Wikipedia

Gebruiker:Liami Smith/Persepsie

< Gebruiker:Liami Smith
Die Necker-kubus en Rubin-vaas kan op meer as een manier waargeneem word.
Die mens is in staat om 'n goeie onderliggende beeld te kry wanneer daar na 'n 3D-vorm gekyk word, as slegs die silhoeët van daardie vorm in sig is. Navorsers was in staat om rekenaar modelle vir persepsie te bou om diepte en verskillende kante van 'n 3D-voorwerp ten toon te stel. [1]

Persepsie is die organisering, identifisering en interpretasie van sensoriese inligting om die voorgestelde inligting of omgewing te verstaan.

Alle persepsie behels seine wat deur die senuweestelsel gaan, wat op hul beurt die gevolg is van fisiese of chemiese stimulasie van die sensoriese stelsel. [2] Visie behels byvoorbeeld dat lig die retina van die oog tref; reuk word bemiddel deur reukmolekules; en gehoor behels drukgolwe.

Persepsie is nie net die passiewe ontvangs van hierdie seine nie, maar dit word ook gevorm deur die leer, geheue, verwagting en aandag van die ontvanger. [3] Sensoriese insette is 'n proses wat hierdie lae-vlak-inligting omskakel na hoër-vlak-inligting (bv. dele van vorms vir die herkenning van voorwerpe). Die proses wat volg, verbind 'n persoon se konsepte en verwagtinge (of kennis), herstellende en selektiewe meganismes (soos aandagspan of konsentrasie) wat die persepsie beïnvloed.

Persepsie hang af van ingewikkelde funksies van die senuweestelsel, maar subjektief lyk dit meestal moeiteloos omdat hierdie prosessering in die onderbewussein geskied. [2]

Sedert die opkoms van eksperimentele sielkunde in die 19de eeu, het die sielkunde se begrip van persepsie gevorder deur 'n verskeidenheid tegnieke te kombineer. [3] Psigofisika beskryf die verhouding tussen die fisiese eienskappe van die sensoriese inset en persepsie kwantitatief. [4] Sensoriese neurowetenskap bestudeer die neurale meganismes onderliggend aan persepsie. Perseptuele stelsels kan ook berekenend bestudeer word in terme van die inligting wat hulle verwerk. Perseptuele kwessies in die filosofie behels die mate waarin sensoriese eienskappe soos klank, reuk of kleur in die objektiewe werklikheid bestaan, eerder as in die denke van die waarnemer.

Alhoewel die sintuie tradisioneel as passiewe reseptore beskou word, het die studie van illusies en dubbelsinnige beelde bewys dat die perseptuele sisteme van die brein aktief en bewustelik probeer om hul insette te gebruik. [3] Daar is nog steeds 'n aktiewe debat oor die mate waarin persepsie 'n aktiewe proses van hipotesetoetsing is, analogies aan die wetenskap, of realistiese sensoriese inligting ryk genoeg is om hierdie proses onnodig te maak.

Die perseptuele stelsels van die brein stel individue in staat om die wêreld rondom hulle as stabiel te sien, selfs al is die sensoriese inligting tipies onvolledig en wisselvallig. Die mens en dier se brein is op 'n modulêre manier gestruktureer, met verskillende gebiede wat verskillende soorte sensoriese inligting verwerk. Sommige van hierdie modules neem die vorm van sensoriese kaarte aan, wat 'n aspek van die wêreld oor 'n deel van die breinoppervlak karteer. Hierdie verskillende modules is onderling verbind en beïnvloed mekaar, die smaak word byvoorbeeld sterk beïnvloed deur reuk.

Proses en terminologie wysig

Die proses van waarneming begin met 'n voorwerp in die regte wêreld, bekend as die distale stimulus of distale voorwerp. [2] Deur middel van lig, klank of 'n ander fisiese proses, stimuleer die voorwerp die sensoriese organe van die liggaam. Hierdie sensoriese organe omskep die inset-energie in neurale aktiwiteit - 'n proses genaamd transduksie. [5] Hierdie rou patroon van neurale aktiwiteit word die proksimale stimulus genoem. Hierdie neurale seine word dan na die brein oorgedra en verwerk. Die gevolglike geestelike herskepping van die distale stimulus is die persepsie.

Om die proses van waarneming te verduidelik, kan 'n voorbeeld van 'n gewone skoen wees. Die skoen self is die distale stimulus. As lig van die skoen in die persoon se oog binnekom en die retina stimuleer, is daardie stimulasie die proksimale stimulus. [6] Die beeld van die skoen wat deur die brein van die persoon gerekonstrueer word, is dit die persep. 'n Ander voorbeeld kan 'n luitoon wees van 'n foon. Die geluid van die foon is die distale stimulus. Die klankstimulering van 'n persoon se gehoorreseptore is die proksimale stimulus. Die brein se interpretasie hiervan as die 'lui van 'n foon' is die persep.

Die verskillende soorte sensasies (soos warmte, klank en smaak) word sensoriese modaliteite of stimulusmodaliteite genoem. [5]

Bruner se model van die perseptuele proses wysig

Die sielkundige Jerome Bruner het 'n model van persepsie ontwikkel waarin mense die inligting vervat in 'n doelwit en 'n situasie saamstel om 'persepsies van onsself en ander op grond van sosiale kategorieë' te vorm. [7] [8] Hierdie model bestaan uit drie state:

  1. Wanneer ons 'n onbekende teiken teëkom, is ons baie oop vir die inligting en leidrade vervat in die teiken en die situasie rondom dit.
  2. Die eerste fase gee ons nie genoeg inligting om die persepsies van die teiken te baseer nie, daarom sal ons aktief leidrade kry om hierdie dubbelsinnigheid op te los. Geleidelik versamel ons 'n paar bekende leidrade wat ons in staat stel om 'n rowwe indeling van die teiken te maak.
  3. Die leidrade word minder oop en selektief. Ons probeer om na meer leidrade te soek wat die indeling van die teiken bevestig. Ons ignoreer ook leidrade wat ons aanvanklike persepsie oortree en dit selfs verdraai. Ons persepsie word meer selektief en ons skets uiteindelik 'n konsekwente beeld van die teiken.

