waarin hy prentjies uit Landbouweekblad plak. Hy skryf ook ’n seerowerboek. In standerd nege begin hy in alle erns gedigte skryf. Hy beskou sy belangrikste vormingsjare as skrywer as die jare 1983 tot 1987 in Kaapstad, hoewel hy dit wat hy geskryf het, weggegooi het.[3] Voor sy debuutbundel en daarna publiseer hy verskeie gedigte in Tydskrif vir Letterkunde. Die gedigte in sy debuutbundel[4] “Die nomadiese oomblik” is nog sterk vorm- en klankgerig en dek ’n wye [5] verskeidenheid onderwerpe.[6] Die titel van die bundel word afgelei uit die paradoks[7] van die menslike bestaan: die erotiese bewustheid[8] en gevoelens van verlies, afskeid en eensaamheid enersyds en bewustheid van die skoonheid van dinge andersyds, wat soos geestelike oomblikke opvlam en dan weer soos weerligstrale verskiet. Veral indrukwekkend in die bundel is die bemeestering van die sonnetvorm in sy baie variasies, die verrassende beeldspraak en die vlot hantering van rym. Die gedigte is ryk aan swart humor en ironie en word in vier afdelings ingedeel. In die afdeling “Stoet van water” is water die simbool van emosionele en seksuele gewaarwording, waar daar ook water is wat uit die stoet ontsnap (nie die gekondisioneerde paadjie loop nie) en dus die hoop op vernuwing en kontak met die geliefde lewend hou. Die tweede afdeling is “Ek-sê-sonnette” met stadstemas en is dikwels eroties van aard. In gedigte soos “Hillbrowse onderhoud” en “Boodskap in ’n bottel” word ook die onderwêreld van drank en seks benut. Die afdelings “Metafisiese sout” en “Die skaduwee van die venster” bevat losser, langer verse wat minder vormgebonde is en dikwels filosofies besin oor die dualiteit van bestaan. Vrye vertalings van gedigte van Milosz en Cesar Vallejo word ook ingesluit. Hierdie gedigte kan gereken word as van die beste in die bundel. “Die nomadiese oomblik” word in 1997 met die Ingrid Jonker-prys bekroon.

“In die geheim van die dag”[9] lê groter klem op die verbeelding en die betekenis agter die woorde. Hier word grootliks gebruik gemaak van verhalende vrye verse, met treffende gebruik van metafore,[10] waardeur die vreemde, alledaagse werklikhede verken word.[11] Treffend is die vermoë om die alledaagse vars en vanaf ’n onverwagte invalshoek voor te stel, sodat dit verbasing en verwondering ontlok. Die titel dui reeds aan dat die alledaagse oop en bloot in die dag voor ons lê, maar tog in geheimenis gehul is. Die kompleksiteit van tyd word in vele gedigte ontgin en deurgaans is ’n filosofiese ondertoon aanwesig. In 2005 word “In die geheim van die dag” met die M-Net-prys vir poësie bekroon en in dieselfde jaar is dit ook die wenner van die eerste toekenning van die Protea-prys vir poësie vir die beste digbundel wat in die voorafgaande jaar verskyn het. Sy gedigte word vertaal in Nederlands deur Robert Dorsman en Bernlef, in Engels deur Richard Jurgens en deur Ilyas Tunc in Turks, terwyl hy sy eie gedigte in die bundel “In die geheim van die dag” in Engels omwerk en dit apart uitgee onder die titel[12] “Against the light”.[13] Hierdie bundel word in tien tematiese afdelings verdeel. Jeffrey Murray wys in ’n artikel op die intertekstuele verwysings in hierdie bundel na die werke van die klassieke Latynse digters, Horatius en Catullus.[14]

