Gerhard Cruywagen

Ds. Gerhardus Albertus (Gerhard) Cruywagen (Zastron, 10 Januarie 1921 - Pretoria, 20 November 1993) was 'n leraar in agt gemeentes van die Nederduitse Gereformeerde Kerk wat hom, veral in later jare, meermale omstredenheid op die hals gehaal het oor sy verregse opvattings.

Gerhard Cruywagen
Gerhard Cruywagen
Naam	Gerhardus Albertus Cruywagen
Geboorte	10 Januarie 1921 Zastron
Sterfte	20 November 1993 (op 72) Pretoria, Transvaal
Kerkverband	Nederduits Gereformeerd
Gemeente(s)	Masjonaland (sending), Brakpan-Suid, Hendrina, Malvern, Villieria-Oos, Luipaardsvlei, Derby, Krielpark, Brakpan
Jare aktief	1947-1986
Kweekskool	Stellenbosch

Opleiding en gemeentebediening

Ds. Cruywagen was drie jaar leraar van die NG gemeente Malvern in die ooste van Johannesburg.

Ds. Cruywagen het sy studie aan die Universiteit van die Oranje-Vrystaat en toe die Kweekskool op Stellenbosch voltooi. Hy is in 1945 gelegitimeer en was eers enkele maande as hulpprediker in die gemeente Lydenburg werksaam, waarna hy in 1947 as sendeling in Masjonaland georden is. In 1949 kom hy terug na die Unie en word leraar van die NG gemeente Brakpan-Suid, in 1957 van Hendrina, in 1960 van Malvern in die ooste van Johannesburg, in 1963 Villieria-Oos (Pretoria), in 1969 Luipaardsvlei (Krugersdorp), in 1974 Derby, in 1979 Krielpark en in 1984 Brakpan se moedergemeente.

Volgens sy seun ds. Albert Cruywagen is sy vader se bediening gekenmerk deur sy ywer vir evangelisasie. "Talle vriendskappe het voortgespruit uit die vrug van sy arbeid op hierdie terrein. Hy het graag herlewingskonferensies gereël soos dié op Hendrina in die begin jare sestig. Hier het hy begin om gebruik te maak van tegniese hulpmiddels om die evangelie uit te dra, veral die bandmasjien en kleurskyfies."

Opspraak

Ds. Cruywagen het af en toe opslae gemaak wat soms wyd uitgekring het, soos toe hy 'n sogenaamde skokpreek in Malvern gelewer het en gewys het op die morele en sedelike verval van Afrikaners. In Villieria-Oos het hy 'n preek gelewer met politieke ondertone wat eweneens opspraak verwek het. In Krielpark het hy in onenigheid tussen 'n medeleraar en die gemeente verstrengel geraak. Die ring het die band van albei die leraars met die gemeente losgemaak, maar moes hul uitspraak herroep omdat dit nie op gemeenregtelike grond houdbaar was nie. Volgens ds. Albert Cruywagen het hierdie onaangename ervaring sy vader se gesondheid geknak. Veral opspraakwekkend was sy praatjie by die Hoërskool Hendrik Verwoerd in 1987 wat allerweë as rassisties beskou is en 'n opskudding veroorsaak het. Hoewel hy as "ultra-regs" bestempel is, het hy nie, soos algemeen verwag, uit die NG Kerk bedank om by die Afrikaanse Protestantse Kerk aangesluit nie.

Aftrede

Dié foto is in April 1957 geneem toe ds. Cruywagen die gemeente Hendrina op die NG Kerk van Transvaal se Sinode verteenwoordig het.

Ná sy aftrede op 6 April 1986 het die Cruywagen-egpaar in Pretoria gaan woon en hier sewe gelukkige jare deurgebring. In soverre sy gesondheid dit toegelaat het, het hy sy aftrede saam met sy vrou, familie en vriende geniet. Deur sy belangstelling in die politiek kon hy sy liefde vir sy volk en vaderland nou vrylik uitleef. Hy het selfs gedigte hieroor geskryf wanneer hy snags nie kon slaap nie.

Ds. Cruywagen is in November 1993 in die ouderdom van 72 jaar en 10 maande in 'n hospitaal oorlede. Sy begrafnisdiens was uit die NG gemeente Meyerspark. Sy seun Albert het die diens gelei saam met die plaaslike leraar, ds. Uli Trumpelmann.

Gesinslewe

Ds. Cruywagen was getroud met Judy Coetzer en uit dié huwelik is drie kinders gebore: Albert, ook 'n predikant in die NG Kerk, Heleen, wat getrou het met dr. Johan de Klerk, 'n sielkundige, en André, 'n prokureur getroud met Jeanette. Albert en Nelmarie Cruywagen het 'n seun, Gerhard Cruywagen, Johan en Heleen de Klerk 'n seun en dogter, Jean en Jeanine de Klerk (nou Storm), en André en Jeanette 'n dogter, Vicki (nou Gagiano).

Bronne

• Gaum, dr. Frits. 1995. Jaarboek 1995 van die Nederduitse Gereformeerde Kerk. Kaapstad: Tydskriftemaatskappy van die Ned Geref Kerk.

Eksterne skakels

• (af) Vonke spat oor politiek by skool, Die Burger, 21 Oktober 1987. URL besoek op 27 September 2013.
• (af) Clase oor voorval in Pretoria: Optrede oorweeg ná politiek op skool, Die Burger, 24 November 1987. URL besoek op 27 September 2013.
• (af) Skoolhoof berispe ná praatjie, Die Burger, 28 Mei 1988. URL besoek op 27 September 2013.
• (af) Minder daag op as wat verwag is. Baie AWB-lede by stigting van kerk^{[dooie skakel]}, Die Burger, 29 Junie 1987. URL besoek op 27 September 2013.
• (af) Net 'enkele beswaarde' lidmate in Wes-Kaapland Leraars gekant teen nuwe kerk, Die Burger, 29 Junie 1987. URL besoek op 27 September 2013.