Gert Vlok Nel

Gert Vlok Nel is ’n Afrikaanse sanger en liedjieskrywer wat plaaslik sowel as in Nederland ’n groot gevolg opbou. Hy is ook ’n digter wie se poësie bekroon is met die Ingrid Jonkerprys.

Gert Vlok Nel
Gebore	1963 Beaufort-Wes, Suid-Afrika
Beroep(e)	Musikant, digter
Instrumente	Stem, kitaar

Lewe en werk

Gert Vlok Nel is in 1963 in Beaufort-Wes gebore. Hy studeer Afrikaans, Engels en Geskiedenis aan die Universiteit van Stellenbosch en werk as 'n gids, 'n kroegman en 'n sekuriteitsbeampte. Hy het 'n digbundel gepubliseer en twee albums uitgereik, waarvoor hy bekendheid verwerf het. Gert Vlok Nel is in 1963 op Calvinia gebore as die derde van agt kinders van Albert Nel en Lala Vlok, waaronder vyf seuns en drie dogters. Nog twee kinders is as babas oorlede. Hier op Calvinia is sy pa werksaam op ’n skaapplaas. Op vyfjarige ouderdom verhuis die gesin na Fraserburg waar sy pa ’n plaasbestuurder is. In die helfte van substanderd A gaan bly hulle in Beaufort-Wes, waar hy groot word. Sy pa is hier ’n spoorwegbeampte, eers as arbeider en later as stoorman. Hy matrikuleer op sy tuisdorp. Na afloop van sy verpligte twee jaar militêre diensplig studeer hy met ’n onderwysbeurs verder aan die Universiteit van Stellenbosch waar hy na vele probeerslae eindelik ’n B.A.-graad behaal met Engels en Geskiedenis as hoofvakke. Hy gaan werk intussen, eers as spoorwegklerk in Bellville, toe as toergids by die Kasteel in Kaapstad en toe kroegman op Matjiesfontein. Daarna werk hy vir sewe jaar as sekuriteitswag by die Universiteit van Stellenbosch.

As musikant haal hy in 1987 die halfeindronde van die ATKV se Crescendo-talentwedstryd. Hy tree in 1997 as sanger op by die Klein Karoo Nasionale Kunstefees (KKNK) met sy musiekspel, “Om Beaufort-Wes se beautiful woorde te verlaat”, wat later op CD en in boekvorm uitgegee word. Die temas van sy liedjies sluit in Beaufort-Wes en sy mense, liefde, eensaamheid, dood, selfmoord, God, Kuifie en Koos du Plessis. Hierna bedank hy sy werk om hom voltyds op sy musiek toe te spits en volg die sukses van sy debuut op met die produksie “Bitter trippies” by die KKNK in 1998 en daarna in lokale landswyd. In 2000 se Rimpelfees van die KKNK tree hy op in “For those in peril on the sea”, wat ’n kombinasie van Engelse en Afrikaanse liedjies is. Hiervoor het hy vyf nuwe liedjies geskryf. Sy optredes is hoofsaaklik by die kunstefeeste en die kleiner en meer intieme teaters soos Dorpstraat Teaterkafee op Stellenbosch, die Sterrewagteater in Bloemfontein en die Teaterhuisie in Pretoria. In hierdie tyd trek hy rond en bly vir lank in die strate sonder vaste heenkome. In 2001 verhuis hy terug na Beaufort-Wes, waar hy ’n klein sinkdakhuisie koop. Sy pa trek later hier by hom in, waar hy in Julie 2008 op 81-jarige ouderdom oorlede is.

Gert word ’n kultusfiguur en sy periodieke optredes in Suid-Afrika en ook Nederland is feitlik altyd sonder uitsondering uitverkoop, selfs al skryf hy nie juis nuwe gedigte of liedere as dié wat in sy digbundel of op sy CD verskyn nie. Hy tree onder andere in 1998 op by Poetry International in Rotterdam in Nederland, in 1999 by Poetry Africa in Durban, in 1999 by die Winternachten Fees in Den Haag en in 2007 by die Weerwoord Festival in Amsterdam, waar hy van sy poësie voorlees en ook liedjies sing. Na ’n lang stilswye neem hy in 2012 die CD “Onherroeplik” met nuwe liedjies uit sy pen op. Hierdie CD word bemark deur sy bestuurder, Carel Hoffmann van Hilltop Live, terwyl die maatskappy V2 Benelux in Nederland ook die CD uitreik en ’n bekendstellingstoer in Nederland reël. In sy vrye tyd skilder hy ook graag.