In 2008 verskyn die klein versameling[15] “Sien jy die hemelliggame”, wat hy in 2007 tydens ’n verblyf in ’n kunssentrum in Vissingen in Nederland geskryf het. Twee van die verse, “Inisiasie” en “Die brand”, het al in vorige bundels verskyn. Die twaalf gedigte word vergesel van ’n Nederlandse vertaling en bevat ook tekeninge en sifdrukke wat ontstaan het uit ’n uitwisselingsprojek tussen Belgiese en Suid-Afrikaanse kunstenaars. Met die kombinasie van woord- en visuele kuns beweeg Naudé hier in die rigting van “dubbelkunstenaars” soos Breyten Breytenbach en Sheila Cussons, hoewel die visuele aspek by hom nog nie so sterk ontwikkel is nie. Weereens opvallend is die verhalende en filosofiese gedigte wat gebind word deur sterk metafore, subtiele klankbindings en ’n vindingryke verbeelding. Die prosateks, “Demokrasie”, word byvoorbeeld ’n gedig primêr deur die wyse waarop metafore en klank gebruik word. In die bundel is daar deurentyd ’n bewustheid van hoe nietig in historiese en kosmiese terme die mens se lewe en strewe is, wat ook deur die titel van die bundel gesuggereer word.

“Al die lieflike dade” [16] se titel dui daarop dat dade die fokus van die bundel vorm,[17] met die besef dat dade wat vanuit verskillende hoeke bekyk word, verskillende betekenisse en gevoelens wek. Die titel is ontleen aan die Franse filosoof Montesquieu wat gesê het dat dade soms nie goed of sleg is nie maar mooi, nie regverdig nie maar groots, nie redelik nie maar buitengewoon. Hier is dan ’n versameling verse waarin die digter die Suid-Afrikaanse (en sy eie) beskawing, geskiedenis, identiteit en herkoms ondersoek. Die digter bepaal wat sy plek in Afrika is teenoor sy Europese oorsprong, besin oor sy plek in ’n klein minderheidstaal en die praktyk van poësie-skryf in die soeke na insig. Dit is ’n lywige bundel met 191 bladsye en is in sewentien afdelings verdeel. In aansluiting by vorige werk is daar verwysings na klassieke mitologie en die digter word self ’n soort Janus-figuur wat tegelyk terug en vorentoe kyk. Die vrye versvorm word hoofsaaklik gebruik saam met digterlike tegnieke soos enjambement en reëlbreuke vir aksent. Die wit op die blad word belangrik, soos in die gedig “Parafrase” met glas as motief, waar elke versreël met ’n dubbele wit reël geskei word om die gedig as deursigtig te laat vertoon. Veral treffend is die beelding. Die rol van die digter word toegelig in “Huis van die digter”, wat handel oor ’n besoek aan die huis van die beroemde Alexandrynse digter Konstantinos Petrou Kavafis, wat met sy besoek gesluit was. Die spreker besef dan dat die digter nooit tuis is wanneer hy skryf nie, want in daardie tyd beleef en leef hy in die plekke wat sy gedagtes besoek. Hierdie bundel bevestig Naudé se vermoë om die leser in die gedig in te trek, sonder dat die gedig onmiddellik sy volle betekenis en impak prysgee. “Al die lieflike dade” is in 2015 op die kortlys vir die toekenning van die Elisabeth Eybers-prys  en die ATKV-prys vir poësie en word in hierdie jaar met die Suid-Afrikaanse Letterkunde-toekenning (Sala-toekenning) vir poësie bekroon.

Agt van die verse uit sy debuutdigbundel word deur Gerrit Komrij ingesluit in sy bloemlesing “Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte” en van sy verse word ook in “Groot verseboek” opgeneem. Verder stel hy die versamelbundel[18] “My ousie is ’n blom”[19] saam, waarin die werk van 22 top Afrikaanse digters opgeneem word.