Saks en John se drie komponente tot persepsie wysig

Volgens Alan Saks en Gary Johns is daar drie komponente om waar te neem: [9]

  1. Die Waarnemer: 'n persoon wie se bewustheid op die stimulus fokus en dit sodoende begin raaksien. Daar is baie faktore wat die persepsie van die waarnemer kan beïnvloed, terwyl die drie belangrikste motiveringstoestande, emosionele toestand en ervaring insluit. Al hierdie faktore, veral die eerste twee, dra grootliks by tot die manier waarop die persoon 'n situasie waarneem. Dikwels kan die waarnemer gebruik maak van die sogenaamde 'perseptuele verdediging', waar die persoon slegs 'sal sien wat hy wil sien' - byvoorbeeld: hy sal slegs sien wat hy wil waarneem, al reageer die stimulus op sy of haar sintuie.
  2. Die Teiken: die voorwerp van waarneming; iets of iemand wat waargeneem word. Die hoeveelheid inligting wat deur die waarnemer se sensoriese organe versamel word, beïnvloed die interpretasie en begrip van die teiken.
  3. Die situasie: die omgewingsfaktore, tydsberekening en die mate van stimulasie wat die proses van waarneming beïnvloed. Hierdie faktore kan veroorsaak dat 'n enkele stimulus gelaat word as slegs 'n stimulus, en nie 'n persep wat onderhewig is aan breininterpretasie nie.

Multistabiele persepsie wysig

Stimuli word nie noodwendig in 'n persep omgesit nie en selde skakel 'n enkele stimulus om na 'n persep. 'n Dubbelsinnige stimulus kan soms oorgedra word in een of meer persepte, wat ewekansig ervaar word, een vir een, in 'n proses wat 'multistabiele persepsie' genoem word. Dieselfde stimuli, of afwesigheid daarvan, kan verskillende persepte tot gevolg hê, afhangende van die kultuur van die onderwerp en vorige ervarings.

Dubbelsinnige figure demonstreer dat 'n enkele stimulus tot meer as een persep kan lei. Die Rubin-vaas kan byvoorbeeld as 'n vaas of as twee vlakke geïnterpreteer word. Die persepsie kan sensasies van veelvoudige sintuie in 'n geheel bind. 'n Foto van 'n pratende persoon op 'n televisieskerm is byvoorbeeld gebonde aan die klank van sprekers om 'n persep van 'n pratende persoon te vorm.

Tipes persepsie wysig

Visie wysig

Op baie maniere is visie die primêre menslike sin. Lig word deur elke oog ingeneem en gefokus op 'n manier wat dit volgens die oorsprongrigting volgens die retina sorteer. 'n Digte oppervlak van fotosensitiewe selle, insluitend stawe, keëls en intrinsiek-sensitiewe ganglion-selle van die retinale, bevat inligting oor die intensiteit, kleur en posisie van inkomende lig. Sommige prosessering van tekstuur en beweging vind plaas in die neurone op die retina voordat die inligting na die brein gestuur word. In totaal word ongeveer 15 verskillende tipes inligting dan via die optiese senuwee na die brein gestuur. [10]

 
Anatomie van die menslike oor. (Die lengte van die gehoorkanaal is oordrewe in hierdie beeld). Sjabloon:Anatomy of the human ear - color legend

Klank wysig

Gehoor is die vermoë om klank waar te neem deur vibrasies te vind (dit wil sê soniese opsporing). Frekwensies wat deur mense gehoor kan word, word <i id="mwtQ">klank-</i> of <i id="mwtg">hoorbare</i> <i id="mwtw">frekwensies genoem</i>, waarvan die omvang tipies tussen 20 en 20 000 Hz beskou word, [11] frekwensies hoër as klank word na verwys as ultrasonies, terwyl frekwensies onder die klank van gehoor <i id="mwwA">infrasonies genoem word</i>.

Die gehoorstelsel omvat die buitenste ore wat klankgolwe versamel en filter; die middeloor, wat die klankdruk transformeer; en die binneoor, wat neurale seine lewer in reaksie op die klank. Deur die stygende gehoorweg word dit gelei na die primêre gehoor korteks in die temporale lob van die menslike brein, waarvandaan die ouditiewe inligting na die serebrale korteks gaan vir verdere verwerking.

Klank kom meestal nie van 'n enkele bron nie: in werklike situasies word geluide uit verskillende bronne en rigtings op mekaar geplaas soos wat dit by die ore uitkom. Gehoor behels die ingewikkelde taak om bronne van belang te skei, hulle te identifiseer en hul afstand en rigting te skat.

Aanraking wysig

Die proses om voorwerpe deur aanraking te herken, staan bekend as haptiese persepsie. Dit behels 'n kombinasie van somatosensoriese persepsie van patrone op die vel oppervlak (bv. kante, kurwe, en tekstuur) en propriosepsie van handposisie en bouvorm. Mense kan vinnig en akkuraat driedimensionele voorwerpe identifiseer deur aan te raak. [12] Dit behels verkennende prosedures, soos om die vingers oor die buitenste oppervlak van die voorwerp te beweeg of die hele voorwerp in die hand te hou. [13] Haptiese waarneming berus op die kragte wat tydens aanraking ervaar word. [14]

Gibson het die haptiese stelsel gedefinieer as "die gevoeligheid van die individu vir die wêreld aangrensend aan sy liggaam deur die gebruik van sy liggaam." Gibson en ander benadruk die noue verband tussen liggaamsbeweging en haptiese persepsie, waar laasgenoemde aktiewe verkenning is.

