Wikipedia

Gaius Marius

Romeinse generaal, staatsman en militêre hervormer (157-86 v.C.)

Gaius Marius (* 158/157 v.C. in Cereatae naby Arpinum; † 13 Januarie 86 v.C. in Rome) was 'n Romeinse generaal en staatsman.

Gaius Marius

As homo novus het hy die hoogste politieke ampte in Rome bereik. Gedurende sy loopbaan het hy die konsulaat altesaam sewe keer beklee – meer dikwels as enige man voor hom. Hy het in twee groot militêre konflikte geseëvier, eerstens teen koning Iugurtha van Numidië en tweedens teen die Kimbri, Teutone en Ambrones. Vir hierdie oorwinning is hy vereer as die verlosser van Rome, vader van die vaderland en die derde stigter van Rome ná die vergoddelikte stadstigter Romulus en die legendariese veroweraar van die Galliërs Marcus Furius Camillus.

In opposisie met die Optimates-senatore wat hom teëgestaan ​​het, het hy die Populares-party dikwels polities ondersteun, maar het later baie van sy gewildheid onder die bevolking verloor weens sy eie foute. Teen die einde van sy lewe het sy ambisies in die konflik met Lucius Cornelius Sulla Felix aansienlik bygedra tot die uitbreek van die burgeroorlog, waarin Marius wreed opgetree het voordat hy 'n natuurlike dood gesterf het.

Marius was getroud met Iulia, uit die familie van Iulii Caesares, en was dus die aangetroude oom van Gaius Iulius Caesar, die latere veroweraar van Gallië en lewenslange diktator. Marius en Iulia het 'n seun met dieselfde naam, Gaius Marius die Jongere gehad.

Oorsprong en jeug (158/157–135 v.C.)

wysig

Gaius Marius is in die klein dorpie Cereatae naby die dorpie Arpinum gebore.[1] Sy presiese geboortejaar is onbekend en kan slegs vaagweg bereken word deur terugdatering van die tyd van sy dood. In ouer navorsing - na aanleiding van Plutarchus se stelling - word gewoonlik die jaar 156 v.C. aanvaar. Dit word egter nou as onwaarskynlik beskou en na 157 of 158 v.C. verskuif vanweë ander uitsprake van Plutarchus en Velleius Paterculus.[2]

Marius se pa met dieselfde naam en sy ma Fulcinia het albei uit die plaaslike ridderskap gekom. As deel van die ordo-equester was die Marii-familie deel van die streek se landadel. Dit was 'n deur en deur welgestelde klas, maar hulle het nog glad nie in Rome se amptelike loopbane verskyn nie en was dus nie 'n lid van die senatoriale adel, die politieke leierskap-elite van die Romeinse Republiek nie. Hul posisie kan die beste vergelyk word met dié van 'n landelike grondeienaar. Marius het sy kinderjare en jeug in hierdie omgewing deurgebring.[3]

Loopbaan (134–110 v.C.)

wysig

Marius se openbare loopbaan het met sy militêre diens begin. Hy dien in die jare 134–133 v.C. as 'n ridder onder Publius Cornelius Scipio Aemilianus Africanus by die beleg van Numantia. Marius het homself in baie opsigte onderskei en die erkenning en respek van sy generaal verkry.[4] Aan die einde van sy sowat 10 jaar in die leër het hy daarin geslaag – waarskynlik iewers tussen 131 en 129 v.C.- om as militêre tribuun verkies te word.[5]


Marius is toe terug huis toe en het hom gereed gemaak vir toetrede tot die politieke amp van Rome, die sogenaamde cursus honorum. Dit het dalk met sy verkiesing as quaestor begin, hoewel sy verkiesing en die datum daarvan omstrede is.[6] Sy suksesvolle kandidatuur vir die tribunaat vir die jaar 119 v.C. is egter seker.

