Hendrik Conscience
Henri (Hendrik) Conscience (3 Desember 1812 – 10 September 1883) was 'n Vlaamse skrywer. Hy word beskou as die grondlegger van Vlaamse letterkunde in Vlaandere. Hy het in 'n tydperk geskryf toe die Franse taal 'n hoë aanhang geniet het onder die hoër klasse van België se bevolking, en waartydens die Franse taal dominant was in letterkunde en die regering.[1] Conscience het in 1830 as 'n Belgiese rewolusionêr geveg en was 'n gerekende skrywer in die Romantiese styl wat gewild was in die vroeë 19de eeu. Hy is bekend om sy romanties-nasionalistiese roman getitel De Leeuw van Vlaanderen (1838), wat geïnspireer is deur die oorwinning van 'n Vlaamse lyfeiene-milisie oor Franse ridders tydens die Guldensporenslag in 1302 tydens die Frans-Vlaamse Oorlog.
Hendrik Conscience | |
|---|---|
 Conscience, geskilder in 1870 | |
| Gebore | 3 Desember 1812 |
| Sterf | 10 Augustus 1883 (op 70) Ixelles, Brussel, België |
| Beroep | Skrywer, digter, romansier, soldaat, rewolusionêr |
| Beweging | Romantiek |
| Noemenswaardige werke |
|
Hy het deur die loop van sy loopbaan meer as 100 romans en novelles gepubliseer en aansienlike populariteit geniet. [1] Na sy afsterwe, met die agteruitgang van die romantiek, het sy werke minder gewild geword. Dit word egter steeds beskou as klassieke werke van die Vlaamse letterkunde.[1]
Vroeë lewe wysig
Jeug wysig
Hendrik was die seun van 'n Fransman, Pierre Conscience van Besançon, wat chef de timonerie was in die vloot van Napoleon Bonaparte, en wat in 1811 as onder-hawemeester in Antwerpen aangestel is toe die stad deel van Frankryk was. Hendrik se moeder was 'n Vlaming genaamd Cornelia Balieu. Sy was ongeletterd. [1] Toe die Franse Antwerpen in 1815 na die Kongres van Wene verlaat het, het Pierre Conscience agtergebly. Hy was uiters eksentriek, en het begin om verslete vaartuie te koop en op te breek, wat die hawe van Antwerpen vol was na die vrede.
Die kind het grootgeword in 'n ou winkel met mariene toerusting. Die vader het 'n versameling verslete boeke hiertoe bygevoeg wat onder meer ou romanse ingesluit het wat die jong kind betower het. Sy moeder is in 1820 oorlede, en die seun en sy jonger broer het geen metgesel gehad behalwe hul somber en ietwat sinistere vader nie. In 1826 het Pierre Conscience weer getrou, hierdie keer met 'n weduwee wat baie jonger was as hyself, genaamd Anna Catherina Bogaerts.
Hendrik het reeds lank tevore 'n passie vir lees ontwikkel en hom die hele dag lank verlustig in die ou, verslete en stowwerige werke wat geïdentifiseer is vir vernietiging. Kort na sy tweede huwelik het Pierre 'n geweldige hekel in die stad ontwikkel, die winkel verkoop en na die Kempen-streek verhuis wat Hendrik Conscience so dikwels in sy boeke beskryf; die verlate plat wêreld wat strek tussen Antwerpen en Venlo. Hier het Pierre 'n plaas met 'n groot tuin gekoop. Hier het die seuns, terwyl hul vader besig was om skepe in verafgeleë hawens te koop, soms maande saam met hul stiefma deurgebring.
Adolessensie en inleiding tot letterkunde wysig
Op die ouderdom van sewentien het Hendrik sy vader se huis verlaat om onderwyser in Antwerpen te word en sy studies voort te sit, wat spoedig onderbreek is deur die Belgiese Rewolusie van 1830. Hy het as vrywilliger in die Belgiese rewolusionêre leër diens gedoen en by Turnhout gedien en teen die Nederlanders geveg naby Oostmalle, Geel, Lubbeek en Leuven. Na die Tiendaagse veldtog van 1831 het hy in leërbarakke by Dendermonde gebly, 'n onderoffisier geword en uiteindelik tot sersant-majoor gevorder. In 1837 verlaat hy die diens en keer terug na die burgerlike lewe. Nadat hy saam met jong mans van alle vlakke van die wêreld ingegooi is het hy gevolglik 'n ywerige waarnemer en kenner van hul gewoontes geword. Hy het dit oorweeg om in Nederlands te skryf, alhoewel daar destyds geglo is dat die taal ongeskik is vir literatuur, aangesien Frans die taal van die opgeleide- en die heersende klasse was.
