Chemiese wapen
'n Chemiese wapen (CW) is ammunisie wat chemies geformuleer is om dood en liggaamlike leed onder die vyand te saai. Die Organisasie vir die Verbod op Chemiese Wapens (OVCW) verklaar die volgende:
- Die term chemiese wapen kan ook gebruik word in die verband van enige giftige (toksiese) chemikalieë of sy voorloper wat die dood, beserings, tydelike ongeskiktheid, of sensoriese irritasie deur chemiese reaksies veroorsaak. Ammunisie of ander afleweringsmeganismes wat ontwerp is om chemiese wapens te dra, gelaai of ongelaai, word ook as wapens op sigself beskou.[1]
Dit word geklassifiseer as wapens van massavernietiging (WMV's), hoewel dit onderskei word van kernwapens, biologiese wapens, en radiologiese wapens (wat radioaktiewe verval as elemente gebruik). Dit alles kan gebruik word vir oorlogvoering, wat in die wandel as KBC, (kern, biologies, en chemiese oorlogvoering), bekend staan. Wapens van massasvernietiging is duidelik anders as konvensionele wapens, wat primêr doeltreffend is weens die plofbare-, kinetiese energie-, of verbrandingsvermoëns daarvan. Chemiese wapens kan oor 'n wye spektrum in gas, vloeibare stof, en in soliede vorms versprei word, en kan onskuldige mense baie maklik ook saam met die teikens tref. Senuweegas, traangas en pepersproei is drie hedendaagse voorbeelde hiervan.
Dodelike, unitêre, chemiese middels is ontsettend vlugtig en bestaan uit 'n klas van gevaarlike chemiese wapens wat nou deur baie lande gestapel word. (Unitêre middels is op hul eie doeltreffend en is nie nodig om met enige ander middels te meng nie.) Die gevaarlikste hiervan is senuweegas GA (tabungas), GB (saringas), GD (somangas), VX, en blaastrekkende middels (soos in 'n mens se vel vol blase te brand), wat formules van swaelmosterd is. Dit is alles vloeistowwe teen normale kamertemperatuur, maar skakel om in gasse sodra dit vrygelaat word. Senuweegas, ook bekend as mosterdgas, was baie algemeen in die Eerste Wêreldoorlog gebruik. Die uitwerking van die fosgeengas was longverbranding, blindheid, verminking en die dood.
Pepersproei is deesdae in algemene gebruik vir selfverdediging, en is potensieel dodelik. Daar bestaan geen onlangse bewyse dat dit in oorlogtoestande gebruik is nie, hoewel dit minder beserings en newe-effekte het in vergelyking met impak- en plofbare wapens.
Ingevolge die Konvensie vir Chemiese Wapens van 1993, is daar 'n wêreldwye wetlik afdwingbare verbod op die vervaardiging, stapeling, en gebruik van chemiese wapens. Nieteenstaande die internasionale verbod, is daar tog lande wat dit stapel, met die verskoning van 'n afskrikmiddel teen 'n potensiële aggressor.
Internasionale reg op chemiese wapens
wysigVoor die Tweede Wêreldoorlog
wysigInternasionale reg verbied sedert 1899, ingevolge die Den Haagse Konvensie, die gebruik van chemiese wapens, en in besonder "gif- en vergiftigtingswapens".[2][3] 'n Afsonderlike Deklarasie bepaal dat, in enige oorlog tussen die ondertekenaars, daar nie projektiele gebruik sal word wat versmoring of dodelike gasse sal vrystel nie."[4]
Die Washington-vlootverdrag, wat op 6 Februarie 1922 onderteken is (ook bekend as die Vyfnasieverdrag), om chemiese wapens te verbied, was onsuksesvol want die Franse het dit verwerp. Die mislukking van die verdrag het 'n toename in wapenstapeling tot gevolg gehad.[5]
Die Geneefse Protokol, amptelik bekend as die Protokol vir die Verbod op die Gebruik, in 'n oorlog, van Versmoring-, Giftige- of ander Gasse, en of die gebruik van Bakteriologiese Metodes van Oorlogvoering, is 'n internasionale verdrag vir die verbod op die gebruik van chemiese en biologiese wapens. Dit is op 17 Junie 1925 in Genève onderteken en op 8 Februarie 1928 van krag gemaak. 'n Totaal van 33 lande het dit onderteken en die jongste ondertekenaar (7 Augustus 2003) is die Oekraïne.[6] Die verdrag bepaal dat chemiese en biologiese wapens "geregverdig deur die algemene opvatting van die beskaafde wêreld, veroordeel word". Hoewel die verdrag die gebruik van chemiese en biologiese wapens verbied, word die vervaardiging en opgaar nie verbied nie. Latere verdrae het dit aangespreek en verorden.
