Cola di Rienzo

Nicola Gabrini (1313 - 8 Oktober 1354), algemeen bekend as Cola di Rienzo (Italiaanse uitspraak: [ˈkɔːla di ˈrjentso]) of Rienzi, was 'n middeleeuse Italiaanse politikus en populêre leier wat homself gestyl het as "tribuun van die Roomse mense". Hy was uiters gewild by die bevolking van Rome en vurig anti-establishment. Hy het voorbrand gemaak het vir die afskaffing van pouslike mag en die Vereniging van Italië. Hy is in die 19de eeu beskou as 'n romantiese figuur onder die leiers van liberale nasionalisme, en as voorloper tot die 19de eeuse Risorgimento.

Cola di Rienzo
'n Tekening van Cola wat verskyn het in Collier's New Encyclopedia (1921)
Persoonlike besonderhede
Gebore	Nicola Gabrini (seun van Lorenzo) 1313 Rome, Pouslike State
Sterf	8 Oktober 1354(1354-10-08) (op ongeveer 41-jarige ouderdom) Rome, Pouslike State
Politieke party	Guelph (Pro-Pous)

Standbeeld van Cola di Rienzo in Rome deur Girolamo Masini, 1887

Vroeë loopbaan

Cola is gebore in Rome en was van nederige afkoms. Hy het self beweer dat hy die kind was van Hendrik VII, Keiser van die Heilige Romeinse Ryk, maar in werklikheid was sy ouers onderskeidelik 'n wasvrou en 'n toesighouer van 'n taverne genaamd Lorenzo Gabrini. Sy vader se voornaam is verkort tot Rienzo, en sy eie, Nicola, na Cola; vandaar die naam Cola di Rienzo, van Rienzi, soos hy algemeen bekendstaan.

Hy het sy vroeë jare in Anagni deurgebring. Nadat hy oor die Latynse skrywers, historici, redenaars en digters opgelees het, en sy gedagtes gevoed het met verhale oor die glorie en die mag van Antieke Rome, het hy die taak opgeneem om sy geboortestad, wat op daardie stadium in agteruitgang en ellende gedompel was, te herstel, nie net tot goeie orde nie, maar selfs tot haar ongerepte grootsheid en glorie. Sy ywer vir hierdie werk is versnel deur die begeerte om sy broer se dood te wreek, wat deur 'n adelike vermoor is.

Rienzi beloof om geregtigheid te bekom vir die dood van sy jong broer, gedood in 'n skermutseling tussen die Colonna- en Orsini-faksie, deur William Holman Hunt, 1848–49

Hy was 'n notaris, en het 'n mate van aansien in die stad gehad. Hy is in 1343 na Pous Clemens VI in Avignon gestuur om 'n opdrag uit te voer en het sy pligte met bekwaamheid en sukses nagekom, en hoewel die vrymoedigheid waarmee hy die aristokratiese heersers van Rome verwerp het die vyandskap en grimmigheid van dié magtige persone tot gevolg gehad het, het hy die guns en agting van die pous gewen, wat hom 'n amptelike posisie aan sy hof gegee het.

Leier van die opstand

Toe hy in omstreeks 1344 na Rome terugkeer het, het hy drie jaar lank gewerk aan die groot visie van sy lewe: die herstel van die stad na haar voormalige glorie en magsposisie. Hy het 'n groep ondersteuners bymekaargemaak, planne is opgestel, en mettertyd is alles in gereedheid gebring vir die opstand.

Die adellikes het die stad verlaat of weggekruip, en 'n paar dae later het Rienzo die titel van tribuun aangeneem (Nicholaus, severus et clemens, libertatis, pacis justiciaeque tribunus, et sacræ Romanæ Reipublicæ liberator).