Hy het waarskynlik daarby die ondersteuning van die magtige Caecilii Metelli gens gekry, maar het nie hulle kliënt geword nie. As tribuun het hy 'n hervorming van die stemreg bewerkstellig. Die lex Maria de suffragiis is na hom genoem/ Hy het ook 'n gewilde graanwet met sy veto gestop. Dit het hom die reputasie van 'n onversetlike en onafhanklike politikus besorg, maar dit het ook die vooroordele teen hom as homo novus laat toeneem, veral onder die adelstand.[7] Waarskynlik vanweë teenkanting deur die Optimates het hy – waarskynlik in 117 v.C.- die verkiesing as aedile gemis.[8] Hy het egter daarna daarin wel geslaag die pos van praetor in die jaar 115 v.C. te verkry. v.C. in Rome. In 114–113 v.C. het hy - as goewerneur - waarskynlik met die rang van propraetor - die Romeinse provinsie Hispania ulterior geadministreer, wat hy van rowersbendes bevry het.[9]

Militêre suksesse en konsulate (109–100 v.C.)

wysig

Vanaf 109 v.C. was Marius legaat in die Jugurtynse oorlog onder die (pro-)konsul Quintus Caecilius Metellus Numidicus. Hy het daarin geslaag, teen die weerstand van die adel, vir die jaar 107 v.C. om as homo novus tot konsul verkies te word. Hy het in die oorlog teen die Numidiese koning Jugurtha die bevel gekry. Tot op hierdie stadium was die oorlog nie effektief vir Rome nie, maar dit was ook sonder enige groot nederlae. Marius het eers die stad Capsa verower en toe Jugurtha by Cirta verslaan. Met die hulp van sy destydse quaestor Lucius Cornelius Sulla kon hy uiteindelik die oorlog met 'n oorwinning beëindig: Sulla het onderhandel oor die uitlewering van Jugurtha van sy skoonpa Bocchus van Mauritanië, by wie die koning skuiling gevind het.

Sy belangrikste oorwinnings het Marius behaal oor die drie Germaanse stamme van die Teutone, Ambrones en Cimbri, wat Rome twee groot nederlae toegebring het by Noreia in 113 v.C. en Arausio 105 v.C. Dit het in Rome vrees en verskrikking veroorsaak. Die Cimbri en Germane wat dalk uit Jutland en die Noord-Duitse laaglande gekom het, het hulle met die Ambroniërs en Haruden verbonde. Sulla het nou as legaat en militêre tribuun opgetree, later is hy aan Quintus Lutatius Catulus (konsul 102 v.C.) toegewys. In 101 v.C. het Marius die Teutone en Ambrone by Aquae Sextiae in die suide van Gallië (vandag Aix-en-Provence) vernietig en in 101 v.C.. v.C. die Cimbri naby Vercellae in Noord-Italië (vandag Vercelli). Catulus en sy leër het ook aan die Slag van Vercellae deelgeneem; Albei generaals het vir hulself hierdie oorwinning opgeëis. Tydens hierdie oorlog is Marius in weerwil van die tradisionele verbod opnuut vir elke jaar van 104 tot 100 v.C. tot konsul verkies.

Volgens Plutarchus word gesê dat Gaius Marius, as konsul, besluit het dat die arend, die simbool van die hoofgod Jupiter, ook as simbool vir die Senaat en die volk van Rome gebruik kan word.

Weermaghervorming (104–102 v.C.)

wysig

Die weermaghervorming wat hy deurgevoer het, het die oorgang van 'n burgermag-leër na 'n professionele weermag beteken. Dit was 'n deurslaggewende faktor in Marius se groot suksesse. Die beroepsoldaat het sy generaal vir 16 jaar of vir 16 veldtogte gedien. In ruil daarvoor het hy 'n salaris en 'n deel van die buit ontvang. Die generaal moes vir veterane se sorg betaal, wat tot Caesar die vorm van 'n grondskenking aangeneem het en slegs in die keiserlike Rome deur geldelike betalings vervang is. Die mag van die generaals het dus gegroei, aangesien die soldate meer toegewyd gevoel het aan hulle generaal as aan die republiek. Van toe af het 'n legioen bestaan ​​uit tien kohorte van 500-600 man elk en nie meer uit die vorige manipuli nie. Die opleiding is vaartbelyn en die soldate het 'n standaardbewapening ontvang, wat ook die pilum ingesluit het.

