Herman Gorter

Herman Gorter (26 November 1864, Wormerveer – 15 September 1927, Sint-Joost-ten-Node, Brussel) was 'n Nederlandse digter en sosialis. Hy was een van die voorste lede van die Tachtigers, 'n invloedryke groep Nederlandse skrywers wat in Amsterdam gedurende die 1880's werksaam was by De Nieuwe Gids. Hy is veral bekend vir sy epiese gedig uit 1889, Mei. Die openingsreël van die gedig, Een nieuwe lente en een nieuw geluid het 'n bekende uitdrukking in die Nederlande geword.

Herman Gorter
Portret, waarskynlik deur Thérèse Schwartze.
Gebore	26 November 1864 Wormerveer
Sterf	15 September 1927 Sint-Joost-ten-Node
Beroep	digter
Webwerf	http://www.biografischportaal.nl/persoon/25086498

Herman Gorter in 1926

Een nieuwe lente en een nieuw geluid

Ik wil dat dit lied klinkt als het gefluit

Dat ik vaak hoorde voor een zomernacht,

In een oud stadje, langs de watergracht

Digkuns

Gorter se eerste werk, 'n epiese gedig van 4,000 reels getiteld Mei, het met publikasie daarvan in 1889 sy reputasie verseël as gerekende skrywer. Dit word beskou as die hoogtepunt van die Nederlandse impressionistiese letterkunde.

Gorter het dit in 1890 vinnig opgevolg met 'n bundel bestaande uit kort liriese poësie wat eenvoudig Verzen heet, en wat na aanvanklike negatiewe resensies eweseer as 'n meesterstuk beskou is.

Aanvanklik was Gorter gerig op die filosofie van Baruch Spinoza, wie se belangrikste werk, Etiek, hy uit die Latyn in Nederlands (gepubliseer in 1895) vertaal het. Aan die einde van die eeu het hy hom aangetrokke gevoel tot die Sosialisme, iets wat hy met die meeste Tachtigers in gemeen gehad het. Van al die lede van die beweging was hy die mees polities aktiewe lid. Terwyl hy voortgegaan het om sosialistiese poësie te skryf, het hy ook 'n belangrike skrywer van die sosialistiese teorie geword.

In 1912 het hy 'n lang epiese gedig getiteld Pan geskryf, wat 'n grootse oorlog beskryf wat gevolg word deur 'n wêreldwye sosialistiese rewolusie. Hy het dit in 1915 hersien, met die nuwe weergawe wat in 1916 gepubliseer is.

Politiek

In 1897 het hy by die Sosiaal-Demokratiese Arbeidersparty (Sociaal-Democratische Arbeiderspartij of SDAP) aangesluit. In 1909 was hy deel van 'n skeuring binne die SDAP wat die totstandkoming van die Sosiaal-Demokratiese Party (Sociaal-Democratische Partij) van die Nederlande tot gevolg gehad het.

Korrespondensie met Lenin

In 1917 was hy verheug met die Russiese rewolusie, menende dat dit die begin was van sy genoemde wêreldwye rewolusie. In Junie van dieselfde jaar het hy na mediese advies verhuis na Bern, Switserland. Hier was hy in kontak met 'n groep Russiese rewolusionêre ballinge wat nuus oor die rewolusie met hom gedeel het. Sy volging van die Bolsjewistiese magsoorname het hom ook in staat gestel om 'n brief aan Wladimir Lenin te stuur waarin hy hom gelukgewens het en sy hulp aangebied het (23 Desember 1917). Lenin se twee replieke hierop het in Februarie 1918 gearriveer. Die een brief het hom sterkte toegewens met sy gesondheid, terwyl die tweede versoek het dat hy 'n paar sosialistiese kundiges vind, hetsy in Holland of Switserland, wat kon help met die herstrukturering van die bankstelsel en die oprigting van 'n staatshandelsonderneming. Gorter het daardie maand by wyse van 'n brief geantwoord waarin hy verduidelik het dat hy oor sulke mense beskik, maar ook terselfdertyd sy politieke bekommernisse uitgespreek het oor die rigting wat die Russiese Rewolusie ingeslaan het: Lenin het toegewings aan die kleinboere goedgekeur ten opsigte van die opstel van kleinskaalse landbouproduksie deur middel van grondhervorming, terwyl Gorter Kommunistiese rewolusie in Wes-Europa; veral wat Duitsland en Engeland betref; beskou het as iets wat moes voortspruit uit 'n magsoorname deur die industriële werkersklasse. Hy was van mening dat die uitbreiding van eiendomsreg tot kleinboereondernemings hierdie doelwit sou ondermyn. Hy was ook van mening dat die reg op nasionale selfbeskikking slegs in Wes-Europa gerealiseer moes word as deel van 'n sosialistiese rewolusie. In September 1918 het hy weer aan Lenin geskryf oor die versuim van die Nederlandse Sosiaal-Demokratiese Party om die imperialisme van Amerika, Frankryk en Brittanje in dieselfde mate te bestry waarin hulle die Duitse imperialisme teengestaan het. Hy het Lenin gevra om iets ter ondersteuning van hierdie siening te skryf. Lenin het geantwoord deur 'n eksemplaar van Staat en rewolusie te stuur, wat Gorter aangebied het om te vertaal. Gorter het ook gekla dat die vier verkose lede van die parlement (van die Nederlandse Sosiaal-Demokratiese Party) ten gunste van hulpverlening deur die Verenigde State gestem het, en sodoende aan die kant gestaan het van 'n imperialistiese faksie.

In 1918 het die Sosiaal-Demokratiese Party sy naam na die Kommunistiese Party van Holland (Communistische Partij Holland) verander. Gorter het in 1919 die party verlaat. In 1921 was hy 'n stigterslid van die Kommunistiese Werkersparty van Duitsland. Hy het aangesluit by die party se Essen-faksie en een van die grootste ondersteuners van die Kommunistiese Werkers Internasionaal geword.

Afsterwe

Gorter het in 1927 in Brussel gesterf.

Bibliografie

• 1889 - De interpretatione Aeschyli metaphorarum
• 1889 - Mei
• 1890 - Verzen
• 1895 - Spinoza, Ethica
• 1897 - De school der poëzie
• 1903 - Verzen
• 1906 - Een klein heldendicht
• 1912 - Pan
• 1928 - In memoriam
• 1928 - Verzen
• 1930 - Liedjes (drie delen)
• 1931 - De arbeidersraad
• 1934 - Sonnetten
• 1935 - De groote dichters

Letterkunde

• Herman de Liagre Böhl, Herman Gorter 1864-1927, Uitgeverij balans, 1996, ISBN 9789050185011
• Herman Gorter, Geheime geliefden: brieven aan Ada Prins en Jenne Clinge Doorenbos, 2014, Uitgeverij Van Oorschot, ISBN 9789028260351
• Enno Endt, Herman Gorter documentatie 1864-1897. Amsterdam, 1964 (aansienlik verhoogde druk 1986²)

Eksterne skakels

• Werke deur Herman Gorter by Project Gutenberg
• Werke deur of oor Herman Gorter op die Internet Archive
• Herman Gorter archive on Marxists Internet Archive
• Poems of 1890 A Selection translated by Paul Vincent