Ludwig Feuerbach
Ludwig Andreas Feuerbach (Landshut, 28 Julie 1804 – Rechenberg-Neurenberg, 13 September 1872) was 'n Duitse filosoof.
| Ludwig Feuerbach | |
| |
Portret van Ludwig Feuerbach in 1872
| |
| Geboortenaam | Ludwig Andreas von Feuerbach |
|---|---|
| Gebore | 28 Julie 1804 Landshut, Beiere |
| Oorlede | 13 September 1872 (op 68) Reichenberg naby Neurenberg, Duitse Keiserryk |
| Nasionaliteit | Duits |
| Vakgebied | Godsdiens en Christendom |
| Alma mater | Universiteit van Heidelberg Universiteit van Erlangen (Dr.phil.habil., 1828) |
| Bekend vir | Geloof as die uiterlike projeksie van menslike innerlike aard |
| Beïnvloed deur | Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Karl Daub, Friedrich Schleiermacher, Friedrich Heinrich Jacobi |
| Invloed op | Karl Marx, Friedrich Engels, Max Stirner, Friedrich Nietzsche, Martin Buber, Bruno Bauer, Richard Wagner |
| Handtekening | 
|
Nalatenskap wysig
Ludwig Feuerbach was 'n filosoof wat homself ten doel gestel het om die mens weer in materiële denke te vestig. Hy is ook die grondlegger van die moderne sekulêre denke. Op die gebied van godsdiensfilosofie kom hy met twee opvattings voorendag:
- God is 'n projeksie van die mens.
- Daar is 'n alomvattend beginsel. Hier stel hy die strewe na geluk sentraal.
Feuerbach sien religie as slegs 'n bevrediging van 'n verlange van die mens. Hy beskou religie as 'n kompensasie vir beperktheid en eindigheid. Godsdiens is volgens Feuerbach niks meer as 'n illusie nie. Hy pleit vir 'n beskawing wat nié gebaseer is op religie nie maar op die natuurwetenskap.
'n Belangrike werk van Feuerbach is Gedanken über Tod und Unsterblichkeit. Hierin stel hy dat die geloof in onsterflikheid – soos dit in die westerse godsgeloof voorkom – slegs 'n gedagte is van die mens waaruit dit blyk dat dié sy subjektiewe vermoëns oorskat. Hiermee vestig Feuerbach 'n basis vir 'n gedagte binne die eksistensialisme dat die mens van homself/haarself afhanklik is.
In sy boek Das Wesen des Christentums (oorspronklike spelling: Das Wesen des Christenthums) (1841) betoog hy, nogmaals, dat die idee van die opperwese nie meer is as die projeksie na buite toe van sy/haar innerlike natuur. Dit het 'n sterk invloed op die denke van Karl Marx gehad, veral waar dit oor die vervreemdingsteorie aangaan, en ook op Joseph Dietzgen en Max Stirner.Feuerbach stel, in navolging van die Franse dokter La Mettrie 'n eeu vroeër, dat die menslike organisme nie 'n hoër wese soos die siel vereis nie.
Feuerbach het 'n materialistiese vertrekpunt maar word desondanks deur Marx, die grondlegger van historiese materialisme en historiese determinisme, in sy Stellingen over Feuerbach op hierdie punt hewig gekritiseer, omdat Feuerbach volgens hom nie die politieke gevolge van sy werk insien nie.
Filosofie van Feuerbach wysig
Feuerbach maak deel uit van die linkse- hegeliane. Hulle was jong Duitse intellektuele wat weliswaar die dialektiek van Hegel waardeer, maar sy idealisme en metafisika breedvoering kritiseer. Ook Feuerbach lewer kritiek teenoor Hegel se godsdiensideaal. Hegel skryf dat God van homself vervreemd raak toe Hy die mens skep. Feuerbach draai die bewering om. Hy skryf dat die mens van homself/haarself vervreemd raak toe hy/sy God skep. Hy beweer selfs dat die geloof in God en die heilige familie die oorsaak van alle disharmonie op aarde is.
Hy gebruik die hegeliaanse dialektiek vir die redenasie. Hy beskou die hemelse en harmonieuse familie as die tese. Die aardse en ontwrigte familie as die antitese. Ten slotte vorm dit die aardse harmonieuse familie as sintese, deur die hemelse familie en ook God te vergeet. Deur te besef dat harmonie wel op aarde moontlik is, verdwyn die ontwrigting vanself.
Hierdie stelling word deur Karl Marx, wie vir Feuerbach aanvanklik bewonder, as 'n utopie beskou. Buitendien beskuldig Marx Feuerbach van kripo-idealisme. Want volgens Marx was die filosofie van Feuerbach geensins materialisties nie, maar nog altyd idealisties. Volgens Marx beskou Feuerbach die mens as 'n abstrakte, statiese en eensame wese, want hy hou nie rekening met die geskiedenis en die klasseposisie van mense nie. Feuerbach beweer dat die mens sy Gode geskep het om liefde met almag saam te voeg, terwyl Marx beweer dat die mens sy God geskep het as gevolg van onderdrukking. Marx dink dat religie sou verdwyn deur kollektiewe klassestryd en die rewolusie, terwyl Feuerbach vind dat elke individu sy geluk moes soek in die werklike wêreld en nie in 'n goddelike surrogaat nie.
Feuerbach oor die siel wysig
Volgens Feuerbach is die siel of gees nou verbind met die liggaam en dus nie 'n ander hoër wese nie. Netso is daar geen God agter die natuur nie volgens Feuerbach. Die sielkunde is daarby gerig op subjektiewe ervarings, kortom die innerlik beleefde sielslewe. Die geestelike is dus eindelik 'n illusie wat voortspruit uit 'n subjektiewe waarneming. Objektief gesien is die siel die produk van die ingewikkelde werking van die brein, wat die onderwerp is van die fisiologie.
Literatuur wysig
- C.A. van Peursen. Lichaam, ziel, geest. Inleiding tot een wijsgerige antropologie. Bijleveld, Utrecht 1978.
- Ludwig Feuerbach. The Essence of Christianity (2008).Vertaal deur George Eliot. Cosimo Classics. New York.
Eksterne skakels wysig
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Ludwig Feuerbach.