Titus Livius toon egter aan dat die manipuli-taktiek bv. in Spanje ook ná die hervormings in gebruik gebly het, aangesien dit steeds beter was as kohorttaktieke in hierdie spesifieke oorlogsteaters. Die soldate moes hul eie toerusting dra, daarom is hulle soms muli Mariani genoem (“Marius se muile”). Boonop het Marius die geledere van die weermag oopgestel vir die capite censi, die klas van die onteienes wat voorheen van militêre diens uitgesluit was. Dit was moontlik omdat die staat nou die soldate se toerusting verskaf het.

As gevolg van dié hervorming het die Romeinse leër magtiger en professioneler geword, maar kon nou makliker deur ambisieuse generaals gebruik word om politieke mag in Rome te verkry. Net so, deur die bekendstelling van 'n legioenarend, het die legioenêrs meer verstandelik aan die generaal gekoppel en gemotiveer om vir hom te veg. Hierdeur het die probleem van die sogenaamde weermagkliënte ontstaan: die weermagbevelvoerders het nou die taak gehad om polities toe te sien dat hul eiendomlose veterane ná die oorlog van grond voorsien word. Gevolglik het die militêre leiers beskermhere van hul soldate geword, wat op hul beurt hul geswore kliënte geword het. Gevolglik het die militêre leiers oormatige politieke mag verkry, en daarom het die Senaat, byvoorbeeld in die geval van Gnaeus Pompeius Magnus, so 'n verdeling van grond teengestaan.

Binnelandse politieke mislukking en tydelike ballingskap (100–89 v.C.)

wysig

Op die hoogtepunt van sy mag het die hoogs onderskeide Marius in 100 v.C. afgetree. Ná sy sesde konsulskap het hy hom aan die aktiewe politiek onttrek omdat hy 'n ernstige binnelandse politieke nederlaag gely het wat hom van sy gewildheid beroof het: die verbeterings vir die gewone bevolking wat deur die plebejers geëis is, is in die Senaat met die stemme van die Optimates verwerp. Die leiers van die Populares wou dit nie aanvaar nie; en die gevolg was gewelddadige onluste in Rome. Die Senaat het die noodtoestand afgekondig. Marius moes dit as konsul teen sy politieke vriend, die tribuun Lucius Appuleius Saturninus uitvoer. Marius was tussen die stoele vasgevang. Hy is steeds met wantroue deur die Optimates-meerderheid in die Senaat begroet, maar weens sy gewelddadige optrede teen Saturninus het hy nou ook by die Populares ongewild geraak. Marius het besef dat dit sy politiese einde was en het tydelik vrywillig in Klein-Asië gegaan in ballingskap gegaan.

Hy het in 90 v.C. in die bondgenote-oorlog (91 tot 88 v.C.) ná die dood van konsul Publius Rutilius Lupus weer die bevel oorgeneem en suksesvolle stappe teen die Marsiërs geneem. Sy amp is egter nie vir die volgende jaar hernu nie. Die oorlog is uiteindelik beëindig deur die toekenning van Romeinse burgerskap aan die Italiaanse bondgenote.

Burgeroorlog en dood (88–86 v.C.)

wysig

In 88 v.C. het die Senaat Sulla, wat as een van die twee konsuls van die jaar gedien het, opdrag gegee om oorlog te voer teen Mithridates VI. Hierdie koning van Pontus het die hele Klein-Asië in 'n omvattende opmars verower en duisende Romeinse burgers en Italiërs in 'n veldtog wat as die Vespers van Efese bekend laat vermoor.[10] Marius het deur sy bevriende tribuun Publius Sulpicius Rufus die bevel van die comitia centuriata verkry. Hy het gehoop dat die verwagte groot oorwinning in die Ooste hom sou help om sy ou gewildheid te herwin. Hy het hom egter weer misreken.