Die konsep van haptiese persepsie hou verband met die konsep van uitgebreide fisiologiese propriosepsie, waarvolgens, wanneer 'n instrument soos 'n stok gebruik word, perseptuele ervaring deursigtig oorgedra word aan die einde van die instrument.

Smaak wysig

Tradisioneel was daar vier primêre smake: soetheid, bitterheid, suurheid en soutigheid. Die erkenning en bewustheid van umami, wat as die vyfde primêre smaak beskou word, is egter 'n relatiewe onlangse ontwikkeling in Westerse kookkuns. Ander smake kan nageboots word deur hierdie basiese smake te kombineer, almal slegs gedeeltelik bydra tot die sensasie en smaak van voedsel in die mond. Ander faktore sluit in reuk wat deur die olfaktoriese epiteel van die neus gevind word; tekstuur, wat gevind word deur 'n verskeidenheid meganoreseptore, spiersenuwees, ens.; [15] en temperatuur, wat deur termoreseptore opgespoor word. Al die basiese smake word as aptytwekkend of aversief geklassifiseer, afhangende van of die dinge wat hulle voel skadelik of voordelig is. [16]

Reuk wysig

Reuk is die proses om molekules deur reukorgane te absorbeer wat by die mens deur die neus opgeneem word. Hierdie molekules diffundeer deur 'n dik slymlaag; in aanraking kom met een van duisende cilia wat deur sensoriese neurone geprojekteer word; en word dan opgeneem in 'n reseptor (een van ongeveer 347). [17] Dit is hierdie proses wat veroorsaak dat mense die begrip van reuk vanuit 'n fisieke oogpunt verstaan.

Reuk is ook 'n baie interaktiewe gevoel, aangesien wetenskaplikes begin sien het dat olfaksie op onverwagte maniere met die ander sin in aanraking kom. [18] Dit is ook die belangrikste van die sintuie, want dit is bekend dat dit die eerste aanduiding is van veiligheid of gevaar, en daarom is dit die gevoel wat die mees basiese menslike oorlewingsvaardighede dryf. As sodanig kan dit 'n katalisator wees vir menslike gedrag op 'n onderbewuste en instinktiewe vlak.

Sosiaal wysig

Sosiale persepsie is die deel van die persepsie waardeur mense die individue en groepe van hul sosiale wêreld kan verstaan. Dit is dus 'n element van sosiale kognisie. [19]

 
Alhoewel die frase "Ek is jou verskuldig" as drie verskillende woorde gehoor kan word, onthul 'n spektrogram geen duidelike grense nie.

Spraak wysig

Spraakpersepsie is die proses waardeur gesproke taal gehoor, geïnterpreteer en verstaan word. Navorsing op hierdie gebied poog om te verstaan hoe menslike luisteraars die klank van spraak (of fonetiek) herken en sulke inligting gebruik om gesproke taal te verstaan.

Luisteraars kan woorde oor verskillende omstandighede waarneem, aangesien die klank van 'n woord baie kan wissel volgens woorde wat voor en na dit geuiter word, is die tempo van die spraak, sowel as die fisieke kenmerke, aksent, toon en gemoedstemming van die spreker kan wissel. Weergalming, wat die volharding van klank aandui nadat die klank geproduseer is, kan ook 'n aansienlike invloed op die persepsie hê. Eksperimente het getoon dat mense outomaties kompenseer vir hierdie effek as hulle praat.

Die proses van die waarneming van spraak begin op die vlak van die klank binne die gehoorsein en die proses van gehoor. Die aanvanklike gehoorsein word vergelyk met visuele inligting - hoofsaaklik lipbeweging - om akoestiese leidrade en fonetiese inligting te onttrek. Dit is moontlik dat ander sensoriese modaliteite ook op hierdie stadium geïntegreer is. Hierdie spraakinligting kan dan gebruik word vir taalprosesse op hoër vlak, soos woordherkenning.

Spraakpersepsie is nie noodwendig eenrigting nie. Taalprosesse op hoër vlak wat met morfologie, sintaksis en / of semantiek verband hou, kan ook interaksie hê met basiese spraakpersepsieprosesse om die klank te herken. [20] Dit kan die geval wees dat dit nie nodig is nie om 'n luisteraar om foneme te herken voordat hy hoër eenhede, soos woorde, herken. In 'n eksperiment het Richard M. Warren een foneme woord vervang met 'n hoesagtige klank. Sy onderwerpe het die ontbrekende spraakklank sonder enige moeite perseptueel herstel. Verder kon hulle nie bepaal watter foneem selfs versteur is nie. [21]

Gesigte wysig

Gesigspersepsie verwys na kognitiewe prosesse wat spesialiseer in die hantering van menslike gesigte (insluitend die waarneming van die identiteit van 'n individu) en gesigsuitdrukkings (soos emosionele leidrade).