Hy word in 1999 pa by ’n vrou met wie hy vir ’n jaar lank getroud was. In 2006 gee sy vriendin Ann Toerien ook geboorte aan sy kind. Sy voormalige vrou kry ’n onderhoudsbevel teen hom, wat hy volgens bewering nie nakom nie en in 2012 begin Ann Toerien ook met ’n aansoek in die onderhoudshof omdat hy na bewering na enkele betalings geen verdere onderhoud betaal het nie ’n Skikkingsooreenkoms wat Nel met die twee vroue omstreeks 2010 aangegaan het, lei na bewering nie tot enige onderhoudsbetalings nie. Nel het volgens hierdie bewerings ook geen kontak met sy kinders nie. Volgens sy bestuurder lei sy nomadiese en eenvoudige leefwyse tot ’n hand-na-die mond bestaan en besit hy niks nie, omdat geld nie vir hom belangrik is nie. Vroeg in 2012 verhuis hy saam met sy vriendin Tanja Erasmus na Gouda naby Tulbagh.

Skryfwerk

As sekuriteitswag begin hy dig en liedjies skryf om die tyd om te kry. Sy eerste kortverhaal verskyn in Die Huisgenoot in 1985. Sy debuut digbundel, “Om te lewe is onnatuurlik”, neem drie jaar van rondstuur en afkeurings voordat dit gepubliseer word, maar verwerf in 1995 die Ingrid Jonker-prys. Die bundel bevat gedigte oor die bestaan van gewone mense,wat in rou realisme weergegee word.Die gedigte is in praattaal met onkonvensionele taalgebruik, abrupte onderbreking van ’n gedagtegang en halfvoltooide sinne. Dit moet hardop gelees word om die volle betekenis te kry en gaan oor dinge wat die gewone mens verstaan. Veral die plattelandse leefwyse, mense en milieu rondom Beaufort-Wes is die onderwerp van hierdie gedigte, waarvan die wesenskenmerke eensaamheid, angs en weemoed is. Hoewel die gedigte aangebied word as eenvoudige werkersklaspoësie, wys verskeie kritici op die verwikkeldheid daarvan en die aansluiting wat Nel vind by verskeie groot digters uit die Afrikaanse en wêreldletterkunde, sodat die eenvoud van die gedigte as bedrieglik beskou kan word. Sy besondere beeldende vermoë blyk ook uit verskeie gedigte. Na die suksesvolle vertoning van sy musiekvertoning “Om Beaufort-Wes se Beautiful Woorde te verlaat” by die KKNK in 1997 bundel hy die woorde van sy liedjies (wat nuut geskryf is) in boekvorm. Hierin ondersoek hy afskeid se vele gedaantes en skryf hoofsaaklik van die mense op Beaufort-Wes op sy kenmerkend eerlike en opregte manier. In 2001 gee hy saam met Robert Bolton, Jac Kritzinger, en Tertius Kapp die digbundel “Uit die stof die see die skald se handevuurvoet tracks en die verstuite trein van wat verlange” uit. Sy bydrae hiertoe is die lang gedig “for those in peril on the sea”, waarin hy die seevaart en sy bedreigings op metaforiese wyse verken, wat hom veroorloof om vanaf Beaufort-Wes uit te vaar op sy seereis van menslike bestaan. Gerrit Komrij neem nie minder nie as agt gedigte van hom op in sy bloemlesing “Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte” en sy verse word ook opgeneem in ander versamelbundels soos “Groot verseboek” en “Die dye trek die dye aan”. Sy digbundel, Om te lewe is onnatuurlik, bestaan uit persoonlike, aangrypende gedigte, waarvoor hy die Ingrid Jonkerprys ontvang. Etienne van Heerden beskou Gert Vlok Nel as "een van ons grootste talente".

Om te lewe is onnatuurlik word gevolg deur die CD, Beaufort Wes se Beautiful Woorde. Dit is 'n outobiografiese skets en hy het 'n vertoning met gedigte, liedjies en visuele materiaal landwyd in Suid-Afrika opgevoer. Sommige mense vergelyk hom met Bob Dylan en ook Koos du Plessis. Hy bewonder egter Tom Waits en Bruce Springsteen.

Gert Vlok Nel skryf liedjies met spookagtige amper hipnotiese kwaliteit, besonder innoverend vir Afrikaans. Dit kan amper vergelyk word met die taal-eksperimente van Antjie Krog.

Die Nederlandse digter Gerrit Komrij het agt van Vlok Nel se gedigte in sy versamelde werke van Suid-Afrikaanse digkuns, De Afrikaanse poëzie in 1000 en enige gedichten, opgeneem.

Sy tweede CD, Onherroepelik, is in 2012 vrygestel.

Eerbewyse

’n Nederlandse televisiespan onder leiding van Walter Stokmans maak ’n rolprent oor sy lewe, wat in 2006 in Nederland uitgesaai word onder die titel “Beautiful in Beaufort-Wes”. Na uitsending van hierdie program word sy CD die volgende week op posisie 59 geplaas in die amptelike Nederlandse treffersparade en dit bly agt weke op hierdie trefferslys. Die film word in 2006 vir twee Gouden Kalveren-toekennings benoem, Nederland se weergawe van die Oscars. Die benoemings is vir beste kort dokumentêre prent en beste fotografie. Hoewel dit nie een van hierdie toekennings wen nie, verower dit ’n ander prys vir ’n kulturele dokumentêre prent en word dit deur sommige beskou as een van die twintig beste dokumentêre wat nog oor ’n skrywer en sy werk gemaak is. Op ’n toer na Nederland na die vertoning van hierdie rolprent tree hy in vol sale op, onder andere in die Paradiso waar kunstenaars soos die Rolling Stones al opgetree het. Sy lied “Beautiful in Beaufort-Wes” is reeds deur meer as vyftien kunstenaars opgeneem.

