Friedenheim, Belgravia

Friedenheim was ’n Victoriaanse herehuis in die eertydse spogbuurt Belgravia, Johannesburg.

'n Uitsig op Belgravia, Johannesburg, na die ooste met sir Julius Jeppe se herehuis Friedenheim links op die agtergrond teen die heuwel.

Sir Julius Jeppe se woning Friedenheim in Robinsonstraat, Jeppestown (Belgravia), wat vanaf 1916 'n skoolkoshuis gehuisves het, maar in die vroeë 1960's onveilig verklaar en gesloop is.

Nog 'n aansig van die herehuis Friedenheim.

Met die ontdekking van goud aan die Witwatersrand, het Julius Jeppe, sy oudste broer, Carl, en hul vader, Julius Jeppe sr. – wat almal tot in daardie stadium in Pretoria gewoon het – aandag aan prospektering en eiendomsontwikkeling in en om Johannesburg gewy. In 1886 het al die Jeppes van Pretoria na die Goudstad verhuis. 'n Stuk grond bekend as Randjeslaagte (tussen die huidige Commissionerstraat en Hospitaalheuwel) is afgepen deur 'n sindikaat, Jeppe & Ford, wat die Jeppes saam met L.P. Ford besit het. Maar toe mynbou daarop misluk, is dit omskep in dorpspersele teen £15 per standplaas. Die Jeppes en Ford het voorsien dat die stad wes en oos met die lyn van die goudrif sou ontwikkel; daarom het hulle Jeppestown (1889) oos en Fordsburg (1888) wes van die middedorp aangelê. Uit dié ontwikkeling het hulle ryk geword.

Jeppestown is aangelê vir mense van beperkte vermoëns, maar namate dit moeiliker geraak het om eiendom in die gesogte Doornfontein te bekom, is Belgravia omstreeks 1894 oos van Jeppestown aangelê as die wordende stad se tweede spogbuurt. Die eerste huis, in Parkstraat, is egter reeds in 1892 gebou. In dié eksklusiewe buurt, wat selfs tot 1903 beveilig is deur tolhekke op die hoek van Marshall- en Bergstraat om geld vir die paaie se instandhouding in te samel en snags "ongewenste elemente" uit te hou, het sir Julius Jeppe sy herehuis, Friedenheim, in 1895 in Robinstraat laat bou.

Die herehuis is ontwerp deur die firma Carter & McIntosh en gebou deur John Moffat. Dit het ’n enorme veranda van hout gehad aangesien ingevoerde gegote yster nie indertyd beskikbaar was nie. Tydens die Tweede Vryheidsoorlog het die opperbevelvoerder van die Britse magte in Suid-Afrika, lord Kitchener, die huis beset en as sy hoofkwartier gebruik. Ná die oorlog het die mynmagnaat sir Abe Bailey Friedenheim by Jeppe gekoop. So ruim was dit, dat hy 300 gaste kon nooi na sy Nuwejaarspartytjie van 1912.

Die Transvaalse onderwysdepartement het die huis in 1916 aangekoop, waarna dit die koshuis Tsessebe-huis van die Hoër Seunskool Jeppe geword het. Die huis is in die vroeë 1960's onveilig verklaar en gesloop. Al wat daarvan oorbly is die hekke in Robinsonstraat en blykbaar ook die stalle, wat die skool as kleedkamers ingerig het.

Bronne

• (en) Die geskiedenis van die Hoër Seunskool Jeppe op hul webtuiste. URL besoek op 3 November 2017.
• (en) Johannesburg 1912: Jeppestown en Belgravia. URL besoek op 3 November 2017.
• (en) Potgieter, D.J. (ed.) 1970. Standard Encyclopaedia of Southern Africa, volume 2. Cape Town: Nasionale Opvoedkundige Uitgewery (Nasou).