Tribuun van Rome

Cola het die stad met 'n ystervuis regeer, wat in skelle kontras gestaan het met die onlangse skrikbewind en wanorde. As gevolg van sy leierskap is die tribuun by Sint Petrus ontvang met die himne Veni Creator Spiritus, terwyl die digter Petrarch hom aangespoor het om sy groot en edele werk voort te sit, en hom geluk gewens het met sy prestasies. Petrarch het hom die nuwe Camillus, Lucius Junius Brutus en Romulus genoem. Al die adellikes het hul onderworpe gestel aan sy gesag, alhoewel met groot teësinnigheid; rowers is van die deurgangspaaie verwyder; en rustigheid is by die huis herstel; streng voorbeelde van geregtigheid en bestraffing het oortreders geïntimideer; en die tribuun is deur die hele volk as die bestemde redder van Rome en Italië beskou.

Poging om Italië te verenig

In Julie het hy in 'n dekreet die soewereiniteit van die Romeinse volk oor die ryk afgekondig, maar dit is voorafgegaan deur sy selfopgelegde taak om die gesag van Rome oor die stede en provinsies van Italië te herstel, met ander woorde om die stad weer caput mundi te maak. Hy het briewe aan Italië se stede geskryf waarin hulle gevra is om verteenwoordigers na 'n vergadering te stuur wat op 1 Augustus sou plaasvind; wanneer die stigting van 'n groot federasie onder die hoof van Rome oorweeg sou word. Op die vasgestelde dag het 'n aantal verteenwoordigers opgedaag. Cola het 'n edik uitgevaardig (wat verwys het na Keiser Lodewyk die Beier en sy mededinger Keiser Karel IV, asook die keiserlike elektors en alle ander betrokkenes in die geskil) om voor hom te verskyn sodat hy sy uitspraak kon lewer.

Die volgende dag is die fees van Italië se Eenheid gevier, maar nóg hierdie gebeurtenis, nóg die vorige vergadering, het egter enige praktiese resultate gehad. Cola se mag is egter erken in die Koninkryk van Napels, vanwaar beide Joan I van Napels en haar bitter vyand, Louis I van Hongarye, 'n beroep op hom gedoen het vir beskerming en hulp. Op 15 Augustus is hy met groot prag en praal as Tribuun gekroon. Ferdinand Gregorovius vermeld dat hierdie seremonie "die fantastiese karikatuur was waarmee die ryk van Karel die Grote beëindig is. 'n Wêreld waar politieke aksie in so 'n gedaante verteenwoordig word, was [volgens hom] ryp vir omverwerping, of kon slegs gered word deur 'n groot geestelike hervorming."

Einde van sy heerskappy

Hy het vir Stefano Colonna gevange geneem, maar hom en 'n paar ander baronne wat neerhalend oor hom gepraat het vrygelaat. Sy mag was egter reeds aan't kwyn.

Cola di Rienzo se karakter is al beskryf as bestaande uit 'n kombinasie van kennis, welsprekendheid en entoesiasme vir geîdealiseerde uitnemendheid, teenoor geveinsdheid, onkunde van die mens en onbestendigheid. Namate die laasgenoemde eienskappe veral opvallend geword het, het dit sy deugde verduister en veroorsaak dat die voordele van sy heerskappy vergeet is. Sy uitspattige geveinsdheid het bespotting teweeggebring. Sy regering was duur om te onderhou, en om die uitgawes te dek was hy verplig om swaar belastings te hef. Hy het die Pous in die verleentheid gestel deur sy arrogansie en trots; en beide Pous en Keiser deur sy voorstel om 'n nuwe Romeinse Ryk op die been te bring, waarvan die soewereiniteit direk op die wil van die mense sou berus. In Oktober het Pous Clemens die mag aan 'n legaat gegee om hom te onttroon en te verhoor, en Cola se einde was duidelik in sig.