Sosiale aanraking wysig

Die somatosensoriese korteks is 'n deel van die brein wat sensoriese inligting vanaf die reseptore van die hele liggaam ontvang en kodeer. [22]

Affektiewe aanraking is 'n tipe sensoriese inligting wat 'n emosionele reaksie ontlok en gewoonlik sosiaal van aard is. Sulke inligting word eintlik anders gekodeer as ander sensoriese inligting. Alhoewel die intensiteit van affektiewe aanraking steeds in die primêre somatosensoriese korteks gekodeer word, word die gevoel van aangenaamheid wat verband hou met affektiewe aanraking meer geaktiveer in die anterior gesinguleerde korteks. Verhoogde suurstof-afhanklike bloedkontrastiese beeldvorming, wat tydens funksionele magnetiese resonansbeelding (fMRI) geïdentifiseer is, toon dat seine in die anterior gesinguleerde korteks, sowel as die prefrontale korteks, baie korreleer met aangename tellings van affektiewe aanraking. Inhiberende transkraniale magnetiese stimulasie (IMS) van die primêre somatosensoriese korteks belemmer die persepsie van affektiewe aanraakintensiteit, maar nie affektiewe aanraking nie. Daarom is die S1 nie direk betrokke by die verwerking van sosiaal-affektiewe aanraking van aanraking nie, maar speel steeds 'n rol in die onderskeiding van aanraking en intensiteit. [23]

Multimodale persepsie wysig

Multimodale persepsie verwys na gelyktydige stimulasie in meer as een sensoriese modaliteit en die effek wat dit op die persepsie van gebeure en voorwerpe in die wêreld het. [24]

Tyd wysig

Alhoewel die gevoel van tyd nie geassosieer word met 'n spesifieke sensoriese stelsel nie, dui die werk van sielkundiges en neurowetenskaplikes daarop dat die brein van die mens wel 'n stelsel het wat die persepsie van tyd reguleer, [25] [26] bestaan uit 'n baie verspreide stelsel waarby die serebrale korteks, serebellum en basale ganglia betrokke is. 'n Spesifieke komponent van die brein, die suprachiasmatiese kern, is verantwoordelik vir die sirkadiese ritme (algemeen bekend as 'n interne klok), terwyl ander selgroepe in staat is om 'n korter tyd te hou.

Een of meer dopaminergiese weë in die sentrale senuweestelsel blyk 'n sterk modulerende invloed op geestelike chronometrie te hê, veral met interval tydsberekening. [27]

Werking wysig

Die gevoel van werking verwys na die subjektiewe gevoel dat 'n persoon 'n spesifieke aksie gekies het. Sommige toestande, soos skisofrenie, kan 'n verlies van hierdie gevoel veroorsaak, wat 'n persoon tot waanbeelde kan lei, soos om 'n masjien te voel of dat 'n bron van buite hul beheer. Daar kan ook 'n teenoorgestelde uiterste voorkom waar mense alles in hul omgewing ervaar asof hulle besluit het dat dit sou gebeur.

Selfs in nie- patologiese gevalle is daar 'n meetbare verskil tussen die neem van 'n besluit en die gevoel van werking. Deur middel van metodes soos die Libet-eksperiment, kan 'n gaping van 'n halwe sekonde of meer waargeneem word vanaf die tyd dat daar sigbare neurologiese tekens is van 'n besluit wat geneem is tot die tyd toe die proefpersoon hom bewus gemaak het van die besluit.

Daar is ook eksperimente waarin 'n illusie van werking by sielkundig normale proefpersone veroorsaak word. In 1999 het sielkundiges Wegner en Wheatley proefpersone instruksies gegee om 'n muis ongeveer een keer elke dertig sekondes na 'n toneel te beweeg. 'n Tweede persoon - wat as 'n proefpersoon optree, maar as 'n medepligtige - het egter terselfdertyd hul hand op die muis gehad en 'n deel van die beweging beheer. Eksperimenteerder kon reël dat individue sekere 'gedwonge stoppe' waarneem asof dit hul eie keuse was. [28]

Bekendheid wysig

Erkenningsgeheue word soms deur neurowetenskaplikes in twee funksies verdeel: vertroudheid en herinnering. [29] 'n Sterk gevoel van vertroudheid kan voorkom sonder om dit te onthou, byvoorbeeld in gevalle van deja vu.

Die temporale lob (spesifiek die perirhinale korteks) reageer verskillend op stimuli wat nuut voel, in vergelyking met stimuli wat bekend voel. Die dosis van die perirhinale korteks hou verband met die gevoel van bekendheid by mense en ander soogdiere. In toetse het stimulasie van hierdie area om 10-15 Hz veroorsaak dat diere selfs nuwe beelde as bekend ervaar. [30] In die besonder het stimulasie op 30-40 Hz daartoe gelei dat diere vir langer periodes na 'n bekende beeld kyk, soos vir 'n onbekende beeld, hoewel dit nie tot dieselfde opsporingsgedrag gelei het wat normaalweg met nuwigheid geassosieer word nie.

Onlangse studies oor letsels in die omgewing het tot die gevolgtrekking gekom dat rotte met 'n beskadigde perirhinale korteks nog meer geïnteresseerd was in die ondersoek wanneer nuwe voorwerpe teenwoordig was, maar dat hulle nie in staat was om nuwe voorwerpe van bekende voorwerpe te onderskei nie - hulle het albei gelyk ondersoek. Ander breinstreke is dus besig om onbekendheid op te ervaar, terwyl die perirhinale korteks nodig is om die gevoel met 'n spesifieke bron te assosieer. [31]

Ander sintuie wysig

Ander sintuie stel die persepsie van liggaamsbalans, versnelling, swaartekrag, posisie van liggaamsdele, temperatuur en pyn moontlik. Dit kan ook die waarneming van interne sintuie moontlik maak, soos verstikking, refleks, abdominale uitswelling, volheid van die rektum en urienblaas en sensasies in die keel en longe.

Werklikheid wysig

In die geval van visuele persepsie kan sommige mense die persepsieverskuiwing in hul geestesoog sien. Ander, wat nie visuele denkers is nie, kan die 'vormverskuiwing' nie noodwendig sien soos wat hul wêreld verander nie. Hierdie esemplastiese aard is gedemonstreer deur 'n eksperiment wat toon dat dubbelsinnige beelde veelvuldige interpretasies op die perseptuele vlak het.