 
Die vlug van Marius

Sulla het nie hierdie benoeming erken nie. Hy het die troepe aangehits en met sy legioene wat voor Nola gestaan ​​het na Rome opgeruk. Die stad het in die hande van Sulla geval, wat die bevel teen Mithridates aan hom laat terugbesorg het en sy binnelandse politieke teenstanders tot vyande van die staat verklaar het.[11] Marius het van Rome en Italië na Noord-Afrika gevlug, waar hy slegs in die geselskap van oud-veterane veilige heenkome op die eiland Cercina, vandag se Kerkenna, gevind het.[12]

In 87 v.C. keer Marius terug na Italië, waar ná Sulla se vertrek na Klein-Asië weer die magstryd tussen Populares en Optimates uitgebreek het. In die loop hiervan is die gewilde konsul Lucius Cornelius Cinna en sy ondersteuners uit Rome verdryf.[13] Marius het hom by die ballinge aangesluit en saam met hulle met geweld die beheer oor Rome oorgeneem. Nou het hy wreed wraak geneem.

  “Marius en die wat saam met hom in ballingskap was, het saam met die res van die soldate van alle kante die stad ingegaan en het die poorte toegemaak sodat niemand kon ontsnap nie. Toe het hulle almal wat in hul pad gekom het, sommer doodgemaak. Hulle het geen onderskeid gemaak nie, maar almal soos vyande behandel... Hulle het die afgekapte koppe van die mees gerespekteerde manne op die Rostra vertoon... Want sulke onversadigbare bloedlus en sulke wraakbegeerte het Marius gegryp dat hy, nadat die meeste van sy teenwoordige teenstanders doodgemaak is en hy, in die chaos, aanvanklik nie aan nog name kon dink nie, hy die soldate beveel het om eenvoudig enigiemand dood te maak wat hy nie hand geskud het nie. met wanneer hulle nader gekom het ... Die totale getal van diegene wat destyds in Rome gesterf het, kon nie bepaal word nie. Maar die moord het ’n volle vyf dae en nagte geduur.”
  

– Cassius Dio 35.102.

Talle leiers van die Optimates is gelikwideer of het selfmoord gepleeg. Daarbenewens het Marius en Cinna vir die jaar 86 v.C. die konsulaat ontvang. Of dit deur verkiesing of selfaanstelling gedoen is, is onduidelik en omstrede.[14]

Marius het die amp soos geskeduleer op 1 Januarie aangeneem, maar is amper twee weke later op 13 Januarie in die jaar 86 v.C. oorlede,[15]waarskynlik van pleuris.[16] Sy oorskot is naby die Aniorivier begrawe.[17] 'n Paar jaar later, ná sy oorwinning in die burgeroorlog, het Sulla dit egter laat opgrawe en in die rivier gooi om die geheue van sy vyand vir ewig te verdoesel.[18]

Bronne

wysig
  • Appianus: Burgeroorloë. Duitse vertaling: Romeinse Geskiedenis, Deel 2: Die Burgeroorloë. Geredigeer deur Otto Veh, Wolfgang Will. Stuttgart 1989, ISBN 3-7772-8915-9.
  • Marcus Tullius Cicero: Carmen Marianum (slegs 13 verse oorleef).

Florus: Romeinse Geskiedenis. Latyn en Duits. Ingestel, vertaal en kommentaar gelewer deur Günter Laser. Darmstadt 2005.

