Francis Bacon (wetenskaplike, 1561)

Francis Bacon, 1ste Burggraaf van St Albans (Londen, 22 Januarie 1561 – Highgate, 9 April 1626) was 'n Engelse filosoof, staatsman, advokaat, juris, outeur en pionier van die wetenskaplike metode. Hy dien sowel as prokureur-generaal en Lord Chancellor van Engeland. Hoewel hy die politiek in 1621 verlaat, bly hy tog besonders invloedryk deur sy werke, veral as filosofiese advokaat en beoefenaar van die wetenskaplike metode tydens die wetenskaprewolusie.

Francis Bacon
Portret van Francis Bacon deur Frans Pourbus, in 1617
Gebore	(1561-01-22)22 Januarie 1561 Strand, Londen, Engeland
Oorlede	9 April 1626 (op 65) Highgate, Middlesex, Engeland
Nasionaliteit	Engeland
Vakgebied	Natuurlike filosofie Filosofiese logika
Alma mater	Trinity College, Cambridge Universiteit van Poitiers
Beïnvloed deur	Plato, Aristoteles, Cicero, Niccolò Machiavelli, Michel de Montaigne, Vanoccio Biringuccio, Bernard Palissy, Bernardino Telesio, William Gilbert, Roger Bacon
Invloed op	Thomas Hobbes, Isaac Newton, John Locke, William Petty, Encyclopédistes, Basil Montagu, Thomas Jefferson
Handtekening

Francis Bacon
Lord Hoë-kanselier van Engeland
Ampstermyn 1617 – 1621
Monarg	Jakobus I
Voorafgegaan deur	Thomas Egerton
Opgevolg deur	in kommissie
Prokureur-generaal van Engeland en Wallis
Ampstermyn 1613 – 1617
Monarg	Jakobus I
Voorafgegaan deur	Sir Henry Hobart
Opgevolg deur	Henry Yelverton
Persoonlike besonderhede
Gebore	(1561-01-22)22 Januarie 1561 Strand, Londen, Engeland
Sterf	9 April 1626 (op 65) Highgate, Middlesex, Engeland
Alma mater	Universiteit van Cambridge

Nalatenskap

Bacon word beskou as die vader van die empirisme. Sy werke vestig en populariseer die induktiewe metode vir wetenskaplike ondersoek, wat dikwels die Baconiaanse metode genoem word, of eenvoudig die wetenskaplike metode. Sy eis vir 'n beplande prosedure van die ondersoek van alle dinge, wys 'n nuwe rigting aan in die retoriese en teoretiese aard van die wetenskap, waarvan 'n groot deel van sy opvattings oor die korrekte metodologie tot vandag relevant bly.

Lewe

Sir Francis Bacon, c. 1618

Francis Bacon was die seun van 'n gerespekteerde juris en ook sy moeder kom uit 'n intellektuele familie. Wat opleiding betref volg Bacon in sy vader se voetstappe. Hy studeer regte aan die Universiteit van Cambridge en die Gray’s Inn, een van die vier Londense geregshowe, wat ook studiesentra was. In Cambridge bestudeer hy onder andere werke van Aristoteles en Plato. Dit is waarskynlik hier waar hy kennis maak met die gedagtegoed van pre-Sokrates-denkers. Teen die tyd dat Bacon die universiteit verlaat, het hy die filosofie van Plato verwerp. Tog het hy baie van Plato geleer.

Vanuit Cambridge vertrek Bacon na die Gray’s Inn om sy studie in die regte aan te pak. Hierdie studie staak hy in 1577, omdat hy toe by die ambassadeur van Frankryk gaan werk het. Hy toon besonderse nuuskierigheid vir allerlei aangeleenthede. In 1579 sterf Bacon se vader. Bacon erf slegs 'n klein deel van sy vader se kapitaal (1/50 deel) en sy finansiële situasie word hierdeur nie beter nie. Bacon word tot ridder verklaar in 1603, en verkry sowel die titel graaf van Verulam in 1618, as burggraaf van St Albans in 1621.

Sy lewe word gekenmerk deur twee ambisies: 'n politieke en 'n filosofiese ambisie. In 1621 eindig sy politieke loopbaan omdat Bacon van korrupsie beskuldig word. Hy moes hieroor aftree. Hy sterf in 1626 aan longontsteking wat hy opgedoen het tydens een van sy eksperimente.

Werke

Beeld van Francis Bacon, deur Henry Weekes

Tussen 1607 en 1612 skryf Bacon 12 filosofiese werke. In 1605 publiseer hy die Advancement of Learning. Bacon hoop dat daar hierdeur 'n nuwe soort wetenskap sou ontstaan. Daar blyk egter weinig belangstelling daarvoor te wees. Hy skryf onder andere Thoughts and Impressions waarin hy voorstel dat ondersoekers klein kinders moet wees en dat deur eksperimente en induksie die alfabet van die natuur geleer kan word.

In New Atlantis (1627) stel Bacon in die werk dat daar nie voortgegaan moet word deur gebruik te maak van Plato se rasionalistiese weg (gebaseer op deduksie vanuit in die intellektuele ontdekte absolute) nie, maar dat die mens sy sintuie moet gebruik om tot gevolgtrekkings te kom. Daarnaas is Die Nuwe Atlantis 'n utopiese roman, waarin wetenskap en tegnologie gesien word as bronne van vooruitgang. Tegnologiese deurbrake sorg vir beheersing en aanpassing van die natuur, en lei uiteindelik tot bevordering van gesondheid, rykdom en die menslike geluk.

Bacon werk tussen 1613 en 1619 aan verskillende werke wat bedoel is vir Novum Organum. Hierin voorsien hy sy beskrywing van sy nuwe induksie-wetenskap:

"The senses, to which these particulars are for the most part available, can try the experiment, but only operation can establish the axiom which scientific definition becomes."

Wetenskaplike metode

Bacon het induksie voorgehou as die metode vir wetenskaplike ondersoek, terwyl hy die werking daarvan in detail en met voorbeelde beskryf het. As pionier van die wetenskaplike eksperiment en die opbou van kennis deur empiriese ondersoek het hy 'n groot en blywende invloed op die wetenskap uitgeoefen. Self voer hy egter min eksperimente uit, en maak geen belangrike ontdekkings nie. Uit sy Meditationes Sacrae kom die gesegde scientia potentia est (kennis is mag).

Publikasies

• Essays, 1597
• Colours of Good and Evil,1597
• Meditationes Sacrae, 1597
• The Proficience and Advancement of Learning, 1605
• In felicem memoriam Elizabethae, 'n Lofsang van koningin Elisabeth, 1609
• Novum Organum, 1620
• Astrologia Sana
• The New Atlantis, 1626

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Francis Bacon (wetenskaplike, 1561).