Die 1993 Chemiese Wapenskonvensie (CWK) is die mees onlangse ooreenkoms vir wapenbeheer wat deur Internasionale reg afdwingbaar is. Die volle naam van die ooreenkoms is die Konvensie vir die Verbod op die Ontwikkeling, Vervaardiging, Stapeling en Gebruik van Chemiese Wapens en vir die Vernietiging daarvan. Die beheer word deur die Organisasie vir die Verbod op Chemiese Wapens (OVCW) geadministreer. Dit is 'n onafhanklike liggaam met sy hoofkantoor in Den Haag.[7]
Die OVCW administreer die bepalings van die CWK namens 192 ondertekenaars wat 98% van die wêreld se se totale bevolking verteenwoordig. Teen Oktober 2015 is geverifieer dat 65 720 van 75 531 (90%) metrieke ton van die wêreld se gestapelde voorraade vernietig is.[8] Die OVCW het 4 167 inspeksies by 195 persele, wat verband hou met chemiese oorlogswapens, en 1 103 industriële persele gedoen. Dié inspeksies was op die soewereine grond van 81 lande, en die inspeksies is sedert April 1997 uitgevoer. Wêreldwyd is daar 4 913 industriële persele wat aan die inspeksies onderworpe is.[9]
Chemiese oorlogvoering gebruik die giftige eienskappe van chemiese middels as wapens. Dié tipe van oorlogvoering is duidelik onderskeidbaar van kernoorlog en biologiese oorlogvoering en word tesame KBC genoem, die militêre afkorting vir, Kern, Biologiese en Chemiese (oorlogvoering en wapentuig). Nie een hiervan val onder die term konvensionele wapens nie, wat primêr doeltreffend is weens die verwoestende uitwerking daarvan. Chemiese oorlogvoering maak nie staat op plofbare elemente om 'n einddoel te bereik nie. Dit maak eerder staat op die unieke eienskappe van die chemiese agent wat deur ingenieurskap bewapen word. 'n Dodelike agent (middel) is ontwerp om dood te maak of die slagoffer buite aksie te plaas. Ontblaarders (defoliante) word gebruik om plantegroei, wat as skuiling of dekking gebruik word, vinnig te verwoes. Chemiese middels kan ook op landbouprodukte en vee gebruik word om voedseltekort en hongersnood te skep. Chemiese loonvragte kan gebruik word om, met die hulp van afstandbeheer, op vliegtuie of met projektiele, oor 'n afstand, oor 'n teikengebied vry te laat. Beskerming teen chemiese wapens sluit in:
- Behoorlike toerusting
- Opleiding en,
- Maatreëls vir dekontaminasie
Lande met wapenstapels
wysigCWK-lande met verklaarde stapeling
wysigVan die 190 lande wat die CWK onderteken het, het die onderstaande lande ook hul stapelings-arsenale verklaar, en ingestem tot monitering en verifikasie. In sommige gevalle het van dié lande die gebruik van chemiese wapens erken. In 2015 is bepaal, dat daar net drie lande is wat chemiese wapens het, naamlik Rusland, Noord-Korea en die Verenigde State van Amerika. Van die vernaamste ondertekenaars van die OVCW is:
Indië, Libië, Irak, Japan, Rusland, Amerika, en Sirië.
Israel en Noord-Korea, wat ook met voorrade sit, het nie die ooreenkoms onderteken nie.