  • Titus Livius: Romeinse Geskiedenis. Boek XLV. Antieke inhoud en fragmente van die boeke XLVI-CXLII. Geredigeer in Latyn en Duits deur Hans Jürgen Hillen. Düsseldorf/Zürich 2000.
  • Plutarchus: Marius. Duitse vertaling: Groot Grieke en Romeine. Vertaal deur Konrat Ziegler. Volume 6 dtv, München 1980, ISBN 3-7608-3611-9. (Engelse vertaling)
  • Sallustus: Bellum Iugurthinum/The War with Jugurtha. Latyn/Duits. Geredigeer, vertaal en kommentaar gelewer deur Josef Lindauer, Düsseldorf 2003, ISBN 3-7608-1374-7.
  • Valerius Maximus: Versameling vreemde toesprake en dade. Vertaal deur D. Friedrich Hoffmann. Volumes 1–5. Stuttgart 1828–1829.

Velleius Paterculus: Historia Romana. Romeinse geskiedenis. Latyn/Duits. Vertaal en geredigeer deur Marion Giebel. Bibliografies aangevul uitgawe. Stuttgart 2004.

Biografieë

wysig
  • Thomas Francis Carney: 'n Biografie van C. Marius. 2de Uitgawe. Chicago 1970.
  • Richard J. Evans: Gaius Marius. 'n Politieke biografie (= Hiddingh-Currie 4). Universiteit van Suid-Afrika, Pretoria 1994, ISBN 0-86981-850-3.
  • Marcel Labitzke: Marius. Die belasterde verlosser van Rome. Münster 2012, ISBN 978-3-89781-215-4.
  • Jules van Ooteghem: Caius Marius. Secretariat des Publ., Namur 1964.

