Huperion (maan)
Huperion (Grieks: Ὑπερίων), ook bekend as Saturnus VII, is ’n maan van Saturnus wat in 1848 ontdek is. Dit het ’n kenmerkend onreëlmatige vorm, chaotiese rotasie en ’n onverklaarbare, sponsagtige voorkoms. Dit was die eerste maan wat ontdek is wat nie rond is nie. Die maan is deur William Bond, George Bond en William Lassell ontdek.
 Huperion in min of meer natuurlike kleure, soos deur Cassini afgeneem. | |
| Ontdekking | |
|---|---|
| Ontdek deur |
|
| Datum | 16 September 1848 |
| Alternatiewe name | Saturnus VII |
| Wentelbaaneienskappe | |
| Halwe lengteas | 1 481 009 km |
| Wentelperiode | 21,276 d |
| Baanhelling | 0,43°[1][2] |
| Satelliet van | Saturnus |
Fisiese eienskappe |
|
| Afmetings | 360,2 x 266 x 205,4 km[3] |
| Massa | 5,6199±0,05×1018 kg[3] |
| Gem. digtheid | 0,544±0,050 g/cm3[3] |
| Oppervlak- aantrekkingskrag | 0,017-0,021 m/s2 na gelang van ligging[3] |
| Ontsnapping- snelheid | 45-99 m/s na gelang van ligging[4] |
| Rotasieperiode | Chaoties |
| Ashelling | Wisselend |
| Temperatuur | 93 K[5] |
| Skynmagnitude | 14,1[6] |
Naam
wysigDie maan is genoem na Huperion, die Titaniese god van waaksaamheid en waarneming – in die Griekse mitologie die ouer broer van Kronos, die Griekse ekwivalent van Saturnus.
Huperion is ontdek kort nadat John Herschel name voorgestel het vir die sewe voorheen ontdekte mane van Saturnus in sy 1847-publikasie Results of Astronomical Observations made at the Cape of Good Hope.[7] William Lassell, wat Huperion twee dae ná William Bond gesien het, het reeds Herschel se name onderskryf en het die naam Huperion voorgestel om daarby aan te pas.[8] Hy het sy bevindings ook voor Bond gepubliseer.[9]
Eienskappe
wysigVorm
wysigHuperion is een van die grootste liggame bekend in die Sonnestelsel wat ’n onreëlmatige vorm het en dus nie in hidrostatiese ewewig is nie. Die enigste maan wat groter en onreëlmatig is, is Neptunus se maan Proteus. Die grootste krater op Huperion is sowat 121,57 km in deursnee en 10,2 km diep. ’n Moontlike verklaring vir die maan se onreëlmatige vorm is dat dit deel van ’n groter liggaam was wat lank gelede deur ’n groot botsing opgebreek is.[10] ’n Proto-Huperion kon ’n deursnee van 350-1 000 km gehad het.[11] Oor sowat 1 000 jaar kon uitwerpsels van ’n hipotetiese Huperion-botsing die maan Titaan teen lae snelhede getref en vlugtige stowwe in Titaan se atmosfeer laat opbou het.[11]
Samestelling
wysigSoos die meeste van die mane van Saturnus dui Huperion se lae digtheid daarop dat dit grootliks uit waterys bestaan, met klein hoeveelhede rots. Anders as die meeste van Saturnus se ander mane het Huperion ’n lae albedo (0,2-0,3), wat kan beteken dit word deur minstens ’n dun laag donker materiaal omhul. Dit kan materiaal wees van Foibe (wat baie donkerder is) wat verby Iapetus getrek het. Huperion is rooier as Foibe en het baie dieselfde kleur as die donker materiaal op Iapetus.
Oppervlak
wysigVoyager 2 is deur die Saturnusstelsel, maar het Huperion net van ’n afstand af afgeneem. Dit het individuele kraters gewys asook ’n enorme rif, maar nie die tekstuur van die maan se oppervlak nie. Vroeë foto's deur Cassini het op ’n vreemde voorkoms gedui, maar dit was eers met Cassini se verbyvlug van Huperion op 25 September 2005 dat gesien kon word hoe vreemd Huperion werklik daar uitsien.
Sy oppervlak is bedek met diep kraters met diep rande en dit gee die maan die voorkoms van ’n reusespons. Die onderkant van elke krater is vol donker materiaal. Die rooierige stof bevat lang kettings van koolstof en waterstof en lyk baie soos materiaal wat op ander mane van Saturnus aangetref word, veral Iapetus. Wetenskaplikes skryf Huperion se sponsagtige voorkoms daaraan toe dat dit ’n ongewoon lae digtheid vir so ’n groot voorwerp het. Dit maak die maan baie poreus, met ’n lae oppervlakswaartekrag. Dié eienskappe lei daartoe dat voorwerpe wat daarteen bots die oppervlak saampers pleks van uithol.[12]
Rotasie
wysigVoyager 2 se foto's en grondgebaseerde fotometrie dui daarop dat Huperion se rotasie chaoties is – dit beteken sy rotasieas skommel so dat sy oriëntasie in die ruimte onvoorspelbaar is.[13] [14] Dit is die enigste reëlmatige maan in die Sonnestelsel wat sover bekend nie ’n sinchroniese rotasie het nie.