Rusland het die grootste arsenaal chemiese wapens in die wêreld verklaar.[10] Teen 2010 het die land reeds 18 241 ton chemiese wapens onskadelik gestel.[11]
Amerika het sy chemiese wapens by agt verskillende leërbasisse gestoor. Die voorrade is in sogenaamde uitsluitings-sones geberg.[12]
Die Amerikaanse beleid vir die gebruik van chemiese wapens is die reg om onder omstandighede van só 'n aanval, terug te kan slaan. Die eerste gebruik van chemiese wapens, of in die geval waar voorkomend, voor so 'n aanval opgetree word, is 'n verbreking van die verklaarde beleid. Net die Amerikaanse president kan die eerste vergeldingsgebruik van chemiese wapens magtig.[13] Die jongste amptelike beleid weerspieël nou die vrese dat chemiese wapens as terorristewapens gebruik kan word.[14][15]
Chemiese wapens word beskryf as die "opsetlike gebruik van giftige eienskappe van chemiese bestanddele om dood te maak".[16] Toe die Tweede Wêreldoorlog uitbreek is daar in die koerante gewaarsku dat "totale streke van Europa" in "lewelose woesterny" gaan ontaard.[17] Die gebruik van chemiese wapens is egter nie met die verwagte omvang in die oorlog gebruik soos gevrees is nie.
Sowat 628 mense is in die hawe van Bari beseer in 'n fratsvoorval toe die Duitsers die nag van 2 Desember 1943 'n Amerikaanse skip in 'n aanval beskadig het. Mosterdgas aan boord van die skip is in die voorval vrygestel.[18][19][20]
Die Amerikaanse regering is erg gekritiseer omdat Amerikaanse soldate aan chemiese stowwe ontbloot is tydens toetse om die uitwerking hiervan vas te stel. Hierdie toetse is dikwels uitgevoer sonder dat die troepe daarvan geweet het.[21] Talle Australiese dienspersoneel is ook tydens die sogenaamde "Brooks Eilandtoetse" aan dié stowwe blootgestel[22] toe die Britse regering die nagevolge van 'n chemiese aanval onder tropiese toestande wou vasstel. In daardie stadium was daar nog baie min kennis hieroor beskikbaar gewees. Sommige chemiese middels is ontwerp om gedagteverandering te veroorsaak sodat die slagoffer nie sy opdragte kan uitvoer nie. [23]
Soldate wat tydens Operasie Iraqi Freedom en Operasie New Dawn ou ploftoestelle hanteer of moes vernietig het, was moontlik aan chemiese oorlogsmiddels blootgestel. Die chemiese middels wat tot dusver in hierdie arsenale geÏdentifiseer is, is velbrandmiddels (morsterdgas), senuweemiddels (saringas). Die blootstelling aan dié middels was gering, terwyl die blootstelling aan saringas nog minder as aan mosterdgas was.
Die gevare van blywende skade met eenkeer se blootstelling hang alles af van die intensiteit van die blootstelling. Die ernstige graad van blootstelling word vasgestel volgens die tekens en simptome tydens die blootstelling en hoe lank dit neem vir die blootstelling om te manifesteer.
Unitêre versus binêre wapens
wysigBinêre ammunisie bevat twee, ongemengde en geÏsoleerde chemikalieë wat nie dodelik is nie, totdat dit meng. Dit gebeur gewoonlik net voordat dit op die slagveld gebruik gaan word. In teenstelling hiermee is unitêre wapens dodelike chemiese ammunisie in sy bestaande vorm.[25] Die meerderheid chemiese wapenvoorraad wat bestapel word, is unitêre wapens, en die meeste daarvan word in eenton-grootmaatbehouering gestoor.[26][27]
Voorbeelde van die gebruik van chemiese wapens
wysig| Jaar | Plek | Soort chemiese wapen | Gebruik deur | Slagoffers gedood | Konflik |
|---|---|---|---|---|---|
| 22 April 1915 | Ieper, België | chloorgas | Duitsland | ongeveer 5000 | Eerste Wêreldoorlog |
| 25 September 1915 | Loos, Frankryk | chloorgas | Groot-Brittanje | ongeveer 2500 | Eerste Wêreldoorlog |
