H.P. van Coller
Hennie van Coller (24 Maart 1949 - ) is professor in Afrikaans aan die Universiteit van die Vrystaat. Hy is ’n letterkundige en redakteur van die breed opgesette Afrikaanse literatuurgeskiedenis “Perspektief en profiel”, asook gepubliseerde digter.[1]
Lewe en werk
wysigHerkoms en vroeë lewe
wysigHendrik Petrus (Hennie) van Coller is op 24 Maart 1949 in Pretoria gebore as seun van Hendrik en Elizabeth van Coller. Hy matrikuleer in 1966 aan die Hoërskool Florida.
Opleiding
wysigAan die Universiteit van die Witwatersrand behaal hy in 1969 die B.A.-graad in Regte en in 1970 die B.A. Honneurs-graad met lof. Hierna studeer hy verder aan die Randse Afrikaanse Universiteit waar hy in 1973 die M.A.-graad verwerf met ’n verhandeling oor Die nasionale element in die skeppende werk van N.P. van Wyk Louw. Tussen 1973 en 1975 studeer hy onder professor D.W. Fokkema vir die Doktoraal in Algemene Literatuurwetenskap en Nederlandse Letterkunde aan die Rijksuniversiteit van Utrecht in Nederland en behaal die Drs. Litt. et Phil.-graad. Sy hoofrigting is Comparistiek en sy byvakke is Theoretische Literatuurwetenschap en Nederlandse Letteren. Hierna promoveer hy in 1981 (D.Litt.-graad) aan die Randse Afrikaanse Universiteit met ’n proefskrif oor Etienne Leroux as siklusbouer. Hy doen ook in 1980–81 navorsing aan die Rijksuniversiteit van Utrecht. Vir sy studies word verskeie beurse aan hom toegeken, onder meer deur die Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing in 1969 vir sy honneurs studies, in 1970–71 vir sy meestersgraad studies, in 1973–75 vir sy doktorale studies, in 1979–80 vir sy proefskrif en in 1980–81 vir sy post-doktorale navorsing. Die Nederlands-Zuidafrikaanse Vereniging ken beurse aan hom toe in 1974–75 en 1980–81 vir navorsing in Utrecht, terwyl hy in 1971–72 die Seba-Cuylerbeurs van die Randse Afrikaanse Universiteit verwerf. Hy is op 18 Desember 1971 getroud met Elizabeth Magdalena van der Straaten en die egpaar het drie dogters, onder wie Karlien en Helena.
Loopbaan in die akademie
wysigTussen 1970 en 1972 werk hy as wetenskaplike assistent aan die Universiteit van die Witwatersrand en word dan in 1973 lektor in Afrikaans aan die Universiteit van Natal in Durban. Hy onderbreek sy loopbaan om verder te studeer in Nederland en word dan met sy terugkeer in 1976 lektor in Nederlands aan die Universiteit van Natal in Pietermaritzburg, ’n posisie wat hy tot aan die einde van 1978 beklee. In 1979 word hy senior lektor in die Departement Afrikaans-Nederlands aan die Universiteit van die Oranje-Vrystaat in Bloemfontein, in 1984 word hy bevorder tot professor, in 1988 tot departementshoof en in 1997 tot professor met spesiale meriete as hoof van die departement Afrikaans-Nederlands, Duits en Frans. Binne die universiteit is hy vir etlike jare lid van die Fakulteitskomitee en Navorsingskomitee van die Fakulteit Lettere, lei enkele ad hoc-komitees soos die taalkomitee, is lid van die universiteit se navorsingskomitee, eregraadkomitee, komitee vir kwaliteitsversekering en die Uitvoerende Bestuur. By drie geleenthede is hy gasprofessor aan die Katholieke Universiteit van Leuven en hy tree ook as gasprofessor op by verskeie ander buitelandse universiteite, waaronder ’n maand aan die Rijksuniversiteit van Groningen.[2]
Betrokkenheid by Afrikaans
wysigHy is ’n lid van verskeie professionele organisasies, soos die Genootskap Nederland Suid-Afrika (waarvan hy ook as sekretaris optree), die Stichting Neerlandia (waarvan hy bestuurslid is), die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns (waarvan hy per geleentheid voorsitter is en op die letterkundekommissie dien), die Afrikaanse Letterkunde-vereniging (waarvan hy vir twee termyne voorsitter is), die Afrikaanse Skrywersgilde, die Raad van die Afrikaanse Taalmuseum en -monument, die National Arts Council, die Suid-Afrikaanse Vereniging vir Neerlandistiek, die International Comparative Literature Association, die African Literature Association, die Maatschappij der Nederlandse Letteren, die Wynproewersgilde en hy is ook hoofbestuurslid van die Afrikaanse Skrywerskring.