Die verbanne adellikes is hierdeur gesterk en het troepe bymekaargemaak vir 'n inval. Oorlog het in die omstreke van Rome uitgebreek. Cola di Rienzo het egter bystand van Lodewyk van Hongarye en andere ontvang, en op 20 November het sy magte die adellikes verslaan in die Slag van Porta San Lorenzo, net buite die Porta Tiburtina. Die Tribuun het egter nie self aan die geveg deelgeneem nie, maar sy grootste vyand, Stefano Colonna, is daartydens gedood.

Hierdie oorwinning kon egter nie Cola se onvermydelike lot verander nie. Hy het sy tyd aan onbenullighede spandeer, terwyl die pous hom in 'n bul as 'n misdadiger, 'n heiden en 'n ketter verwerp het, totdat hy, verskrik deur 'n ligte steurnis op 15 Desember, sy regering geabdikeer en uit Rome gevlug het. Hy het skuiling in Napels gesoek, maar spoedig die stad verlaat en meer as twee jaar in 'n Italiaanse klooster in die berge deurgebring.

Lewe in aanhouding

Nadat hy uit sy ballingskap getree het, het Cola in Julie 1350 na Praag gereis en homself op die beskerming van Keiser Karel IV beroep. Hy het die tydelike mag van die pous verwerp en die Keiser gesmeek om Italië, en veral Rome, van hul onderdrukkers te verlos; maar ongeag hiervan het Karel hom vir meer as 'n jaar in die tronk gegooi in die vesting van Raudnitz, en hom toe aan Pous Clemens oorgehandig.

By Avignon, waar hy in Augustus 1352 verskyn het, is Cola deur drie kardinale verhoor en ter dood veroordeel, maar die vonnis is nie uitgevoer nie, en hy het in die tronk gebly, ten spyte van Petrarch se smeekbedes vir sy vrylating.

In Desember 1352 het Pous Clemens VI gesterf. Sy opvolger, Pous Innocentius VI, wat gretig was om die adellike heersers van Rome 'n slag toe te dien, het di Rienzi begenadig en vrygelaat, aangesien hy in die voormalige tribuun 'n uitstekende persoon gesien het om hierdie doel te verwesenlik.

Senator van Rome

Die pous het Cola toe saam met die legaat, Kardinaal Albornoz, na Italië gestuur en aan hom die titel van Senator verleen. Nadat hy 'n paar huursoldate bymekaar gekry het, het Cola Rome in Augustus 1354 binnegegaan, waar hy met groot blydskap ontvang is en vinnig sy vorige magsposisie herwin het.

Maar hierdie laaste ampstermyn was bestem om selfs korter as sy vorige een te wees. Nadat hy tevergeefs die vesting van Palestrina beleër het, het hy na Rome teruggekeer, waar hy op verraderlik wyse die huursoldaat Giovanni Moriale (wat met sy lewe daarvoor geboet het) gevange geneem het. Deur verdere wrede en arbitrêre dade het hy gou die guns van die volk verloor. Hul passies is vinnig opgewek, en 'n rumoer het op 8 Oktober uitgebreek. Cola het probeer om hulle aan te spreek, maar die gebou waarin hy gestaan het is aan die brand gesteek. Terwyl hy in vermomming probeer ontsnap het, is hy deur die gepeupel vermoor.

Nalatenskap

Die Casa di Rienzi voor die opening van die Via del Mare in 'n waterkleur skildery deur Ettore Roesler Franz (omstreeks 1880).

Epistolario di Cola di Rienzo

Cola di Rienzo is die held van een van die mooiste van Petrarch se odes getiteld Spirito gentil.

Aangesien hy die afskaffing van die Pous se mag sowel as die unifikasie van Italië voorgestaan het, het Cola in die 19de eeu weer opgeduik as romantiese figuur onder liberale nasionaliste. Hy is beskou as 'n voorloper tot die 19de eeuse Risorgimento, wat uiteindelik albei die voorgenoemde doelstellings bereik het. In die proses is hy herverbeel as "'n romantiese stereotipe van die geïnspireerde dromer, wat 'n nasionalistiese toekoms voorsien".

