Funduzi

Funduzi
Koördinate:	22°51′0″S 30°18′50″O
Ligging:	Limpopo, Suid-Afrika
Soort:	Binnemeer
Oppervlakte:	1,68 km²
Lengte:	5 km
Breedte:	3 km

Funduzi (Fundudzi) is 'n meer in die noordooste van Limpopo, Suid-Afrika. Die meer saam met die nabygeleë TateVondo-bos speel 'n vername rol in die folklore van die Vendas. Dit is die tuiste van die misterieuse “wit krokodille”.

Ligging

Funduzi lê in 'n afgeleë vallei in die Soutpansberge, noordoos van Makhado (Louis Trichardt) en noordwes van Sibasa. Dit is hoog in die berge geleë en moeilik bereikbaar. Toegang tot die meer word beperk en kan slegs geskied met toestemming van die owerhede in Thohoyandou.

Vorming en grootte

Funduzi word beskou as Suider-Afrika se enigste werklike meer. Dit is in antieke tye gevorm toe 'n reusagtige grondverskuiwing die vloei van die Mutalerivier, 'n boloop van die Limpoporivier, versper het. Die oppervlakte van die meer wissel met die seisoene. Op sy grootste is die meer 5 km lank en 3 km breed. Gewoonlik is dit slegs 3 km lank en 'n halwe kilometer breed. Respek vir die meer deur die Venda en 'n ontmoediging van toerisme dra by tot sy goeie toestand. Swak landboupraktyke, erosie en ontbossing van die omringende berghelling lei egter tot modderige water en die gevaar van toeslikking.

Inheemse volksoorvertelling

'n Venda-legende lui dat 'n melaatse persoon die kraal besoek het waar die meer tans is. Sy versoek om voedsel en skuiling is geweier. Daarop het die melaatse die kraal vervloek en het die hele kraal onder die water verdwyn. Daar word beweer dat daar steeds elke oggend stemme van mense en die gebulk van vee uit die meer opklink. Funduzi beteken dan ook "die meer wat 'n kraal bedek". Die klippe wat die wal van die meer vorm, lê nie dig op mekaar nie. In die reënseisoen lê die water hoog en sypel deur die wal. Dit veroorsaak 'n geruis wat die Venda vertolk as die stem van die ontstoke voorvadergeeste. Om die geeste te kalmeer, word bier, koring en vleis aan hulle geoffer. Oorlewering beweer dat jong meisies ook geoffer is.

Verhale van die Venda lui onder andere ook dat daar in 'n baie droë tydperk na water gesoek is. Toe is die Funduzi ontdek met oorgenoeg water vir mens en dier. Tussen die krokodille was 'n besonder wit een en die toordokters was oortuig dat die geeste van die gestorwe Vendakapteins in daardie krokodil voortleef en dat die geeste hulle na die meer gelei het. Ook woon die god van vrugbaarheid in die gedaante van 'n luislang in die meer. Hulle dors na bier moet eers geles word voordat daar weer 'n goeie oesjaar gaan wees.

Volkskunde

In die Venda-tradisie word die meer as 'n heilige plek beskou en sy water word met groot respek behandel. Niemand mag homself of sy klere daarin was nie. Swem is taboe. Wanneer 'n Venda-persoon die meer nader, buig hy met sy rug na die meer sodat hy die meer deur sy bene sien.

Bronnelys

• Jordaan, S.P. en A.: Die Republiek van Venda. Pretoria: De Jager-HAUM, 1987. ISBN 0-7986-1769-1
• Standard Encyclopaedia of Southern Africa, vol. 5. Kaapstad: Nasou, 1972. ISBN 0-625-00321-7