Verder dien hy op die redaksie van verskeie tydskrifte soos die S.A. Tydskrif vir letterkunde didaktiek, Journal for literary theory, Tijdschrift voor Nederlands en Afrikaans, Tydskrif vir Geesteswetenskappe en is hy redakteur van Stilet. Per geleentheid dien hy op die keurkomitee vir letterkundige pryse, soos die Louis Luyt-prys, die Rapportryersprys vir Letterkunde, die ATKV-prys vir prosa en die Departement van Nasionale Opvoeding se prosawedstryd. Meermale bespreek hy boeke oor die radioprogram Oor skrywers en boeke en hy lewer ook verskeie openbare lesings oor sy vakgebied. Die rubrieke Goeiemôre en Intrapslag in Volksblad word gereeld deur hom behartig.[3]
Skryfwerk
wysigPoësie
wysigHy vertaal Luuk Gruwez se Vlaamse gedigte in Afrikaans as[4] Bandelose gedigte en sommige van hierdie vertalings word opgeneem in Groot verseboek.
In 2008 vereer die Afrikanerbond hom vir sy ongepubliseerde debuutbundel gedigte, Grimlag, waarin hy gedigte in die tradisie van die vernufpoësie skryf.[5] Na verdere verwerking verskyn die digbundel[6] Soom in 2012, waar die titel verwys na die verband tussen die Vrystaat en Lae Lande.[7] Die bundel word in nege onderafdelings verdeel, met ongeveer ’n kwart wat vertalings uit die Nederlandse poësie is. Hierdie bundel is ’n interessante mengsel van nostalgie, vernuf wat soms vervlak tot lawwigheid en intellektuele denke oor kernkwessies, met die sterkste gedigte wat uitmunt met raak sienings en kreatiewe gebruik van die cliché. Die reeks sonnette in die afdeling Diereriem is treffend, met veral Kreef ’n hoogtepunt oor die patetiese pogings van hierdie seedier om sy vyande te verskrik. Treffend is ook die beskrywing in Ds. Schoeman van die worstelende dominee, wat met fyn aanvoeling vir atmosfeer sonder sentimentaliteit geteken word. Die elegiese verse, jeugherinneringe en knap vertalings uit Nederlands is verder noemenswaardig. Teenoor hierdie gedigte staan die vernuftige en somtyds selfs lawwe gedigte, soos Goddelike oomblik: Leuven. ’n Windjie waai ’n meisie se rok op en almal sien sy dra ’n deurtrekker, met God wat in die wolke knik. Daar is ook ’n aantal gedigte oor wyn. Sy gedig Die digter word opgeneem in die versamelbundel Honderd jaar later.
Van sy gedigte word in Tydskrif vir Letterkunde gepubliseer.[8]
Kortverhale
wysigSy kortverhale word gepubliseer in Tydskrif vir Letterkunde en opgeneem in die versamelbundel Liefde loop ver onder redaksie van Jeanette Ferreira en ander versamelbundels soos Die bruid en ander verhale, Soort soek soort, Kort-kort en Lyfspel.
Artikels en resensies
wysigHy skryf verskeie artikels en resensies vir tydskrifte en koerante, soos Tydskrif vir Letterkunde, Klasgids, Standpunte, Tydskrif vir Geesteswetenskappe, Literator, Die Volksblad, Rapport, Hoofstad en Die Oosterlig.
Literêre werke
wysigAs redakteur versorg hy die driedelige Afrikaanse literatuurgeskiedenis[9] Perspektief en profiel, waarin benewens ’n oorsig van die [10] belangrikste letterkundige werke[11] in Afrikaans verskeie skrywers se [12] lewensloop en[10] werk in aparte profiele[13] bespreek word.[14]
Saam met G.J. van Jaarsveld versorg hy Woorde as dade, waarin taalhandelinge en letterkunde bespreek word.