Cola di Rienzo se lewe en lot vorm die onderwerp van 'n roman deur Edward Bulwer-Lytton (1835), en tragiese toneelstukke deur Gustave Drouineau (1826), Mary Russell Mitford (1828), Julius Mosen (1837), en Friedrich Engels (1841). Hy is ook die onderwerp van enkele verse uit Lord Byron se Childe Harold's Pilgrimage (1818).

Richard Wagner se eerste suksesvolle opera, Rienzi (Dresden, 1842), wat gebaseer is op Bulwer-Lytton se roman, betrek Cola as sentrale figuur. Verdi, wat onbewus was van die Dresden-produksie en 'n vurige en anti-klerikale patriot van die Risorgimento was, het ook 'n komposisie oor Cola di Rienzo oorweeg.

In 1873 - slegs drie jaar nadat die nuwe Koninkryk van Italië Rome by die pouslike magte gebuit het - is die rione Prati aangelê, met die hoofstraat van die nuwe kwartier wat "Via Cola di Rienzo" geheet het. 'n Stadsplein genaamd die Piazza Cola di Rienzo is ook aangelê. Die naamgewing is interessant aangesien dié straat die Tiber verbind met die Vatikaanstad - wat destyds die hoofkwartier van die Katolieke Kerk was, wat hom nog lank nie versoen het met die verlies van sy mag nie.

In 1877 is 'n standbeeld van die tribuun deur Girolamo Masini aan die voet van Rome se Kapitool-heuwel opgerig. In Rome, in die rione Ripa naby die Bocca della Verità, staan daar steeds 'n huis uit die middeleeue met baksteenversiering wat onderskei word deur die benaming, "Die Huis van Pilatus". Die huis word tradisioneel ook as die huis van Cola di Rienzo beskou (dit behoort eintlik aan die Crescenzi-familie, wat van patrisier-afkoms is).

Die Ierse digter en dramaturg John Todhunter het in 1881 'n drama getiteld The True Tragedy Of Rienzi, Tribune Of Rome geskryf. Dit is Shakespeariaans in styl en is grotendeels histories akkuraat.

Cola se briewe, geredigeer deur A. Gabrielli, is in Volume vi. van die Fonti per la storia d'Italia gepubliseer (Rome, 1890).

Eksterne skakels

• Treasure Seekers: In die shadow of Ancient Rome Dokumentêre video oor die legende van Cola di Rienzo

Verdere leesmateriaal

• Ferdinand Gregorovius, Geschichte der Stadt Rom im Mittelalter.
• T. di Carpegna Falconieri, Cola di Rienzo (Roma, Salerno Editrice, 2002).
• Ronald G. Musto, Apocalypse in Rome. Cola di Rienzo and the politics of the New Age (Berkeley & Los Angeles, University of California Press, 2003).
• Christopher Hibbert Rome: the Biography of a City, 1985, 97–105.
• Collins, Amanda L., Greater than emperor: Cola di Rienzo (ca. 1313–54) and the world of fourteenth century Rome (Ann Arbor, MI, 2002) (Stylus. Studies in medieval culture).
• Collins, Amanda L., "The Etruscans in the Renaissance: the sacred destiny of Rome and the Historia Viginti Saeculorum of Giles of Viterbo (c. 1469–1532)," Historical Reflections. Réflexions Historiques, 27 (2001), 107–137.
• Collins, Amanda L., "Cola di Rienzo, the Lateran Basilica, and the Lex de imperio of Vespasian," Mediaeval Studies, 60 (1998), 159–184.
• Beneš, C. Elizabeth, "Mapping a Roman Legend: The House of Cola di Rienzo from Piranesi to Baedeker," Italian Culture, 26 (2008), 53–83.
• Beneš, C. Elizabeth, "Cola di Rienzo and the Lex Regia," Viator 30 (1999), 231–252.