Hierdie verwarrende dubbelsinnigheid van persepsie word benut in menslike tegnologieë soos kamoeflering en biologiese nabootsing. Byvoorbeeld, die vlerke van die Europese pou-vlinder dra oogvlekke waarop voëls reageer asof dit die oë van 'n gevaarlike roofdier is.

Daar is ook bewyse dat die brein op sommige maniere op 'n effense 'vertraging' werk, sodat senuwee-impulse van veraf die liggaamsdele in gelyktydige seine geïntegreer kan word. [32]

Persepsie is een van die oudste velde in sielkunde. Die oudste kwantitatiewe wette in die sielkunde is Weber se wet, wat sê dat die kleinste merkbare verskil in stimulusintensiteit eweredig is aan die intensiteit van die verwysing; en die wet van Fechner, wat die verband tussen die intensiteit van die fisiese stimulus en die perseptuele eweknie daarvan kwantifiseer (soos om te toets hoeveel donkerder 'n rekenaarskerm kan word voordat die kyker dit besef). Die studie van persepsie het aanleiding gegee tot die Gestalt School of Psychology, met die klem op holistiese benadering.

Fisiologie wysig

'n Sensoriese stelsel is deel van die senuweestelsel wat verantwoordelik is vir die verwerking van sensoriese inligting. 'n Sensoriese stelsel bestaan uit sensoriese reseptore, neurale weë en dele van die brein wat betrokke is by sensoriese persepsie. Algemeen erkende sensoriese stelsels is dié vir visie, gehoor, tassin, smaak en reuk, soos hierbo gelys. Daar word voorgestel dat die immuunstelsel 'n oorsaaklike sensoriese modaliteit is. [33] In kort, is sintuie omskakelaars van die fisiese wêreld na die geesteswêreld.

Die reseptiewe veld is die spesifieke deel van die wêreld waarop 'n reseptororgaan en reseptorselle reageer. Die deel van die wêreld wat 'n oog kan sien, is byvoorbeeld sy ontvanklike veld; die lig wat elke staaf of keël kan sien, is sy ontvanklike veld. [34] Ontvanklike velde is tot dusver geïdentifiseer vir die visuele stelsel, gehoorstelsel en somatosensoriese stelsel. Navorsing word tans nie net op eksterne persepsieprosesse toegespits nie, maar ook op intersepsie, wat beskou word as die proses om interne liggaamlike seine te ontvang, te bekom en te assesseer. Die behoud van die gewenste fisiologiese toestande is van kritieke belang vir die welstand en oorlewing van 'n organisme. Intersepsie is 'n iteratiewe proses wat die wisselwerking tussen persepsie van liggaamstoestande en bewusmaking van hierdie toestande vereis om behoorlike selfregulering te genereer. Afferente sensoriese seine is deurlopend in wisselwerking met kognitiewe voorstellings van hoër orde van doelstellings, geskiedenis en omgewing, die vorming van emosionele ervaring en die motivering van regulatoriese gedrag. [35]

Kenmerke wysig

Konstantheid wysig

Perseptuele konstansie is die vermoë van perseptuele stelsels om dieselfde voorwerp uit wyd wisselende sensoriese insette te herken. Individuele mense kan byvoorbeeld herken word vanuit sienings, soos frontale en profiel aansig, wat baie verskillende vorms op die retina vorm. 'n Munt waarvan die voorkant na bo wys, maak 'n sirkelvormige beeld op die retina, maar as dit in hoek gehou word, maak dit 'n elliptiese beeld. In normale waarneming word dit erken as 'n enkele driedimensionele voorwerp. Sonder hierdie regstellingsproses, lyk dit of 'n dier wat van die afstand nader, groter geword het. Een soort perseptuele konstansie is kleurkonstansie: 'n wit stuk papier kan byvoorbeeld as sodanig erken word onder verskillende kleure en intensiteit van die lig. 'n Ander voorbeeld is onbuigsaamheid: as 'n hand vinnig oor 'n oppervlak getrek word, word die aanraaksenuwees meer gestimuleer. Die brein kompenseer hiervoor, so die snelheid van kontak beïnvloed nie die waargenome ruheid nie. Ander konstansies sluit in melodie, reuk, helderheid en woorde. Hierdie konstansies is nie altyd totaal nie, maar die variasie in die persepsie is baie minder as die variasie in die fisiese stimulus. Die perseptuele stelsels van die brein bereik perseptuele konstansie op verskillende maniere, elk gespesialiseerd vir die soort inligting wat verwerk word, met fonemiese herstel as 'n noemenswaardige voorbeeld van gehoor.

 
Sluitingswet. Die menslike brein is geneig om volledige vorms waar te neem, selfs al is hierdie vorms onvolledig.

Groepering (Gestalt) wysig

Die beginsels van groepering (of Gestaltwette vir groepering) is 'n stel beginsels in sielkunde, wat eers deur Gestalt-sielkundiges voorgestel is, om te verduidelik hoe mense voorwerpe as georganiseerde patrone en objekte van nature beskou. Gestalt sielkundiges het aangevoer dat hierdie beginsels bestaan omdat die verstand 'n ingebore geaardheid het om patrone waar te neem in die stimulus wat gebaseer is op sekere reëls. Hierdie beginsels is in ses kategorieë georganiseer:

  1. Nabyheid: die beginsel van nabyheid bepaal dat persepsie, anders as dit gelyk is, geneig is om stimuli te groepeer wat naby mekaar is as deel van dieselfde voorwerp, en stimuli wat ver uitmekaar is as twee afsonderlike voorwerpe.
  2. Ooreenstemming: die beginsel van ooreenkoms lui dat persepsie, anders as dit gelyk is, die stimuli sien wat fisiek soos mekaar lyk as deel van dieselfde voorwerp en wat anders is as 'n aparte voorwerp. Dit stel mense in staat om te onderskei tussen aangrensende en oorvleuelende voorwerpe op grond van hul visuele tekstuur en ooreenkoms.
  3. Sluiting: die beginsel van sluiting verwys na die neiging van die gees om volledige figure of vorms te sien, selfs al is 'n prentjie onvolledig, gedeeltelik verberg deur ander voorwerpe, of as 'n deel van die inligting wat nodig is om 'n volledige prentjie in ons gedagtes te maak, ontbreek. Byvoorbeeld, as 'n deel van die vorm se grens ontbreek, is mense steeds geneig om die vorm te sien as heeltemal omring deur die rand en die gapings te ignoreer.
  4. Goeie voortsetting: die beginsel van goeie voortsetting maak sin van stimuli wat oorvleuel: wanneer daar 'n kruising tussen twee of meer voorwerpe is, is mense geneig om elkeen as 'n enkele ononderbroke voorwerp te beskou.
  5. Gemeenskaplike lot: die beginsel van gemeenskaplike lotgroepe stimuleer saam op grond van hul beweging. As visuele elemente teen dieselfde tempo in dieselfde rigting beweeg, word die beweging waargeneem as deel van dieselfde stimulus. Dit stel mense in staat om bewegende voorwerpe uit te beeld, selfs al word ander besonderhede, soos kleur of omtrek, verberg.
  6. Die beginsel van goeie vorm verwys na die neiging om vorms van soortgelyke vorm, patroon, kleur, ensovoorts te groepeer. [36] [37]

Kontrasterende effekte wysig

'n Algemene bevinding oor verskillende soorte persepsies is dat die waargenome eienskappe van 'n voorwerp beïnvloed kan word deur die eienskappe van die konteks. As een voorwerp op een of ander dimensie ekstreem is, word naburige voorwerpe as verder weg van daardie uiterste gesien.

"Gelyktydige kontraseffek" is die term wat gebruik word wanneer stimuli terselfdertyd aangebied word, terwyl opeenvolgende kontras geld wanneer stimuli die een na die ander aangebied word.

Die kontras-effek is opgemerk deur die filosoof John Locke uit die 17e eeu, wat opgemerk het dat louwarm water warm ook koud kan voel, afhangende van of die hand wat daaraan geraak het, voorheen in warm of koue water was. In die vroeë 20ste eeu het Wilhelm Wundt kontras as 'n fundamentele beginsel van persepsie geïdentifiseer, en sedertdien is die effek op baie verskillende terreine bevestig. Hierdie effekte vorm nie net visuele eienskappe soos kleur en helderheid nie, maar ander soorte persepsie, insluitend hoe swaar 'n voorwerp voel. Een eksperiment het bevind dat die dink aan die naam "Hitler" daartoe gelei het dat proefpersone 'n persoon as vyandiger beoordeel het. Of 'n musiekstuk as goed of sleg gesien word, kan afhang van die vraag wat die musiek gehoor het voordat dit aangenaam of onaangenaam was. Vir die effek om te werk, moet die voorwerpe wat vergelyk word, dieselfde wees: 'n televisieverslaggewer kan kleiner lyk as hy 'n onderhoud met 'n lang basketbalspeler voer, maar nie as hy langs 'n hoë gebou staan nie. In die brein het helderheidskontraste effekte op neuronale aksiepotensiaal en neuronale sinchronisasie. [38]

Effekte op persepsie wysig

Effek van ervaring wysig

Met ervaring kan organismes leer om fyner onderskeidings te tref en nuwe soorte kategorisering te leer. Wynproe, die lees van röntgenfoto's en musiekwaardering is die toepassings van hierdie proses in die menslike sfeer. Navorsing het gefokus op die verband hiervan met ander soorte leer en of dit in perifere sensoriese stelsels of in die brein se verwerking van sintuiginligting plaasvind. Empiriese navorsing toon dat spesifieke praktyke (soos joga, meditasie, Daoshi en ander geestes-liggaamsdissiplines) die perseptuele modaliteit van die mens kan verander. Spesifiek stel hierdie praktyke persepsievaardighede in staat om van die eksterne oor te skakel na 'n hoër vermoë om op interne seine te konsentreer. Toe hulle gevra word om uitsprake oor vertikale voorwaardes te lewer, is hoogs self-transendente joga-praktisyns aansienlik minder beïnvloed deur 'n misleidende visuele konteks. Toenemende self-transendensie kan joga-praktisyns in staat stel om die beoordelingsfunksies van die vertikaliteit te optimaliseer deur meer te vertrou op interne (vestibulêre en proprioseptiewe) seine wat van hul eie liggaam kom, eerder as op visuele leidrade. [39]

Handelinge en gebeure uit die verlede wat voor 'n ontmoeting of enige vorm van stimulasie plaasvind, het 'n sterk invloed op die sensoriese stimuli en word dit waargeneem. Op 'n basiese vlak is die inligting wat ons sintuie ontvang dikwels dubbelsinnig en onvolledig. Hulle is egter saamgegroepeer sodat ons die fisiese wêreld rondom ons kan verstaan. Maar dit is hierdie verskillende vorme van stimulasie, gekombineer met ons vorige kennis en ervaring wat ons in staat stel om ons algemene persepsie te skep. Byvoorbeeld, in 'n gesprek probeer ons die boodskap en woorde verstaan deur nie net aandag te gee aan wat ons deur ons ore hoor nie, maar ook aan die vorige vorms wat ons mond gesien het. 'n Ander voorbeeld sou wees as ons 'n soortgelyke onderwerp in 'n ander gesprek sou aanvoer, sou ons ons vorige kennis gebruik om te raai in watter rigting die gesprek gaan. [40]

Effek van motivering en verwagting wysig

'n Perseptuele stel, ook genoem perseptuele verwagting, is 'n vatbaarheid om dinge op 'n sekere manier waar te neem. Dit is 'n voorbeeld van hoe persepsie gevorm kan word deur 'bo-na-onder' prosesse soos dryfvere en verwagtinge. Perseptuele stelle kom in verskillende sintuie voor. Dit kan langtermyn wees, soos 'n spesiale sensitiwiteit om 'n mens se eie naam in 'n kamer te hoor tussen baie ander mense, of op kort termyn, soos in die gemak waarmee honger mense die reuk van voedsel herken. Proefpersone wat aangesê is om woorde oor diere te verwag, lees dit as 'seël', maar ander wat woorde wat aan 'n boot verwag, lees dit as 'seil'.

