Dwight D. Eisenhower

Dwight David Eisenhower
34ste President van die Verenigde State
Ampstermyn	20 Januarie 1953 – 20 Januarie 1961
Voorganger	Harry S. Truman
Opvolger	John F. Kennedy
Geboortedatum	14 Oktober 1890
Geboorteplek	Denison, Texas
Sterftedatum	28 Maart 1969
Sterfteplek	Washington, D.C.
Eerste Dame	Mamie Doud Eisenhower
Politieke party	Republikein
Visepresident	Richard Nixon
Handtekening

Dwight David Eisenhower (14 Oktober 1890 – 28 Maart 1969) was 'n voormalige vyf-ster Generaal van die Leër van die Verenigde State van Amerika en 'n Amerikaanse politikus wat as die vier-en-dertigste President van die Verenigde State gedien het, vanaf 1953 tot 1961. Tydens die Tweede Wêreldoorlog was hy die opperbevelvoerder van die Geallieerdes van die Tweede Wêreldoorlog in Europa, en was verantwoordelik vir die beplanning en toesighouding van die inval van Frankryk en Duitsland in 1944-45. In 1951 het hy die eerste opperbevelvoerder van NAVO geword.

As 'n Republikein is hy verkies as die 34ste President van die Verenigde State van Amerika en het hy twee volle termyne gedien. Hy het as president die Koreaanse Oorlog beëindig, druk op die Sowjetunie uitgeoefen tydens die Koue Oorlog, kernwapens 'n hoë verdedigingsprioriteit gemaak, die Ruimtewedloop geloods, die Amerikaanse "Social security"-program uitgebrei en die "Interstate Highway"-stelsel begin. Tydens sy ampstermyn het Alaska (3 Januarie 1959) en Hawaii (21 Augustus 1959) die 49ste en 50ste deelstate van die Verenigde State van Amerika geword.

Presidentskap

Tydens die presidentsverkiesing van 1952 sou die gevestigde president Harry S. Truman nie meer vir herverkiesing kwalifiseer nie. Op soek na 'n opvolger, is Eisenhower in die herfs van 1951 deur Truman genader of hy sou belangstel in die Demokratiese kandidatuur. Eisenhower het ontwykend geantwoord, maar 'n paar maande later, toe hy hom by die Republikeinse partylys in New Hampshire geregistreer het, het Truman geweet wat sy antwoord is. Die generaal het nou oorgegaan na die Grand Old Party en die Republikeinse benoeming van die konserwatiewe Robert Taft gewen. Intussen het die sittende president Truman 'n geskikte presidentskandidaat in Adlai Stevenson, die goewerneur van die staat Illinois, gevind wat deur die intellektuele op die hande gedra is. Na 'n mate van weerstand verklaar hy homself gereed om te staan vir die Demokratiese party. Eisenhower het Stevenson egter met 'n groot meerderheid geklop.

Alhoewel Eisenhower belasting verlaag het en gehoop het om die rol van die federale regering te beperk, het spanning in die wêreld gedurende die Koue Oorlog daartoe gelei dat hy groot begrotings vir militêre doeleindes aangevra het. Dit was die hoogste verdedigingsbegroting wat nog ooit in vredestyd aan die Kongres voorgelê is. Eisenhower het ook die verkiesing in 1956 gewen, met selfs 'n groter oorwinning oor Stevenson.

Sosiale beleid

In 1957 neem Eisenhower 'n gedenkwaardige besluit op die gebied van sosiale beleid. Hy het 'n beslissing van die Hooggeregshof afgedwing om te verseker dat die aparte skole vir blankes en swartes afgeskaf word. Orval Faubus, goewerneur van Arkansas, het 'n beroep op die nasionale wag gedoen om te verhoed dat wit en swart leerders dieselfde skool in Little Rock bywoon. Eisenhower het sodanige optrede teengegaan en federale troepe ontplooi om te verhoed dat segregrasie steeds in Arkansas se skole toegepas word.

Koue Oorlog-era

In 1953, na die dood van die Sowjetleier Stalin, het Eisenhower na geleenthede gesoek vir "ontspanning" in die Koue Oorlog met die lande agter die Ystergordyn. Hy het aan bewind gekom op die hoogtepunt van die heksejag teen kommuniste, onder leiding van senator Joseph McCarthy. Boonop is Eisenhower se minister van buitelandse sake, John Foster Dulles, fanaties vir die stryd teen wat hy genoem het "die bedreiging vir die wêreld deur revolusionêre kommunisme". Die Verenigde State het dus die nasionalistiese Chinese regering van Chiang Kai-shek op Taiwan ondersteun teen Mao Zedong se Rooi China en die steun vir die korrupte regime in Suid-Viëtnam verhoog, met militêre en ekonomiese steun vir diktatorregerings in die Midde-Ooste om president Gamal Abdel Nasser van Egipte te help teenstaan.

Die internasionale spanning het verlig toe Eisenhower die Sowjetleier Nikita Chroesjtsjof in 1959 op 'n staatsbesoek ontvang het. 'n Ooreengekome terugbesoek is boos deur die Russe gekanselleer nadat 'n Amerikaanse U2-verkennings-(spioenasie)vliegtuig oor Russiese grondgebied afgeskiet is, en die vlieënier Gary Powers gevange geneem is. Ondanks die spanning, kan die presidentskap van Eisenhower steeds gesien word as 'n periode van relatiewe internasionale vrede en welvaart in Amerika.

Literatuur

• Ingrid Baraitre, Eisenhower en zijn generaals, België Lannoo-Tielt, 2008

• Michael Korda, Ike. An American Hero, New York: Harper, 2007