Hy lewer ook hoofstukke in verskeie ander boeke, terwyl hy saam met Charles Malan in 1987 die huldigingsbundel aan Etienne Leroux, Vanweë die onbewuste, versorg.[15] Tussenstand bevat letterkundige opstelle, waarin hy veral aandag gee aan die roman as soort en ’n aantal individuele Afrikaanse romans (onder andere Die Jakkalsjagter van Alexander Strachan, Hierdie lewe van Karel Schoeman en Triomf van Marlene van Niekerk) in detail ontleed.
Vir die bloemlesing Tuinprovinsie Natal onder redaksie van C.J.M. Nienaber lewer hy ’n bydrae oor Kerndatums in die geskiedenis van hierdie provinsie.
Eerbewyse
wysigIn 2000 word hy deur die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns bekroon met die Gustav Prellerprys vir literatuurwetenskap en hierdie organisasie ken ook in 2002 die Elisabeth Eybersbeurs aan hom toe. In 2007 word hy aangewys as die Volksblad-Kunstefees se feeskunstenaar.[16] In 2021 word van Coller saam met prof. Ina Wolfaardt-Grabe met die Jan H. Maraisprys, wat deur sommige as die Nobelprys vir Afrikaans beskou word, bekroon.[17]
Publikasies
wysig| Jaar | Publikasies |
|---|---|
| 1983 | Bronnegids Etienne Leroux (saam met Charles Malan) |
| 1985 | Woorde as dade (saam met G.J. van Jaarsveld) |
| 1987 | Laat vrugte van C.M. van den Heever |
| 1990 | Tussenkoms |
| 2009 | Tussenstand |
| 2012 | Soom |
| 2020 | 'n Pampoen vir Kersfees (rubriekbundel)[18] |
| Redakteur | |
| 1998 | Perspektief en profiel – Deel 1 |
| 1999 | Perspektief en profiel – Deel 2 |
| 2006 | Perspektief en profiel – Deel 3 |
| Vertalings | |
| 2007 | Bandelose gedigte – Luuk Gruwez |
| 2017 | Suiker – Hugo Claus |
| 2021 | Weerbare weemoed - vertalings van die gedigte van Luuk Gruwez |
| 2022 | Helaas |
Bronnelys
wysigBoeke
wysig- Nienaber, C.J.M. (redakteur) Tuinprovinsie Natal. Tafelberg Uitgewers Beperk. Kaapstad. Eerste uitgawe, 1977.
Ongepubliseerde dokumente
wysig- Van Coller, H.P. Curriculum vitae. Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum (NALN) Bloemfontein
Verwysings
wysig- ↑ HP van Coller: http://hendrikpetrusvancoller.cgpublisher.com/biography.html Geargiveer 3 Oktober 2018 op Wayback Machine
- ↑ Prabook: http://prabook.org/web/person-view.html?profileId=336752 Geargiveer 16 Mei 2020 op Wayback Machine
- ↑ Universiteit van die Vrystaat CV: http://apps.ufs.ac.za/dl/staff/0011866/cv.pdf
- ↑ Cloete, T.T. Beeld, 12 November 2007.
- ↑ Liebenberg, Danila. Vrystater se debuutbundel bekroon. Volksblad, 16 Februarie 2008.
- ↑ Pienaar, Hans. Rapport, 7 Oktober 2012.
- ↑ Van Vuuren, Helize. Beeld, 29 Oktober 2012.
- ↑ Versindaba: http://versindaba.co.za/gedigte/hennie-van-coller/ Geargiveer 15 Julie 2017 op Wayback Machine
- ↑ Grové, A.P. Rapport 25, Julie 1999.
- ↑ 10,0 10,1 Hambidge, Joan. Insig, Februarie 2000.
- ↑ John, Philip. Beeld, 3 Julie 2006.
- ↑ Olivier, Fanie. Beeld, 16 Augustus 1999.
- ↑ Olivier, Fanie. Beeld, 10 Januarie 2000.
- ↑ Hambidge, Joan. Beeld, 14 September 2015.
- ↑ Hugo, Daniel. Beeld, 14 September 2009.
- ↑ Liebenberg, Danila. Van Coller is Fees-kunstenaar. Volksblad, 14 Julie 2007.
- ↑ Steyn Bezuidenhout, Christa (15 Mei 2021). "Fynproewer van woord en wyn" (html). Maroela Media. Besoek op 17 Mei 2021.
{{cite web}}: AS1-onderhoud: url-status (link) - ↑ "Boek: 'n Pampoen vir Kersfees- oor reise, stede en buitelandse ervarings". maroelamedia.co.za.