Verwysings

wysig
  1. ↑ Plutarchus: "Marius"2/3 (oor die geboorteplek
  2. ↑ Plutarchus, Marius 41, 45 (oor Marius se ouderdom in 87 v.C.: "Hy was nou meer as 70 jaar oud [...]"; op Marius se ouderdom in 86 v.C.: "Hy het 70 jaar geleef […]”); Velleius 2, 18, 6 (oor Marius se ouderdom in 88 v.C.: “wat, ten spyte van meer as 70 jaar oud […]”). Kyk: Jules van Ooteghem: Caius Marius. Secrétariat des Publ., Namur 1964, bl 65 (157/158); Thomas Francis Carney: 'n Biografie van C. Marius. 2de uitgawe. Chicago 1970, bl 8 (157); Richard J. Evans: Gaius Marius. A political biography. Universiteit van Suid-Afrika, Pretoria 1994, ISBN 0-86981-850-3, bl 18 (ongeveer 157); Marcel Labitzke: Marius. Die belasterde verlosser van Rome. Münster 2012, ISBN 978-3-89781-215-4, p. 17.
  3. ↑ Karl Christ: Krise und Untergang der römischen Republik. 7de. Uitgawe. Darmstadt 2010, bl. 151 (oor Marius se lewensomstandighede in sy jeug); Herbert Heftner: Von den Gracchen bis Sulla. Die römische Republik am Scheideweg 133-78 v. Chr. Regensburg 2006, bl. 87; Marcel Labitzke: Marius. Der verleumdete Retter Roms. Münster 2012, ISBN 978-3-89781-215-4, S. 20.
  4. ↑ Plutarch, Marius 3 (oor Marius se militêre diensplig onder Scipio Aemilianus); sien ook Marcel Labitzke: Marius. Münster 2012, ISBN 978-3-89781-215-4, S. 23–30.
  5. ↑ Sallust, Bellum Iugurthinum 63, 4 (Wahl zum Militärtribun); Richard J. Evans: Gaius Marius. University of South Africa, Pretoria 1994, ISBN 0-86981-850-3, bl. 29–31, 50 (ten tyde van sy militêre tribunaat); Vgl. Marcel Labitzke: Marius. Münster 2012, ISBN 978-3-89781-215-4, bl. 31–32.
  6. ↑ Thomas Francis Carney: A Biography of C. Marius. 2de uitgawe. Chicago 1970, bl. 17–18; Vgl. Ernst Badian: Marius and the Nobles. In: The Durham University Journal. Band 25, 1963, bl. 144; Marcel Labitzke: Marius. Münster 2012, ISBN 978-3-89781-215-4, S. 32.
  7. ↑ Plutarchus, Marius 4 (oor Marius se volkstribunaat); Marcus Tullius Cicero, de legibus 3, 17, 39 (zu Marius’ Gesetzesinitiative); Herbert Heftner: Von den Gracchen bis Sulla. Regensburg 2006, bl. 86 (oor die posisie van die Metelli-familie in daardie tyd); Ernst Badian: Foreign Clientelae (264-70 B.C.). Oxford 1958, bl. 194–195 (oor Marius se verhouding met die Metelli); anders: Richard J. Evans: Gaius Marius. University of South Africa, Pretoria 1994, ISBN 0-86981-850-3, bl. 37; sien ook: Marcel Labitzke: Marius. Münster 2012, ISBN 978-3-89781-215-4, S. 33.
  8. ↑ Plutarchus, Marius 5; Ernst Badian: Marius and the Nobles. In: The Durham University Journal. Band 25, 1963, bl. 146. Vgl. Karl Christ: Krise und Untergang der römischen Republik. 7de uitgawe. Darmstadt 2010, S. 152; Marcel Labitzke: Marius. Münster 2012, ISBN 978-3-89781-215-4, bl. 37–38.
  9. ↑ Plutarchus, Marius 5–6 ; nog: Marcel Labitzke: Marius. Münster 2012, ISBN 978-3-89781-215-4, bl. 39–42.
  10. ↑ Appianus, Mithridatike 11-29, 35-115; ook: Livius, periocha 76/78; Valerius Maximus 9, 2, ext. 3 (oor die Vespers van Efese).
  11. ↑ Appianus, Bürgerkriege 1, 56, 249; ook: Livius, periocha 77 en Velleius 2, 18, 6. Vgl. Marcel Labitzke: Marius. Münster 2012, ISBN 978-3-89781-215-4, bl. 199–210 ; Karl Christ: Sulla. Eine römische Karriere. 3de uitgawe. München 2005, bl. 78–82 (oor Sulla se eerste mars na Rome).
  12. ↑ Plutarchus, Marius 35-40 (oor die vlug van Marius uit Rome na Noord Afrika). Sien ook: Thomas Francis Carney: The Flight and Exile of Marius. In: Greece & Rome. Tweede reeks, Band 8/2, 1961, bl. 98–121; Marcel Labitzke: Marius. Münster 2012, ISBN 978-3-89781-215-4, bl. 211–223.
  13. ↑ Appianus, Burgeroorloë 1, 64-66, 287-302 (oor die stryd om die mag in Rome); Plutarch, Marius 41 (oor die gebeurtenisse in Rome); ook: Marcel Labitzke: Marius. Münster 2012, ISBN 978-3-89781-215-4, bl. 223–225.
  14. ↑ Livius, periocha 80; egter: Plutarchus, Marius 45 (Verkiesing van Marius). Vgl. Werner Schur: Das Zeitalter des Marius und Sulla. 2de uitgawe Aalen 1968, bl. 141 (benoem homself); Herbert Heftner: Von den Gracchen bis Sulla. Die römische Republik am Scheideweg 133-78 v. Chr. Regensburg 2006, bl. 154; egter: Harold Bennett: Cinna and His Times. A critical and interpretative Study of Roman History during the Period 87-84 B.C. Menasha 1923, bl. 37 (verkiesing); Thomas Francis Carney: A Biography of C. Marius. 2de uitgawe. Chicago 1970, bl. 70, Anm. 294; Vgl. Ernst Badian: Marius and the Nobles. In: The Durham University Journal. Band 25, 1963, bl. 153; Marcel Labitzke: Marius. Münster 2012, ISBN 978-3-89781-215-4, bl. 237.
  15. ↑ Livius, periocha 80 .
  16. ↑ Plutarchus, Marius 45 (oor die doodsoorsaak).
  17. ↑ Cicero, de legibus 2, 22, 56.
  18. ↑ Valerius Maximus 9, 2, 1.
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Duitse Wikipedia vertaal.
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Gaius_Marius&oldid=2653519"