Henry Campbell-Bannerman
Sir Henry Campbell-Bannerman (7 September 1836 - 22 April 1908) was 'n Britse staatsman en Liberale politikus. Hy dien as Premier van die Verenigde Koninkryk van 1905 tot 1908 en Leier van die Liberale Party van 1899 tot 1908. Hy dien twee keer as Minister van Oorlog, in die kabinette van Gladstone en Rosebery. Hy was die eerste Eerste Heer van die Tesourie wat amptelik 'Eerste Minister' genoem is, en die term het eers amptelik gebruik geword vyf dae nadat hy die amp aangeneem het. Hy bly die enigste persoon tot nog toe wat die posisies van Premier en terselfdertyd Vader van die Huis beklee het.
In die volksmond het hy as "CB" bekend gestaan. Hy het vas geglo in vrye handel, Ierse huisregering en die verbetering van sosiale toestande. AJA Morris noem hom in die Oxford Dictionary of National Biography "die eerste en enigste radikale Premier van Brittanje." Na 'n nederlaag in die algemene verkiesing in 1900, het Campbell-Bannerman die Liberale Party gelei tot 'n oorwinning oor die Konserwatiewe Party tydens die algemene verkiesing in 1906 . Dit was die laaste verkiesing waarin die Liberale 'n algehele meerderheid in die Laerhuis verkry het. Die regering wat hy gevolglik lei neem wetgewing aan om te verseker dat vakbonde nie aanspreeklik gehou kan word vir skade gely tydens stakings nie, gratis skoolmaaltye vir alle kinders gebied word en bemagtig die plaaslike owerhede om landbougrond van private verhuurders aan te koop. Campbell-Bannerman bedank in April 1908 as Premier as gevolg van swak gesondheid en word vervang deur sy kanselier, Herbert Henry Asquith. Hy is 19 dae later oorlede.
Leier van die Liberale Party
wysigOp 6 Februarie 1899 volg Campbell-Bannerman sir William Vernon Harcourt op as leier van die Liberale in die Laerhuis, en leier van die opposisie. Die Anglo-Boereoorlog van 1899 verdeel die Liberale Party in imperialistiese en pro-Boere kampe. Campbell-Bannerman het die moeilike taak in die gesig gestaar om die sterk verdeelde party bymekaar te hou, wat daarna in die "kakieverkiesing" van 1900 sonder verbasing verslaan is. Campbell-Bannerman het veral wrywing in sy eie party veroorsaak toe hy in 'n toespraak by die National Reform Union in Junie 1901 en kort nadat hy Emily Hobhouse ontmoet het, die konsentrasiekampe wat deur die Britte in die Anglo-Boereoorlog opgerig is as "metodes van barbaarsheid" beskryf het.
Eerste Minister
wysigBuitelandse Sake
wysigDie regering van Campbell-Bannerman verleen aan die Boerestate, Transvaal en die Oranjerivierkolonie, selfregering binne die Britse Ryk deur 'n bevel in die Raad om die House of Lords te omseil. Dit het gelei tot die Unie van Suid-Afrika in 1910. Die eerste Suid-Afrikaanse Premier, generaal Louis Botha, was van mening dat "Campbell-Bannerman se daad (om selfregering aan die Boere terug te gee) die balans van die Anglo-Boereoorlog herstel het, of in elk geval Suid-Afrikaners self die volle mag gegee om dit reg te stel." Die voormalige Boeregeneraal, Jan Smuts, skryf aan David Lloyd George in 1919: "My ervaring in Suid-Afrika het my sterk laat glo in politieke grootsheid, en u en Campbell-Bannerman se groot rekord bly steeds nie net die edelste nie, maar ook die suksesvolste bladsy in onlangse Britse staatsmanskap." Die Unionistiese politikus, Lord Milner, het dit egter teengestaan en in Augustus 1907 gesê: "Mense hier - nie net liberale nie - lyk verheug en beskou hulself wonderlike goeie genote omdat hulle Suid-Afrika aan die Boere teruggegee het. Ek dink dit is pure waansin."
Bronne
wysig- Bernstein, George L. "Sir Henry Campbell-Bannerman and the Liberal Imperialists." Journal of British Studies 23.1 (1983): 105–124.
- Cameron, Ewen A. Maistly Scotch Campbell-Bannerman and Liberal Leadership', Journal of Liberal History, Issue 54, Spring 2007.
- Gutzke, David W. "Rosebery and Campbell‐Bannerman: the Conflict over Leadership Reconsidered." Historical Research 54.130 (1981): 241–250.