Stelle kan deur motivering geskep word, en dit kan daartoe lei dat mense dubbelsinnige figure interpreteer sodat hulle sien wat hulle wil sien. Hoe iemand byvoorbeeld sien wat tydens 'n sportwedstryd ontvou, kan bevooroordeeld wees as hulle een van die spanne sterk ondersteun. In een eksperiment is studente toegewys aan aangename of onaangename take deur 'n rekenaar. Daar is aan hulle gesê dat óf 'n nommer óf 'n letter op die skerm sal flits om te sê of hulle 'n lemoensapdrankie of 'n onaangename drankie gaan proe. In werklikheid is 'n dubbelsinnige figuur op die skerm geflikker, wat óf as die letter B of die nommer 13 gelees kon word. Toe die letters geassosieer word met die aangename taak, was dit meer geneig om studente 'n letter B te laat sien, en toe letters geassosieer is met die onaangename taak, was hulle geneig om 'n nommer 13 te sien.

Perseptuele stel is in baie sosiale kontekste gedemonstreer. Mense wat deur iemand as 'warm' beskou word, sal waarskynlik 'n verskeidenheid positiewe eienskappe in hulle sien, as die woord 'warm' vervang word deur 'koud'. [verwysing benodig] As iemand 'n reputasie het dat hy snaaks is, vind dit die kans dat 'n gehoor hulle amusant vind. Die perseptuele stelle van die individu weerspieël hul eie persoonlikheidseienskappe. Mense met 'n aggressiewe persoonlikheid is byvoorbeeld vinniger om aggressiewe woorde of situasies korrek te identifiseer.

Een klassieke sielkundige eksperiment het stadiger reaksietye en minder akkurate antwoorde getoon toe 'n pak speelkaarte die kleur van die simbool vir sommige kaarte omgekeer het (bv. rooi grawe en swart harte). [41]

Die filosoof Andy Clark verduidelik dat persepsie, hoewel dit vinnig plaasvind, nie bloot 'n omgekeerde proses is nie (waar klein besonderhede saamgestel word om 'n groter geheel te vorm). In plaas daarvan gebruik ons breine wat hy voorspellende kodering noem. Dit begin met baie breë beperkings en verwagtinge vir die toestand van die wêreld en namate verwagtinge nagekom word, maak dit meer gedetailleerde voorspellings (foute lei tot nuwe voorspellings of leerprosesse). Clark sê hierdie navorsing het verskillende implikasies; daar kan nie net 'n volkome 'onbevooroordeelde, ongefilterde' persepsie wees nie, maar dit beteken dat daar baie terugvoering bestaan tussen persepsie en verwagting (perseptuele ervarings vorm dikwels ons oortuigings, maar hierdie persepsies was gebaseer op bestaande oortuigings). [42] Voorspellende kodering bied inderdaad 'n uiteensetting waar hierdie soort terugvoering help met die stabilisering van ons afleidingsproses oor die fisieke wêreld, soos met voorbeelde van perseptuele konstansie.

