Gips

Gips

Formule	CaSO₄.2H₂O
Nickel-Strunz (10)	7.CD.40
Kleur	kleurloos, wit, ander kleure deur onsuiwerhede^[1]
Streep	wit^[1]
Glans	glasagtig, pêrelagtig ^[1]
Hardheid	2 (Mohs)^[1]
Digtheid	2,312-2.332 g/cm³^[1]
Optiese eienskappe
Dubbelbreking	tweeassig (+)^[1]
RI-waardes	n = 1.519 - 1.521; n = 1.522-1.523; n = 1.529-1.530;^[1]
Kristallografie
Kristalsisteem	monoklinies
Ruimtegroep	C2/c
Strukturbericht-kode	H4₆
Nommer	15
Eenheidsel	a = 5,679(5) Å; b = 15,202(14) Å; c = 6,522(6) Å; β=118.43°^[2]

* Lys van minerale
Portaal Geologie

Gips is 'n baie sagte mineraal, wat bestaan uit kalsiumsulfaatdihidraat, met die chemiese formule CaSO₄·2H₂O. Dit is die algemeenste sulfaatmineraal. Dit word aangetref in mariene evaporiete, in grotte waar die lug droog genoeg is vir die neerslag te vorm en by fumarole.^[1] Kalsiumsulfaat word ook as sy anhidraat CaSO₄ aangetref. Dit word die mineraal anhidriet genoem.

Kalsiumsulfaatminerale kom oor die hele wêreld in groot afsettings voor. Die helder, kristallyne weergawe van gips staan bekend as seleniet terwyl die massiewe, korrelvormige, marmeragtige vorm as albast bekend staan. Gips en anhidriet is die gehidreerde en watervrye vorms van kalsiumsulfaat, wat in die natuur as verdampingsneerslae voorkom in die vorm van knopvormige massas of beddings tot 'n paar meter dik. Gips word gevorm deur die hidrasie van anhidriet by of naby die oppervlak, maar gewoonlik gaan dit onder 40 tot 50 meter in anhidriet oor. Poreuse kalksteen, wit sedimente, dolomiet en anhidriet word gewoonlik met gipsafsettings geassosieer.^[3]

Albast is 'n dekoratiewe steen wat in antieke Egipte en Mesopotamië gebruik is. Gips is die tweede sagste mineraal op Mohs se hardheidskaal.

Eienskappe

Termogravimetrie van die onbinding van gips

By verhitting tot ~200 °C verloor gips sy kristalwater en word eers die hemihidraat CaSO₄. 0,5H₂O en dan die anhidraat gevorm. Met water gemeng kan die hemihidraat (Eng plaster of Paris) weer die dihidraat (gips) vorm. Hierdie eienskap word gebruik om gebreekte arme of bene in gips te set.

Kristalstruktuur

Gips kristalliseer in 'n monokliniese struktuur wat die argetipe van die H4₆-strukture van die strukturbericht-klassifikasie is.^[4]

Die struktuur bestaan uit afwisselende lae van water en kalsiumsulfaat. Laasgenoemde lae is op hul beurt saamgestel uit Ca²⁺–SO2−4-kettings wat tydens dehidrasie bewaar bly. By dehidrasie krimp die struktuur in die rigting van die gestapelde lae met 20,6% wat die gipskristalle uit mekaar doen val.^[5]

Beeldgalery

'n Hand geset in gips.
Are van gips in die krake van die Tea Green and Grey Marls, Blue Anchor, Somerset, VK
Gipsare in die Chugwater-formasie in Wyoming
Vaas van albast van Dudu van Akkad

Verwysings

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 "mindat 1784" (in Engels). Besoek op 23 Julie 2023.
↑ Vir nie-standaard I2/c-sel
↑ "GYPSUM IN SOUTH AFRICA". ZA regering. Besoek op 23 Julie 2023.
↑ "Gypsum". AFLOW. Besoek op 23 Julie 2023.
↑ Florian Beaugnon, João G.D. Preturlan, Florian Fusseis, Emmanuelle Gouillart, Sara Quiligotti, Gilles Wallez (2022). "From atom level to macroscopic scale: Structural mechanism of gypsum dehydration,". Solid State Sciences. 126: 106845. doi:10.1016/j.solidstatesciences.2022.106845.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link)

Hierdie artikel is ’n saadjie. Voel vry om Wikipedia te help deur dit uit te brei.

[mindat-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 "mindat 1784" (in Engels). Besoek op 23 Julie 2023.

[2] Vir nie-standaard I2/c-sel

[gov-3] "GYPSUM IN SOUTH AFRICA". ZA regering. Besoek op 23 Julie 2023.

[4] "Gypsum". AFLOW. Besoek op 23 Julie 2023.

[5] Florian Beaugnon, João G.D. Preturlan, Florian Fusseis, Emmanuelle Gouillart, Sara Quiligotti, Gilles Wallez (2022). "From atom level to macroscopic scale: Structural mechanism of gypsum dehydration,". Solid State Sciences. 126: 106845. doi:10.1016/j.solidstatesciences.2022.106845.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]