Alhoewel dit net oorkant die Schelderivier geleë was, het Nederland oor 'n florerende letterkunde beskik wat eeue oud was, geskryf in 'n taal wat min verskille getoon het met die Nederlands wat in België gepraat is. Die Belgiese vooroordeel teenoor "Vlaams" het egter voortgeduur. Frans was die taal wat gebruik is deur die politici wat België in 1830 gestig het. Dit was die taal wat gekies is om die nasionale taal van België te wees. Dit is deur die regerende klas in België gepraat. Niks was vir jare in Nederlands geskryf toe die onafhanklikheid van België in 1831 'n feit geword het, wat België en haar Vlaamse provinsies van Nederland geskei het. Die skeiding tussen die twee tale moes nie meer oorbrug word nie. Dit was dus byna met die versiendheid van 'n profeet dat Conscience in 1830 geskryf het: "Ek weet nie waarom nie, maar ek vind die Vlaamse taal onbeskryflik romanties, geheimsinnig, diepgaande, energiek, selfs wreedaardig. Ek sal myself halsoorkop in die komposisie van Vlaamse werke inwerp."
Werk en loopbaan wysig
Sy gedigte, wat hy geskryf het toe hy 'n soldaat was, was egter almal in Frans. [1] Hy het geen pensioen ontvang toe hy ontslaan is nie, en het sonder werk na sy vader se huis teruggekeer. Hy het 'n bewuste besluit geneem om in Nederlands te skryf. [1] 'n Passasie in Guicciardini het hom oorrompel, en hy het dadelik 'n reeks vignette geskryf wat afspeel tydens die Nederlandse opstand, met die titel In 't Wonderjaer (1837). Hy het self die werk gepubliseer en het byna 'n jaar se salaris gebruik om die werk te publiseer. [2]
De Leeuw van Vlaanderen wysig
Sy vader het dit uiters vulgêr van sy seun gevind dat hy 'n boek in Nederlands geskryf het, en was so ontsteld daardeur dat hy hom gevolglik uitgesit het. Die gevierde romanskrywer van die toekoms het na Antwerpen aangestryk, met slegs twee frank en 'n bondel klere in sy naam. 'n Ou skoolvriend het hom op straat gevind en huis toe geneem. Redelik gou het bekende persoonlikhede soos ondermeer die skilder Gustaf Wappers belangstelling begin toon in die ongelukkige jong man. Wappers het hom selfs 'n pak klere gegee en uiteindelik aan Koning Leopold I voorgestel, wat beveel het dat die Wonderjaer gevoeg moes word by die biblioteke van elke Belgiese skool. Maar dit was met Leopold se beskerming dat Conscience sy tweede boek, Fantasie, in 1837 gepubliseer het. 'n Klein pos by die provinsiale argiewe het groot verligting in sy haglike finansiële sake gebring, en in 1838 het hy sy eerste groot sukses behaal met die historiese roman De Leeuw van Vlaanderen, wat steeds as 'n meesterstuk beskou word, waarvan die invloed ver buite die literêre sfeer uitgebrei het. Ondanks die kommersiële sukses van die boek het die hoë drukkoste daarvan beteken dat Conscience nie veel geld uit sy verkope ontvang het nie. [2]
Gedurende die 19de eeu het baie nasionalisties- gesinde skrywers, digters en kunstenaars in verskillende Europese lande karakters uit die onderskeie histories en mites van hul lande in romantiese ikone verander wat die nasies se nasionale trots en -bewussyn gevoed het. Met De Leeuw van Vlaanderen het Conscience met groot sukses die rol vervul met die karakter van Robert III van Vlaandere (Robert van Bethune). Hy was die oudste seun van Guy de Dampierre, en die graaf van Vlaandere, 'n kruisvaarder, en, die belangrikste oorweging wat Conscience self betref, 'n prominente protagonis in die stryd om Vlaandere se outonomie teen die groot magte.
