Christophe Plantin

Christophe Plantin, of Christoffel Plantijn in Nederlands, (ca. 1520-1589) was 'n invloedryke humanis, boekdrukker en uitgewer wat in Frankryk gebore is (waarskynlik in Touraine of Saint-Avertin, naby die stad Tours), maar wat hom in 1549 in die stad Antwerpen gevestig het. In 1555 het hy sy eie drukkery oopgemaak. In sy bloeityd het dit 16 drukperse gehad, en meer as 80 mense het daar gewerk.

Vroeë loopbaan

Hy het boekbindery en die boekhandel in Caen geleer, en nadat hy in daardie dorp getrou het, het hy hom in 1549 as boekbinder in Antwerpen gevestig, waar hy gou bekendheid verwerf het as die beste in sy bedryf. 'n Slegte armwond het blykbaar veroorsaak dat hy hom in (ongeveer 1555) op die tipografie toegespits het. Die eerste boek wat uit sy drukkery gekom het, was La Institutione di una fanciulla nata nobilmente, deur J. M. Bruto, met 'n Franse vertaling, en dit is kort daarna gevolg deur baie ander werke in Frans en Latyns, wat as die beste drukwerk van die tyd beskou is, terwyl die meesters van die graveerkuns, wat destyds in Nederland in sy bloeityd was, baie van sy uitgawes geïllustreer het.

In 1562, terwyl Plantin in Parys was, het sy werkers 'n ketterse pamflet gedruk, as gevolg waarvan sy besittings gekonfiskeer en verkoop is. Blykbaar het hy baie van die geld teruggekry, en in 1563 het hy by 'n paar vriende aangesluit en sy onderneming op groter skaal voortgesit. Onder hulle was twee kleinneefs van Daniel Bomberg, wat vir hom die pragtige Hebreeuse drukletters gegee het wat aan daardie beroemde Venesiese drukker behoort het.

Gedurende die Spaanse inval van Vlaandere het Plantin gevlug en tydelik die amptelike drukker van die Universiteit van Leiden in Nederland geword. Hy het in 1585 na Antwerpen teruggekeer en is in 1589 daar dood.

Werke

Sy belangrikste werk is die Biblia Regia, wat tussen 1568 en 1572 gepubliseer is.

Sy uitgawes van die Bybel in Hebreeus, Latyns en Nederlands, sy Corpus juris, Latynse en Griekse klassieke werke en baie ander werke wat gedurende hierdie tyd geproduseer is, is beroemd weens hulle meesterlike vakmanskap en akkuraatheid. 'n Baie groter onderneming is gedurende daardie jare beplan—die produksie van 'n Biblia polyglotta, wat die oorspronklike teks van die Ou en Nuwe Testament op 'n wetenskaplike grondslag sou vasstel. Ondanks teenstand van die geestelikes is hy ondersteun deur koning Filips II van Spanje, wat hom na die geleerde Benito Arias Montano gestuur het om die vernaamste rol in die redaksiewerk te speel. Met sy ywerige hulp is die werk binne vyf jaar voltooi (1569-1573, 8 dele, folio). Plantin het min wins gemaak, maar het die voorreg gekry om alle liturgiese boeke in die state van koning Filips te druk en is ook die titel "prototypo-graphus regius" gegee. Hoewel hy uiterlik 'n getroue seun van die kerk was, het hy tot sy dood aan 'n mistiese ketterse sekte behoort; en daar is nou bewys dat baie van hulle boeke wat sonder die naam van 'n drukker uitgegee is, van sy perse af gekom het, tesame met die misboeke, getydeboeke, ens, vir die Rooms-Katolieke Kerk.

Buiten die Poliglot-Bybel het Plantin in daardie jare baie ander belangrike werke uitgegee, soos uitgawes van St. Augustinus en St. Hieronimus, die botaniese werke van Dodonaeus, Clusius en Lobelius, die beskrywing van die Nederlande deur Guicciardini, ens. In 1575 het sy drukkery meer as 20 drukperse en 73 werkers gehad, buiten omtrent net soveel wat by die huis vir die drukkery gewerk het. Maar in November 1576 het die Spanjaarde die dorp geplunder en gedeeltelik afgebrand, en Plantin moes 'n buitensporige losprys betaal. Hy het 'n tak van sy kantoor in Parys gestig; en toe die Hollandse state 'n tipograaf gesoek het vir die nuut opgerigte Universiteit van Leiden, het hy sy baie kleiner besigheid in Antwerpen aan sy skoonseuns Jan Moerentorf (Jan Moretus) en Frans van Ravelinghen (Raphelengius) oorgelaat en hom daar gevestig.

Nalatenskap

Ná sy dood is die maatskappy oorgeneem deur sy skoonseun, Jan Moretus. Vandag word die gebou waaruit die maatskappy bedryf is, die Museum Plantin-Moretus genoem.

Toe Antwerpen in 1585 onder die mag van die prins van Parma gekom het en sake daar kalmer geword het, het hy die kantoor in Leiden aan Raphelengius oorhandig en na Antwerpen teruggekeer, waar hy tot sy dood, op 1 Julie 1589, gewerk het. Sy skoonseun Moretus en dié se nakomelinge het nog talle betekenisvolle werke "in officina Plantiniana" gedruk, maar van die tweede helfte van die 17de eeu af het die drukkershuis begin agteruitgaan. Dit was egter nog steeds in die besit van die familie Moretus wat alles in die drukkery onaangeraak gelaat het, en toe die stad Antwerpen in 1876 die ou geboue saam met die inhoud gekoop het vir 1 200 000 frank, kon die owerheid met min moeite een van die merkwaardigste museums skep (die Musée Plantin-Moretus, geopen op 19 Augustus 1877).

Bibliografie

Max Rooses, Christophe Plantin imprimeur anversois (Antwerpen, 1882)
Aug. de Backer en Ch. Ruelens, Annates de Vim-primerie Plantinienne (Brussel, 1865)
Degeorge, La Maison Plantin (2de uitg., Brussel, 1878).

Sien ook

Plantin-drukpers

Bronne

Hierdie artikel maak gebruik van feite en teks uit die Encyclopædia Britannica van 1911. Die bron is in die publieke domein.

Vertaal van die ooreenstemmende artikel in die Engelse Wikipedia.