Publikasies

Jaar	Publikasies
1999	Om Beaufort-Wes se beautiful woorde te verlaat
2001	Uit die stof die see die skald se handevuurvoet tracks en die verstuite trein van wat verlange (saam met Robert Bolton, Jac Kritzinger en Tertius Kapp)

Diskografie

• Beaufort-Wes se beautiful woorde, 2006
• Onherroepelijk, 2012

Sien ook

• Afrikaanse musiek
• Lys van Suid-Afrikaanse musikante

Bronnelys

Boeke

• Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005
• Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 2” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1999
• Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 3” Van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 2006

Tydskrifte en koerante

• Eckard, Lourensa “Gert Vlok Nel ‘het g’n geld’” “Beeld” 16 Augustus 2012
• Engelbrecht, Theunis “Gert Vlok Nel sing en skryf oor afskeid” “Beeld” 8 Julie 1997
• Greeff, Rachelle “Metafisikus van die railway-jaart” “De Kat” September 1993
• Grundling, Erns “Onherroeplik Gert” “My tyd Rapport” 5 Augustus 2012
• Hambidge, Joan “Gert Vlok Nel: ‘Om te lewe is onnatuurlik’ – die illusie van spontane poësie”
• Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 33, no.1, Februarie 1995
• Keyser, Gawie “Hy verpersoonlik eerlikheid” “Afrikaans Vandag” Maart 1999
• Kombuis, Koos “Die wonderbaarlike wederkoms van Gert Vlok Nel” “Beeld” 7 Augustus 2005
• Kruger, Carien “Nel ‘skuld R300 000 vir kinders’” “Rapport” 19 Augustus 2012
• Kunsredaksie “Gert Vlok Nel kry die Ingrid Jonker-prys” “Die Burger” 19 Julie 1995
• Nieuwoudt, Stephanie “Karoo se skugter digter los eers die liefdestema” “Plus” 28 Mei 1998
• Nieuwoudt, Una “Ek, Gert” Sarie” 23 September 1993
• Van Niekerk, Annemarie “Digter en dorp uit Karoo roer Amsterdam” “Rapport” 21 Mei 2006
• Wasserman, Herman “Sy woorde sing soos wind deur stasie se kragdrade” “Kalender” 18 April 1997

Internet

• Barnard, Yolanda Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2006/04/06/GO/5/ybgert.html
• Bezuidenhout, A.J. Universiteit van Stellenbosch: http://scholar.sun.ac.za/handle/10019.1/79962
• Esaach: http://www.esaach.org.za/index.php?title=Nel,_Gert_Vlok
• Facebook: https://www.facebook.com/Gert-Vlok-Nel-Die-Offisi%C3%ABle-Blad-120657414626323/
• Fredericks, Ilse Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2006/10/06/SK/3/ifbeaufortwes.html
• Grundling, Erns Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2001/02/20/6/10.html
• Kombuis, Koos Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2005/08/07/RP/5/02.html
• LitNet ATKV-Skrywersalbum 28 Junie 2010: www.litnet.co.za
• Malan, Mariana Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2007/03/05/SK/8/mmpatat.html
• NB-Uitgewers: http://www.nb.co.za/authors/1220 Geargiveer 15 November 2016 op Wayback Machine
• Norval, Roline Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1999/09/29/9/5.html
• Poetry International: http://www.poetryinternationalweb.net/pi/site/poet/item/428/10/Gert-Vlok-Nel^{[dooie skakel]}
• Redelinghuys, Pieter Oulitnet: http://www.oulitnet.co.za/mond/gert.asp Geargiveer 18 Mei 2013 op Wayback Machine
• Smith, Charles Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/1999/08/25/6/6.html
• Stellenbosch Writers: http://www.stellenboschwriters.com/vloknel.html
• Van der Vent, Merentia Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1999/02/22/3/5.html^{[dooie skakel]}
• Van Niekerk, Annemarie Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2006/05/21/RP/7/01.html^{[dooie skakel]}
• Van Zyl, Pieter Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2002/06/06/10/50.html
• Versindaba: http://versindaba.co.za/gedigte/gert-vlok-nel/ Geargiveer 21 Augustus 2016 op Wayback Machine
• Wasserman, Herman Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1997/04/12/4/5.html^{[dooie skakel]}
• Wasserman, Herman Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1998/05/22/3/3.html
• Vlok Nel sing Rivier op YouTube