Verwysings wysig

Aanhalings wysig

  1. ↑ "Soltani, A. A., Huang, H., Wu, J., Kulkarni, T. D., & Tenenbaum, J. B. Synthesizing 3D Shapes via Modeling Multi-View Depth Maps and Silhouettes With Deep Generative Networks. In Proceedings of the IEEE Conference on Computer Vision and Pattern Recognition (pp. 1511-1519)". 28 Mei 2019. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Mei 2018.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Goldstein (2009) pp. 5–7
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Gregory, Richard. "Perception" in Gregory, Zangwill (1987) pp. 598–601.
  4. ↑ Gustav Theodor Fechner. Elemente der Psychophysik. Leipzig 1860.
  5. ↑ 5,0 5,1 Pomerantz, James R. (2003): "Perception: Overview". In: Lynn Nadel (Ed.), Encyclopedia of Cognitive Science, Vol. 3, London: Nature Publishing Group, pp. 527–537.
  6. ↑ "Sensation and Perception". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Mei 2011. Besoek op 24 Maart 2011.
  7. ↑ "Perception, Attribution, and, Judgment of Others" (PDF). Pearson Education. Besoek op 8 Maart 2020.
  8. ↑ Alan S. & Gary J. (2011). Perception, Attribution, and Judgment of Others. Organizational Behaviour: Understanding and Managing Life at Work, Vol. 7.
  9. ↑ Sincero, Sarah Mae. 2013. "Perception." Explorable. Retrieved 8 March 2020 (https://explorable.com/perception).
  10. ↑ "Eye Smarter than Scientists Believed: Neural Computations in Circuits of the Retina". Neuron. 65 (2): 150–164. 28 Januarie 2010. doi:10.1016/j.neuron.2009.12.009.
  11. ↑ "Frequency Range of Human Hearing". The Physics Factbook. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 September 2009.
  12. ↑ "Identifying objects by touch: An "expert system."". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  13. ↑ "Hand movements: A window into haptic object recognition". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  14. ↑ "Force can overcome object geometry in the perception of shape through active touch". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  15. ↑ Food texture: measurement and perception (page 3–4/311) Geargiveer 2 Januarie 2017 op Wayback Machine Andrew J. Rosenthal. Springer, 1999.
  16. ↑ Why do two great tastes sometimes not taste great together? Geargiveer 28 November 2011 op Wayback Machine scientificamerican.com. Dr. Tim Jacob, Cardiff University. 22 May 2009.
  17. ↑ "Science is perception: what can our sense of smell tell us about ourselves and the world around us?". 13 Augustus 2010: 3491–3502. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  18. ↑ Weir, Kirsten (Februarie 2011). "Scents and sensibility". American Psychological Association. Besoek op 11 Desember 2018.
  19. ↑ E. R. Smith, D. M. Mackie (2000). Social Psychology. Psychology Press, 2nd ed., p. 20
  20. ↑ "Hearing speech sounds: Top-down influences on the interface between audition and speech perception". Hearing Research. 229 (1–2): 132–147. Julie 2007. doi:10.1016/j.heares.2007.01.014.
  21. ↑ "Restoration of missing speech sounds". Science. 167 (3917): 392–393. doi:10.1126/science.167.3917.392.
  22. ↑ "Somatosensory Cortex". The Human Memory. 31 Oktober 2019. Besoek op 8 Maart 2020.
  23. ↑ "Encoding of Touch Intensity But Not Pleasantness in Human Primary Somatosensory Cortex". J Neurosci. 36 (21): 5850–60. 2016. doi:10.1523/JNEUROSCI.1130-15.2016.
  24. ↑ "Multi-Modal Perception". Lumen Waymaker. p. Introduction to Psychology. Besoek op 8 Maart 2020.
  25. ↑ "The evolution of brain activation during temporal processing". Maart 2001. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  26. ↑ "Brain Areas Critical To Human Time Sense Identified". UniSci – Daily University Science News. 27 Februarie 2001.
  27. ↑ "Executive dysfunction in Parkinson's disease and timing deficits". Frontiers in Integrative Neuroscience. 7: 75. Oktober 2013. doi:10.3389/fnint.2013.00075.
  28. ↑ "Apparent mental causation. Sources of the experience of will". Julie 1999. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  29. ↑ Mandler (1980). "Recognizing: the judgement of prior occurrence". Psychological Review. 87 (3): 252–271. doi:10.1037/0033-295X.87.3.252.
  30. ↑ "Bidirectional Modulation of Recognition Memory". The Journal of Neuroscience. 35 (39): 13323–35. September 2015. doi:10.1523/JNEUROSCI.2278-15.2015.
  31. ↑ "Detecting and discriminating novel objects: The impact of perirhinal cortex disconnection on hippocampal activity patterns". Hippocampus. 26 (11): 1393–1413. November 2016. doi:10.1002/hipo.22615.
  32. ↑ The Secret Advantage Of Being Short Geargiveer 21 Mei 2009 op Wayback Machine by Robert Krulwich. All Things Considered, NPR. 18 May 2009.
  33. ↑ Bedford, F. L. (2011). "The missing sensory modality: the immune system". Perception. 40 (10): 1265–1267. doi:10.1068/p7119.
  34. ↑ Kolb & Whishaw: Fundamentals of Human Neuropsychology (2003)
  35. ↑ Farb N. (2015). "Interoception, contemplative practice, and health". Frontiers in Psychology. 6. doi:10.3389/fpsyg.2015.00763.
  36. ↑ Gray, Peter O. (2006): Psychology, 5th ed., New York: Worth, p. 281. ISBN 978-0-7167-0617-5
  37. ↑ Goldstein (2009). pp. 105–107
  38. ↑ Biederlack, J. (2006). "Brightness induction: Rate enhancement and neuronal synchronization as complementary codes". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  39. ↑ Fiori, Francesca. "Processing of proprioceptive and vestibular body signals and self-transcendence in Ashtanga yoga practitioners". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  40. ↑ Snyder, Joel. "How previous experience shapes perception in different sensory modalities". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  41. ↑ "On the Perception of Incongruity: A Paradigm" by Jerome S. Bruner and Leo Postman. Journal of Personality, 18, pp. 206-223. 1949. Yorku.ca Geargiveer 15 Februarie 2006 op Wayback Machine
  42. ↑ "Predictive Coding". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 Desember 2013. Besoek op 24 Februarie 2011.

Bronne wysig

Bibliografie wysig

  • Arnheim, R. (1969). Visuele denke . Berkeley: University of California Press. ISBN 978-0-520-24226-5 ISBN   978-0-520-24226-5 .
  • Flanagan, JR, & Lederman, SJ (2001). Neurobiologie: bultjies en gate voel. News and Views ", Nature, 412 (6845): 389–91. ( PDF )
  • Gibson, JJ (1966). Die sintuie beskou as perseptuele stelsels, Houghton Mifflin.
  • Gibson, JJ (1987). Die ekologiese benadering tot visuele persepsie . Lawrence Erlbaum Associates. ISBN 0-89859-959-8 ISBN   0-89859-959-8
  • Robles-De-La-Torre, G. (2006). "Die belang van die gevoel van aanraking in virtuele en werklike omgewings". IEEE Multimedia, 13 (3), Spesiale uitgawe oor Haptiese gebruikerskoppelvlakke vir multimedia-stelsels, pp.   24-30. ( PDF )

Eksterne skakels wysig

[[Kategorie:Wetenskapsfilosofie]] [[Kategorie:Logika]] [[Kategorie:Wetenskapgeskiedenis]] [[Kategorie:Epistemologie]] [[Kategorie:Waarneming]] [[Kategorie:Pages with unreviewed translations]]

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Gebruiker:Liami_Smith/Persepsie&oldid=2244319"