Johan de Jager

Johannes Gideon de Jager (*24 Mei 1938, Potgietersrus – †3 Maart 1982, Pretoria) was 'n Afrikaanse skrywer, onderwyser en uitgewer.

Johan de Jager

Lewe en werk

Herkoms en opleiding

Hoewel De Jager op Potgietersrus gebore is, het hy die grootste deel van sy kinderjare in Johannesburg deurgebring. Sy verdere studie was aan die Heidelbergse Onderwyskollege, die Universiteit van Pretoria en die Universiteit van Suid-Afrika.

Loopbaan as onderwyser

Sewe jaar lank was hy onderwyser, spesifiek vir swart leerlinge, en hy gee skool aan Adams Mission, Hebron Training College, Thlabane Training College en Vlakfontein Technical School.

Loopbaan in die uitgewersbedryf

Hierna word hy uitgewer en stig sy eie uitgewery, wat hy in 1976 saamsmelt met die HAUM-groep om die hoofsaaklik opvoedkundige uitgewers De Jager-HAUM te stig, wat hy uitbou tot een van die grootste firmas in sy soort in Suid-Afrika. Verskeie voorgeskrewe werke vir die swart onderwys word deur hom saamgestel, wat insluit die leesboek Allegaartjie.

Sy passie is om kreatiewe skryfwerk in die plaaslike tale te bevorder en hy loof dan ook die De Jager-HAUM-prys uit vir hierdie doel. Op 12 Februarie 1982 word die eerste letterkundige pryse vir Afrika literatuur in 'n Afrikataal in Suid-Afrika dan ook toegeken aan die skrywers van die beste novelles in agt swart tale. Hy is lid van die Afrikaanse Skrywersgilde.

Persoonlike lewe en sterfte

Hy is getroud met Lena en die egpaar het twee kinders, Lynne en Riaan. Hulle bly in Pretoria.

Op 3 Maart 1982 is hy aan 'n hartaanval in Pretoria oorlede, terwyl hy besig was om middagete in 'n restaurant te geniet.

Skryfwerk

Digkuns

Sy enigste digbundel is Haggadâ vir 'n wit Afrikaan met die subtitel Volgende jaar in Jerusalem. Haggadâ is 'n Joodse woord vir die soort gelykenisse waarin Skriftelike leerstellings op meer konkrete manier uitgebeeld word. Hoewel die bundel hoofsaaklik vaderlandse en nasionalistiese poësie is, voeg dit die belangrike dimensie van die religieuse en mistieke by hierdie tematiek. Die Joods-Afrikaanse ervaring en posisie word met mekaar vergelyk, met 'n paar treffende doemprofetiese gedigte oor die Afrikaner se toekoms. Pleks van die Afrikaner parallel te stel met die Israeliet, val die klem op die mens se verbondenheid en liefde vir die plek waar hy woon. Die verskeie konflikte en teenstrydighede in verhoudings word ontgin, insluitende die verhoudings tussen God en mens, die heelal tot die vaderland en mens tot mens. God neem ook verskeie teenstrydige vorms aan, soos die God van vuur maar ook God as lam en God as vegter teenoor God van vrede. De Jager maak hoofsaaklik gebruik van vrye verse met soms vindingryke taalgebruik, hoewel die aaneenskakeling van idees wat in sommige verse gebruik word nie noodwendig tot verdieping lei nie. Dit is veral Nog 'n ope brief aan Breyten wat imponeer. Hierin word verwys na Breyten Breytenbach se lesing voor die Kaapse Somerskool in 1973 en word passievolle repliek gelewer.

Versamelbundels

Van sy verse word opgeneem in versamelbundels soos Groot verseboek, Die dye trek die dye aan en Die Afrikaanse poësie in 'n duisend en enkele gedigte en hy publiseer ook in die letterkundige tydskrifte Donga en Ensovoort.

Samesteller

As samesteller is hy verantwoordelik vir Allegaartjie, 'n bundel kortverhale wat op die swart skoolmark gerig is.

Publikasies

• 1974 – Haggadâ vir 'n wit Afrikaan

Samesteller:

• 1980 – Allegaartjie

Bronnelys

Boeke

• Cloete, T.T. (red.) Die Afrikaanse literatuur sedert sestig. Nasou Beperk Eerste uitgawe 1980
• Grové, A.P. Letterkundige sakwoordeboek vir Afrikaans. Nasou Beperk Vyfde uitgawe Eerste druk 1988
• Kannemeyer, J.C. Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2. Academica, Pretoria, Kaapstad en Johannesburg Eerste uitgawe Eerste druk 1983
• Kannemeyer, J.C. Die Afrikaanse literatuur 1652–2004. Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005