Publikasies

wysig
Jaar Publikasies
1995 Die nomadiese oomblik
2005 In die geheim van die dag
2007 Against the light
2008 Sien jy die hemelliggame
2014 Al die lieflike dade
2018 Die Ongelooflike Onskuld van Dirkie Verwey (debuutroman)[20]
2024 In die rede geval—Waarom die mens mites maak (nie-fiksie)[21]
Samesteller
2005 My ousie is ’n blom

Bronnelys

wysig

Boeke

wysig
  • Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005
  • Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 2” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe  1999

Tydskrifte en koerante

wysig
  • Crous, Marius “Die jakkals, die vos, die digter en sy (Deense) hond” “Rapport” 10 Februarie 2008
  • Murray, Jeffrey “Classical dialogue: Allusion and intertextuality in Charl-Pierre Naudé’s ‘Against the
  • light’” “Tydskrif vir Letterkunde” “Jaargang 49 no. 2 Lente 2012
  • Naudé, Charl-Pierre “Die jong turk” “Boekewêreld” 14 Junie 2000
  • Nieuwoudt, Stephanie “Om pyn te verpand” “Beeld” 16 Junie 2001
  • Odendaal, Bernard “’n Naudé-nomade” “Volksblad” 5 November 2007
  • Odendaal, Bernard “In gesprek met Charl-Pierre Naudé” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 45 no. 2, Lente 2008
  • Steinmair, Deborah “Digter van die ongekarteerde” “Beeld” 23 Augustus 2007
  • Swanepoel, Martie “Profiel van ’n digter: Charl-Pierre Naudé” “Plus” 30 Januarie 2008

Internet

wysig

Ongepubliseerde dokumente

wysig
  • Naudé, Charl-Pierre “Biografiese opstel” Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en  Navorsingsentrum (NALN) Bloemfontein

Verwysings

wysig
  1. ↑ Profiel op litnet.co.za Geargiveer 19 April 2015 op Wayback Machine, besoek op 15 Januarie 2015
  2. ↑ Profiel op whatispoetry.net Geargiveer 4 Maart 2016 op Wayback Machine, besoek op 15 Januarie 2015
  3. ↑ Ongepubliseerde dokument, “Biografiese opstel”, in besit van NALN
  4. ↑ Du Plessis, Phil “Die Burger” 28 Februarie 1996
  5. ↑ Gouws, Tom “Beeld” 11 Maart 1996
  6. ↑ Hambidge, Joan “Tydskrif vir Letterkunde”, Jaargang 34 nos. 1 en 2, Februarie/Mei 1996
  7. ↑ Toerien, Barend “Insig” Mei 1996
  8. ↑ Van Blerk, Hendrik “Rapport” 18 Februarie 1996
  9. ↑ De Wet, Karen “Beeld” 8 Augustus 2005
  10. ↑ Marais, Danie “Rapport” 22 Mei 2005
  11. ↑ Hambidge, Joan Woorde wat weeg: http://joanhambidge.blogspot.co.za/2013/02/charl-pierre-naude-in-die-geheim-van.html
  12. ↑ Crous, Marius “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 45 no. 2, Lente 2008
  13. ↑ Ferguson, Gus “Boeke-Insig” no. 1 Lente 2007
  14. ↑ Tydskrif vir Letterkunde Jaargang 49 no.2 Lente 2012
  15. ↑ Beukes, Marthinus “Beeld” 16 Maart 2009
  16. ↑ Gibson, Gilbert “Rapport” 16 November 2014
  17. ↑ Malan, Jannie “Beeld” 6 Oktober 2014
  18. ↑ Olivier, Fanie “Beeld” 2 April 2007
  19. ↑ Visagie, Andries “Rapport” 12 November 2006
  20. ↑ https://www.vrouekeur.co.za/nuus-vermaak/dirkie-verwey Opgespoor en besoek op 10/09/2019
  21. ↑ https://naledi.co.za/product/in-die-rede-geval/ Opgespoor en besoek op 5 Augustus 2024
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Charl-Pierre_Naudé&oldid=2689510"