Geskiedkundiges het Conscience van historiese onjuisthede beskuldig, soos bv. die uitbeelding van sy held wat deelneem aan die Guldensporenslag - wat in werklikheid nie gebeur het nie. Daar is ook daarop gewys dat De Leeuw van Vlaanderen in werklikheid nie Nederlands gepraat het nie en sy vader, die graaf van Vlaandere (Guy de Dampierre) ook nie. Tog word Robert van Bethune, "Die Leeu van Vlaandere", steeds voorgestel as 'n simbool van Vlaamse trots en vryheid, wat te wyte is aan die romantiese, alhoewel foutiewe weergawe, deur Conscience. Conscience se uitbeelding het ook De Leeuw van Vlaanderen, die jare lange nie-amptelike volkslied van Vlaamse nasionaliste, geïnspireer, en is pas onlangs amptelik erken as die volkslied van Vlaandere.
Latere lewe en dood wysig
In 1867 is die pos van die bewaarder van Koninklike Belgiese Museums geskep en op versoek van koning Leopold aan Conscience gegee. Hy het voortgegaan om met groot reëlmaat romans te publiseer; sy romans omvat byna tagtig werke. Hy was nou een van die mees gerekende burgers van Antwerpen. Sy 70ste verjaardag is gevier met openbare feeste. Na 'n lang siekbed sterf hy in sy huis in Antwerpen. Hy het 'n amptelike begrafnis gekry en is begrawe in die Schoonselhof-begraafplaas in Antwerpen. Sy graf is nou 'n monument.
Kritiese ontvangs wysig
Die meeste van Conscience se werk val duidelik binne die romantiese literatuur-skool. Dit maak gebruik van uitgebreide retoriese monoloë en sentiment.[3] Latere ontwikkelinge in literêre begrip, veral die realistiese beweging wat in Conscience se leeftyd ontstaan het, beteken dat sy werk soms as "verouderd en primitief" vir moderne lesers voorkom. [4] Sy taalgebruik is ook gekritiseer. Volgens Theo Hermans was Conscience "geen taalkundige virtuoos nie, sy vertellings is sentimenteel, sy intrige onwerklik en sy morele oordele uiters konserwatief, sodat dit vir moderne mense byna voorkom as reaksionêr." [5] Hermans het egter Conscience se vermoë geprys om "die leser in 'n fiktiewe wêreld in te trek" en vir sy vermoë om veldslae en natuurtonele te deur middel van beskrywing op te roep, sowel as sy gebruik van tempoveranderings om die leser se aandag te trek. [5]
Eerbewyse wysig
Sien ook wysig
Verwysings wysig
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Hermans 2014, p. 162.
- ↑ 2,0 2,1 Hermans 2014, p. 164.
- ↑ Hermans 2014, p. 167.
- ↑ Hermans 2014, pp. 167–8.
- ↑ 5,0 5,1 Hermans 2014, p. 168.
- ↑ Handelsblad (Het) 11 Junie 1845
- ↑ Laatste Nieuws (Het) 3 September 1900
- ↑ Almanach royal officiel, publié, exécution d'un arrête du roi, Volume 1; Tarlier, 1854; p. 81
- ↑ Almanach royal officiel, publié, exécution d'un arrête du roi, Volume 1; Tarlier, 1854; p. 81
- ↑ Index biographique des membres et associés de l'Académie royale de Belgique (1769–2005). p 58
Bronne wysig
- Hermans, Theo (2014). "The Highs and Lows of Hendrik Conscience". The Low Countries: Arts and Society in Flanders and the Netherlands. 22: 162–9.
{{cite journal}}: CS1 maint: ref duplicates default (link) - Tielemans, Marc, red. (5 Junie 2009). "famousbelgians.net/conscience.htm". famousbelgians.net. Besoek op 1 Mei 2013.
Eksterne skakels wysig
| Wikimedia Commons bevat media in verband met Hendrik Conscience. |