| 19 Desember 1915 | Wieltje, België | fosgeengas | Duitsland | onbekend | Eerste Wêreldoorlog |
| 15 Julie 1917 | Wieltje, België | mosterdgas | Duitsland | 87 | Eerste Wêreldoorlog |
| 20 Julie 1917 | Ieper, België | mosterdgas | Groot-Brittanje | 75 | Eerste Wêreldoorlog |
| 1926 | Al Hoceima (stad), Spaans-Marokko | mosterdgas | Spanje | onbekend | Rifopstand |
| 1934 | Ethiopië | mosterdgas | Italië | onbekend | Tweede Italiaanse-Ethiopiese Oorlog |
| 1941 | China | mosterdgas | Japan | onbekend | Tweede Wêreldoorlog |
| 1967 | Jemen | mosterdgas | Jemen | onbekend | Noord-Jemeniese burgeroorlog |
| 11 Maart 1985 | Qurna, Irak | Sarin, mosterdgas | Irak (teen Iran) | 7 500 | Irak-Iranoorlog |
| 9 Januarie 1986 | Shalamcheh, Iran | mosterdgas | Irak | 90 | Irak-Iranoorlog |
| 16 Maart 1988 | Halabja, Irak | Sarin, mosterdgas | Irak (teen die Koerde) | 5 000 | Irak-Iranoorlog |
| 20 Maart 1995 | Tokio, Japan | Sarin | Aum Shinrikyo | 13 | Terrorisme |
| 21 Augustus 2013 | Ghouta, Sirië | Sarin | ? | 1 729 (hoogste skatting) | Siriese Burgeroorlog |
| 4 April 2017 | Khan Shaykhun[28], Sirië | Sarin | Assad-regime (betwyfeld) | ongeveer 92 | Siriese Burgeroorlog |
| 4 Maart 2018 | Salisbury, Verenigde Koninkryk[29] | novitsjok | onbekend | 1 | Vergiftiging van Sergej en Joelia Skripal. |
Verwysings
wysig- ↑ "Brief Description of Chemical Weapons". Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons (in Japannees). Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 September 2018. Besoek op 21 Oktober 2014.
- ↑ Article 23. wikisource.org.
- ↑ (29 Julie 1899).
- ↑ (July 29, 1899).
- ↑ Shrivastav, Sanjeev Kumar (Januarie 2010).
- ↑ High Contracting Parties to the Geneva Protocol Geargiveer 6 September 2013 op Wayback Machine. sipri.org.
- ↑ Status as at: 07-11-2010 01:48:46 EDT, Chapter XXVI, Disarmament Geargiveer 7 April 2015 op Wayback Machine. un.org.
- ↑ "Demilitarisation" (in Engels). Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 September 2018. Besoek op 29 Maart 2014.
- ↑ Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons (home page). opcw.org.
- ↑ "Converting Former Soviet Chemical Weapons Plants" (PDF).
- ↑ (8 November 2010).
- ↑ "Public Law 99-145 Attachment E" (PDF).
- ↑ "FM 3-9 (field manual)" (PDF).
- ↑ "FM 8-285 (field manual)" Geargiveer 3 Maart 2016 op Wayback Machine (PDF).
- ↑ "Umatilla Chemical Depot (press release)" Geargiveer 16 Augustus 2011 op Wayback Machine.
- ↑ "TextHandbook-EforS.fm" (PDF).
- ↑ "[2.0] A History Of Chemical Warfare (2)".
- ↑ Mustard Disaster at Bari Geargiveer 11 November 2013 op Wayback Machine. osd.mil.
- ↑ "Naval Armed Guard: at Bari, Italy" Geargiveer 12 Januarie 2008 op Wayback Machine.
- ↑ "Text of the Biological and Toxin Weapons Convention". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 September 2013. Besoek op 8 Maart 2016.
- ↑ "IS MILITARY RESEARCH HAZARDOUS TO VETERANS' HEALTH?
- ↑ "Brook Island Trials of Mustard Gas during WW2".
- ↑ "007 Incapacitating Agents".
- ↑ U.S. Army Public Health Command Chemical Warfare Agents webpage. http://phc.amedd.army.mil/topics/envirohealth/em/Pages/CWA.aspx Geargiveer 16 November 2015 op Wayback Machine.
- ↑ Alternative technologies for the destruction of chemicam agents and munitions.
- ↑ "Beyond the Chemical Weapons Stockpile: The Challenge of Non-Stockpile Materiel" Geargiveer 8 September 2013 op Wayback Machine.
- ↑ Veterans at Risk: the health effects .
- ↑ Sjabloon:Citeer journal
- ↑ Ivan Ollevier in Londen: "De Britten tillen heel zwaar aan de eerste gifgasaanval in het VK sinds WOII", VRT NWS, 14 maart 2018.