Dit het ’n redelik eksentrieke wentelbaan en is naby ’n veel groter maan, Titaan. Dit en sy onreëlmatige vorm beperk saam die toestande waaronder ’n stabiele rotasie moontlik is. Die 3:4-baanresonansie tussen Titaan en Huperion maak dalk ook ’n chaotiese rotasie meer waarskynlik.
Verwysings
wysig- ↑ NASA's Solar System Exploration: Saturn: Moons: Hyperion: Facts & Figures Geargiveer 3 November 2004 op Wayback Machine
- ↑ MIRA's Field Trips to the Stars Internet Education Program: Saturn
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Thomas, P. C. (Julie 2010). "Sizes, shapes, and derived properties of the saturnian satellites after the Cassini nominal mission" (PDF). Icarus. 208 (1): 395–401. Bibcode:2010Icar..208..395T. doi:10.1016/j.icarus.2010.01.025. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 23 Desember 2018. Besoek op 13 Oktober 2018.
{{cite journal}}: Ongeldige|ref=harv(hulp) - ↑ Thomas, P.C.; Armstrong, J. W.; Asmar, S. W.; Burns, J. A.; Denk, T.; Giese, B.; Helfenstein, P.; Iess, L.; Johnson, T. V. (2007). "Hyperion's Sponge-like Appearance". Nature. 448 (7149): 50–56. Bibcode:2007Natur.448...50T. doi:10.1038/nature05779. PMID 17611535.
{{cite journal}}: Onbekende parameter|displayauthors=geïgnoreer (hulp) - ↑ "About Saturn & Its Moons: Moons – Hyperion" (in Engels). Cassini @ JPL/NASA. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 April 2016. Besoek op 30 Januarie 2011.
- ↑ Observatorio ARVAL (15 April 2007). "Classic Satellites of the Solar System". Observatorio ARVAL. Besoek op 17 Desember 2011.
- ↑
Lassell, W. (14 Januarie 1848). "Observations of satellites of Saturn". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 8 (3): 42–43. Bibcode:1848MNRAS...8...42L. doi:10.1093/mnras/8.3.42. Besoek op 18 Desember 2011.
{{cite journal}}: Ongeldige|ref=harv(hulp) - ↑ W. Lassell (1848). "Discovery of a New Satellite of Saturn". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 8 (9): 195–197. Bibcode:1848MNRAS...8..195L. doi:10.1093/mnras/8.9.195a.
- ↑ Bond, W.C. (1848). "Discovery of a new satellite of Saturn". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 9 (1): 1–2. Bibcode:1848MNRAS...9....1B. doi:10.1093/mnras/9.1.1.
- ↑ R.A.J. Matthews (1992). "The Darkening of Iapetus and the Origin of Hyperion". Quarterly Journal of the Royal Astronomical Society. 33: 253–258. Bibcode:1992QJRAS..33..253M.
- ↑ 11,0 11,1 Farinella, P.; Marzari, F.; Matteoli, S. (1997). "The Disruption of Hyperion and the Origin of Titan's Atmosphere". Astronomical Journal. 113 (2): 2312–2316. Bibcode:1997AJ....113.2312F. doi:10.1086/118441.
- ↑ "Cassini Prepares for Last Up-close Look at Hyperion". Jet Propulsion Laboratory (in Engels). 28 Mei 2015. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Januarie 2019. Besoek op 29 Mei 2015.
- ↑ M. Tarnopolski (Mei 2015). "Nonlinear time-series analysis of Hyperion's lightcurves". Astrophysics and Space Science. 357: 160. Bibcode:2015Ap&SS.357..160T. doi:10.1007/s10509-015-2379-3.
- ↑ M. Tarnopolski (Februarie 2017). "Influence of a second satellite on the rotational dynamics of an oblate moon". Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy. 127: 121–138. Bibcode:2017CeMDA.127..121T. doi:10.1007/s10569-016-9719-7.
Eksterne skakels
wysig- Cassini-sending se blad oor Huperion Geargiveer 10 April 2016 op Wayback Machine
- Huperion Geargiveer 9 Junie 2007 op Wayback Machine by Nasa se Solar System Exploration
- The Planetary Society: Huperion
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Huperion (maan).
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
