Friedrich Engels
Friedrich Engels (Barmen (Wuppertal), 28 November 1820 – Londen, 5 Augustus 1895) was 'n Duitse industrialis, sosiale wetenskaplike, outeur, politieke teoretikus, filosoof en stigter van die Marxistiese teorie saam met Karl Marx. In 1845 publiseer hy Die Lage der arbeitenden Klasse in England (Die Toestand van die Arbeidersklasse in Engeland), gebaseer op persoonlike waarnemings en navorsing. In 1848 was hy mede-outeur van die Manifest der Kommunistischen Partei (Kommunistiese Manifes) saam met Karl Marx, en later ondersteun hy Marx finansieel om navorsing te doen en Das Kapital (Die Kapitaal) te skryf. Na Marx se dood het hy die tweede en derde deel verwerk. Daarbenewens het Engels Marx se notas oor die Theorien über den Mehrwert (Teorieë oor die surpluswaarde) georganiseer en dit is later gepubliseer as die "vierde deel" van das Kapitaal.
| Friedrich Engels | |
| |
| Gebore | 28 November 1820 Barmen, Koninkryk Pruise |
|---|---|
| Oorlede | 5 Augustus 1895 (op 74) Londen, Engeland |
| Nasionaliteit | Duits |
| Vakgebied | Politieke filosofie, ekonomie, klasstryd, kritiek op kapitalisme |
| Alma mater | Universiteit van Berlyn (geen graad nie)[1] |
| Bekend vir | Vervreemding en uitbuiting van die werker, historiese materialisme |
| Beïnvloed deur | Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Ludwig Feuerbach, Max Stirner, Adam Smith, David Ricardo, Karl Marx, Jean-Jacques Rousseau, Johann Wolfgang von Goethe, Charles Fourier, Moses Hess, Lewis H. Morgan, Herakleitos |
| Handtekening | 
|
Biografie
wysig
Engels is gebore in Barmen (die huidige Wuppertal) as die oudste seun van 'n suksesvolle Duitse tekstielbaron. As jong man is hy deur sy vader na Engeland gestuur om sy katoenfabriek in Manchester te help bestuur. Geskok deur die grootskaalse armoede het hy 'n verslag geskryf wat in 1845 gepubliseer is onder die naam Die Lage der arbeitenden Klasse in England in 1844'.
In dieselfde jaar begin Engels artikels vir 'n koerant genaamd 'die Duits-Franse jaarboeke' wat gepubliseer is deur Karl Marx in Parys. Na hul eerste persoonlike ontmoeting het hulle agtergekom dat hulle dieselfde idees gehad het oor kapitalisme en hulle het besluit om saam te gaan werk. Die artikels van Engels inspireer Marx om die ekonomiese teorieë te bestudeer. Nadat Marx uit Frankryk in Januarie 1845 verban is, besluit die twee om na België om te verhuis, wat destyds meer verdraagsaam was teenoor die vryheid van meningsuiting as ander lande in Europa.
In Julie 1845 het Engels vir Marx saamgeneem na Engeland. Daar ontmoet hy 'n Ierse werkster genaamd Mary Burns. Hy sou met haar saam wees tot haar dood, hierna het hy 'n verhouding met haar suster Lizzie. Hierdie vroue sou hom in kontak bring met die Chartistebeweging, waarvan Engels verskeie leiers ontmoet, onder wie George Harney. Engels en Marx het teruggekeer na Brussel in Januarie 1846 waar hulle die '‘Communistische Correspondentie-Comité’ gestig het. Die idee was om sosialistiese leiers uit die heel Europa te verenig. Beïnvloed deur Marx se idees hou die sosialiste in Engeland 'n byeenkoms waar hulle 'n nuwe organisasie genaamd die Bond van Kommuniste gevorm het. Engels tree hierby op as verteenwoordiger en het baie invloed op die ontwikkelende strategie van die bond.
In 1847 begin Engels en Marx saam 'n pamflet te skryf. Dit was gebaseer op Engels se 'Die beginsels van kommunisme '. Die pamflet van 12 000 woorde is voltooi in ses weke en op so 'n manier geskryf om kommunisme vir 'n wye publiek verstaanbaar te maak. Dit is die 'Kommunistiese Manifes' genoem en is gepubliseer in Februarie van die Revolusiejaar 1848. In Maart is sowel Engels as Marx uit België verban. Hulle het verhuis na Keulen en begin daar die radikale koerant die Neue Rheinische Zeitung uit te gee.
Engels was 'n aktiewe deelnemer aan die opstand in Elberfeld tydens die Revolusie van 1848. Hy het in die Baden-veldtog teen die Pruise (Junie / Julie 1849) as persoonlike adjudant van Augustus Willich wat die leier was van 'n Vrykorps wat deelgeneem het aan die opstand in Baden.
In 1849 word beide Marx as Engels gedwing om Duitsland te verlaat waarna hulle na Londen verhuis het. Die Pruisiese owerhede het probeer om die Britse regering te oorreed om die twee mans te verban, maar premier John Russell het geweier om dit te doen. Met net die geld wat Engels kon bekom, leef die familie Marx in uiterste armoede.
Om Marx van 'n inkomste te kan voorsien, keer Engels terug na die fabriek in Manchester om vir sy vader te werk voordat hy in 1870 na Londen verhuis. Na Marx se dood in 1883 het Engels 'n groot deel van die res van sy lewe aan die vertaling en aanpassing van Marx se geskrifte gespandeer. Hy het egter ook baie bygedra tot die feminisme waarby hy sê dat die konsep van 'n monogame huwelik te maak het met die ekonomiese omstandighede van die menslike ontwikkeling. In sy boek "Die oorsprong van die familie, van die besonderse eiendom en van die staat" lê hy 'n verband tussen die ekonomiese en politieke ontwikkelinge en die organisasie van die opvoeding en die seksualiteit vanaf die oertyd tot die negentiende eeu.
Friedrich Engels sterf in Londen in 1895.
Bibliografie
wysig'n Bibliografie van Engels se werkeː
- 1845 – Die toestand van die arbeidersklasse in Engeland.
- 1847 – Ontwerp van die kommunistiese geloofsbelydenis.
- 1847 – Beginsels van Kommunisme.
- 1875 – Die Duitse Boereoorlog.
- 1876 – Die rol van die arbeid in die oorgang van aap na mens.
- 1877 – Die heer Eugen Dührings omwenteling van die wetenskap (ook bekend as Anti-Dühring).
- 1880 – Die ontwikkeling van die sosialisme van utopie tot wetenskap.
- 1884 – Die oorsprong van die familie, van die partikulere eiendom en van die staat.
- 1885 – Oor die geskiedenis van die Bond van Kommuniste.
- 1886 – Ludwig Feuerbach en die einde van die klassieke Duitse filosofie.
- 1888 – Voorwoord vir die Engelse uitgawe van die Kommunistiese Manifes.
- 1892 – Voorwoord tot Die armoede van die filosofie.
- 1895 – Straatgevegte, barrikades en opstand.
Saam met Karl Marx
wysig- 1845–1846 – Die Duitse Ideologie (postum, 1932)
- 1848 – Manifest van die Kommunistiese Party
Verwysings
wysig- ↑ (en) Norman Levine, Divergent Paths: The Hegelian Foundations of Marx's Method, Lexington Books, 2006, bl. 92: "the Young never graduated from the gymnasium, never went to university..."
Bron
wysig- Hierdie artikel is vertaal uit die Nederlandse Wikipedia
Eksterne skakels
wysig
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Friedrich Engels.
